Tuy nhiên, do nghiệp lực thôi
thúc hoặc do áp lực của cuộc sống hiện đại, việc gìn giữ chánh niệm
trong cả bốn oai nghi: đi, đứng, nằm, ngồi, thường không dễ dàng. Do
đó, bên cạnh việc duy trì một chế độ ăn uống, sinh hoạt và giao tiếp
thích hợp, thì việc dành ra những thời khắc nhất định trong ngày để
thực hành tọa thiền với tư thế kiết già (hoa sen) cũng là một trợ
duyên có nhiều ý nghĩa.
Về mặt khoa học, những thí nghiệm về
yoga cho thấy chỉ cần ngồi vào tư thế kiết già, dù ta không cố gắng
tập trung tư tưởng vẫn có một sự thay đổi sóng não từ nhịp beta
khoảng 20 chu kỳ/giây xuống nhịp alpha khoảng 8 chu kỳ/giây. Nhịp
alpha là sóng não của một người đang trầm tĩnh và minh mẫn, tâm lý ổn
định. Điều này có ý nghĩa là tự thân tư thế kiết già đã có công năng
làm êm dịu thần kinh, một yếu tố quan trọng dể dẫn dắt người tập dễ đi
đến tình trạng thư giãn, nhập tĩnh.
Kết quả trên cũng phù hợp với những
lý luận và thực tế lâm sàng của y học châm cứu cổ truyền về huyệt tam
âm giao, khi biết rằng ở tư thế kiết già xương mác của một chân đã
tạo một sức ép khá mạnh lên đúng vị trí của huyệt tam âm giao của
chân còn lại. Điều này có ý nghĩa là trong suốt thời gian ngồi kiết
già, huyệt tam âm giao liên tục được kích hoạt. Ở những người thường
ngồi tư thế này, sức ép tạo ra một dấu ấn trên mặt da tại vùng huyệt
trông giống như một vết thương cũ đã lành. Huyệt tam âm giao ở chỗ
lõm bờ sau xương chày. Đối với người có tầm vóc trung bình, huyệt ở
trên mắt cá chân khoảng 6 đến 6,5cm. Được gọi là tam âm giao vì huyệt
là giao điểm giao hội của ba đường kinh âm: túc thái âm tỳ, túc
thiếu âm thận và túc quyết âm can. Theo quan niệm chỉnh thể của y học
phương đông, một tạng hoặc một phủ khi phát sinh bệnh biến sẽ có biểu
hiện trên đường tuần hành của đường kinh đi qua nó. Ngược lại ta cũng
có thể thông qua những huyệt vị trên đường kinh để điều chỉnh những
rối loạn bệnh lý của các tạng phủ bên trong. Ở đây là can thận chủ hạ
tiêu, tỳ chủ trung tiêu. Do đó, khi tác động vào huyệt tam âm giao
ta có thể điều chỉnh toàn bộ quá trình chuyển hóa, hấp thu và bài
tiết ở khu vực này. Đặc biệt là tác dụng “dưỡng âm kiện tỳ” và “sơ
tiết can khí” của huyệt. tác dụng này giúp tái lập cân bằng nội tiết,
nội tạng và điều hòa thần kinh giao cảm. Chính điều này giúp an định
cả thân và tâm trong quá trình hành thiền.
Việc kính hoạt vào huyệt tam âm giao
của tư thế kiết già còn làm sáng tỏ thêm một nghi vấn khác. Đó là ở
tư thế này chân hữu chồng lên chân tả hay ngược lại, chân tả phải
chồng lên chân hữu? Trên thực tế, hệ thống kinh lạc ở hai bên thân
thể, bên phải và bên trái có tính tương đồng và đối xứng nhau. Do đó,
thì ngồi cách nào thì một trong hai huyệt, hoặc tam âm giao phải
hoặc tam âm giao trái sẽ được tác động. Hơn nữa, tam âm giao là một
trong số ít các huyệt vị có tính tự điều chỉnh rất cao. Dù kích thích
vào huyệt theo cách nào, lâu hay mau, bên phải hay bên trái, thì
hiệu ứng mang lại vẫn là cải thiện, là điều chỉnh để tiến tới hòa hợp và
cân bằng. Do đó, tùy theo sở thích hoặc thói quen của mỗi người, cả
hai cách ngồi trên đều mang lại kết quả tốt cho việc hành thiền.
Đánh máy: Cư sĩ T.Mai
Nguồn: Khoa học phổ thông số
148