Vài lời giới thiệu của người dịch:

            Lá thư hàng tháng của Viện Đại Học Phật Giáo Âu Châu (tháng 4/2012) có đưa ra trong phần tin tức một bài tổng kết về sự hiện diện của Phật Giáo tại Phi Châu.

                Từ nhiều thế kỷ nay lục địa mênh mông và phong phú này là một nguồn cung ứng tài nguyên thiên nhiên và cả sức người cho các quốc gia thuộc Bắc bán cầu, và ngược lại thì Phi Châu cũng là một mảnh đất tiêu thụ khí giới và cũng đã đón nhận các tín ngưỡng được hình thành từ Bắc bán cầu.

                Thế nhưng cái hố sâu chia cách Bắc - Nam ngày càng trở nên trầm trọng hơn và đã trở thành một vấn đề nan giải cho nhân loại và một vết thương cho lương tâm con người. Ngoại trừ một vài quốc gia thuộc Bắc Phi ra thì hầu hết các nước khác trên phần còn lại của lục địa này gần như lúc nào cũng lâm vào các cuộc xung đột vũ trang giữa các chủng tộc cũng như tôn giáo, và tài nguyên thiên nhiên thì bị khai thác và môi trường bị tàn phá trầm trọng...

                Trong bối cảnh đó và dù là một trong các tôn giáo lớn và lâu đời nhất của nhân loại, thế nhưng Phật Giáo chỉ mới chập chững đặt chân lên mảnh đất này như một tín ngưỡng "sinh sau đẻ muộn". Hy vọng rằng với lòng từ bi và bao dung và bằng những bước chân thật nhẹ nhàng, biết đâu Phật Giáo cũng có thể đã và sẽ mang lại một chút an vui nào đó cho các vùng đất đầy thống khổ trên lục địa này.

            Dưới đây là phần chuyển ngữ tài liệu tổng kết nói trên của Viện Đại Học Phật Giáo Âu Châu .

 

 

            Vấn để truyền bá Phật Giáo trên thế giới vẫn thường được nhắc đến, thế nhưng dường như không mấy khi nghe ai nói đến lục địa Phi Châu... Trên thực tế thì đã từ vài năm nay Phật Giáo cũng đã du nhập vào phần lục địa này, và nhiều dấu hiệu cho thấy là sự hiện diện đó mang tính cách lâu dài! Tại nhiều quốc gia thuộc miền tây cũng như miền đông Phi Châu - chẳng hạn như Kenya, Cameroun, Mali, Congo...- con số Phật Tử đã lên đến hàng trăm hay hàng ngàn người cho mỗi quốc gia!

 

        

            Thật cũng không phải là một chuyện đáng ngạc nhiên khi nhận thấy quốc gia được "tây phương hóa" đậm nét nhất tại lục địa này là Nam-Phi đã bước theo cùng một con đường Phật Giáo giống như ở Âu Châu và Bắc Mỹ. Riêng tại quốc gia này, 32 trung tâm Phật Giáo đã được thiết lập trong tổng số 54 trung tâm được liệt kê cho toàn thể lục địa Phi Châu... Các trung tâm Phật Giáo tại Nam Phi thật đa dạng và gồm hầu hết các học phái có mặt tại Âu Châu, và trong số này có thể kể ra 9 trung tâm Phật Giáo Tây Tạng (3 thuộc một chi phái thường gây ra nhiều tranh luận là New Kadampa), 6 trung tâm thiền Zen (thuộc một học phái "tân tiến" của Hàn Quốc là Kwan-Um), 6 trung tâm Phật Giáo Nguyên Thủy Theravada (được đưa vào từ Miến Điện, các trung tâm này hoặc giữ nguyên theo truyền thống tu tập của Phật Giáo Theravada, hoặc chịu ảnh hưởng của các nhà sư thuộc dòng truyền thừa do vị đại sư Goenka thành lập), 1 trung tâm thuộc Dòng Tiếp-Hiện của một vị thầy người Việt Nam là Thích Nhất Hạnh, 2 trung tâm thuộc "Phật Giáo Mới Nhật Bản" là Soka-Gakai và 1 trung tâm của hội "Thân hữu Phật Giáo Tây Phương" (Friends of the Western Buddhist Order) của Anh Quốc... Đặc biệt nhất là trong số này có một chi phái ít nghe nói đến và hầu như chưa hề có mặt tại Âu châu đã gặt hái được nhiều thành quả vượt bực, đó là chi phái Phật Quang Sơn (Fo Guan Shan), một chi phái mới của Phật Giáo Trung Quốc và trụ sở "trung ương" thì được đặt tại Đài Loan. Chi phái này được thành lập vào thập niên 1930 cùng lúc với cao trào các "Tôn Giáo Mới Nhật Bản". Chi phái này tự nhận mình thuộc vào thiền phái Lâm Tế (Chan Lin-Chi / Zen Rizai) thế nhưng chủ đích thì lại nhằm vào việc xây dựng một cõi "Tịnh Độ" trong thế gian này.

            Một sự kiện khá lạ lùng khác là cũng tương tự như tại Bắc bán cầu (tức là Âu Châu và Bắc Mỹ Châu) các hình thức Phật Giáo được đưa vào Phi Châu đều mang tính cách "tân tiến" và tự nguyện (không khuyến dụ)... Ngoài chi phái Soka Gakai (gần với Tịnh Độ) - phát triển ở Ghana, Mali và Côte d'Ivoire -  người ta còn nhận thấy một chi phái khác thuộc các "Tôn Giáo Mới Nhật Bản" cũng vừa mới đặt chân đến Kenya. Ngày 4 tháng ba vừa qua, con gái của vị sáng lập ra chi phái Shinnyo-En (gần với Chân Ngôn Tông) đã đứng ra chủ trì một buổi lễ theo đúng nghi thức tan-tra Nhật Bản gọi là nghi lễ "nước và lửa". Buổi lễ được tổ chức dành cho một số bộ tộc trong vùng. Chủ đích của buổi lễ "cầu an" (propitiatoire / propitiatory) này là để hàn gắn và xóa bỏ hận thù giữa các sắc tộc trong vùng, sau nhiều cuộc xung đột chủng tộc đã xảy ra từ nhiều năm nay.

            Hội Đoàn Phật Giáo Quốc Tế Linh Sơn của Việt Nam mang nhiều nét truyền thống hơn cũng đã đặt chân vào Zaïre, Congo và Côte d'Ivoire. Một sự kiện bất ngờ khác là Hội Thiền Học Quốc Tế (Association Zen Internationale) do một vị thầy người Nhật là Deshimaru thành lập tại Pháp cũng đã có mặt tại nhiều quốc gia nói tiếng Pháp như: Maroc, Cameroun, Côte d'Ivoire và Burkina-Faso, và kể cả một quốc gia nói tiếng Anh là Kenya...

            Thế nhưng đáng ngạc nhiên hơn hết là Phật Giáo Nguyên Thủy Theravada đã thiết lập được tất cả 12 trung tâm tại Phi Châu và là học phái đoạt giải quán quân trên toàn lục địa này! Thật thế các "phái bộ" Theravada của Tích Lan và Miến Điện rất tích cực và đã từng gặt hái được nhiều thành quả tại những nơi như Ấn Độ, Népal và Inđônêxia... Riêng tại Phi Châu thì ngoài 6 trung tâm đã được thành lập ở Nam Phi, Phật Giáo Theravada còn có mặt tại Botswana, Ghana, Tanzanie, Ouganda, Kenya, và riêng tại Kenya thì có đến hai trung tâm.

Bài viết trên đây còn đưa ra một vài tài liệu khác giúp người đọc tìm hiểu thêm:

1- Phóng sự ngắn bằng tiếng Anh về Phật Giáo Nguyên Thủy Theravada tại Ouganda với chủ đề "Sự chia sẻ Đạo Pháp" :http://samtenguelek.blogspot.fr/le-bouddhisme-en-afrique.html

2- Danh sách sơ lược một vài trung tâm Phật Giáo tại Phi Châu: có thể xem trên Buddhanet-info hoặc DharmaWeb.org

3- Phóng sự của cơ quan thông tấn AFP về một buổi lễ Phật Giáo tại Kenya Phi Châu: http://www.dailymotion.com/des-tribus-kenyanes-celebrent-une-ceremonie-bouddhiste

                                                                                                Bures-Sur-Yvette, 11.04.12

                                                                                                 Hoang Phong chuyển ngữ