GIỚI THIỆU
Kính thưa Chư
Tôn đức và Chư đạo
hữu,
Đệ
tử đã bắt đầu TUYỂN TẬP TỪ NGỮ PHẬT HỌC
THƯỜNG DÙNG vào khoảng 1995. Phát
xuất từ những khó khăn trong việc việc nghiên cứu, học
tập tài liệu Phật giáo bằng tiếng nước ngoài, hoặc
chuyển từ tiếng Việt sang tiếng nước ngoài. Thí dụ, để
tìm một từ tiếng Việt tương đương với một từ khác
được viết bằng tiếng Pali hay Sanskrit, như từ Abi-Buddha,
Maha-Prajnaparamita,... không có tự điển tra cứu để biết
tiếng Việt tương đương là gì, hoặc như muốn nói với người
nước ngoài về danh hiệu của một vị Phật hay một vị
Bồ tát thì không biết phải nói như thế nào. Khó khăn này
không phải là khó khăn cá nhân, đó chính là khó khăn chung
của những người Việt muốn nghiên cứu và trao đổi Phật
học với người đã và đang
sử dụng sách vỡ tài liệu không viết bằng chữ Việt hay
chữ Hán.
Trộm nghĩ, giữa
thời đại
mà nguồn thông tin khổng lồ đang rộng mở, việc tìm hiểu
Phật giáo không còn hạn hẹp trong khuôn khổ kinh điển và tài
liệu bằng chữ Trung hoa mà còn cần phải nói đến kinh điển
và tài liệu bằng tiếng Phạn, tiếng Pali, tiếng Tây tạng,
tiếng Nhật, tiếng Thái, tiếng Miến điện, tiếng Đại hàn,...
và nhất là tiếng Anh. Vì rất nhiều tài liệu được
chuyển ngữ sang tiếng Anh. Và cũng vì mỗi dân tộc, đều có
những bậc đại giác giả xuất hiện mà kinh nghiệm và
những bài giảng vô giá của các bậc Thầy ấy là những
nguồn cảm hứng vô biên để giúp Phật tử tiến bước trên
con đường giác ngộ. Phật tử ngày nay không những chỉ nên
y cứ vào kinh sách của các đại giác giả ở Ấn độ, Trung
quốc, để làm khuôn vàng thước ngọc duy nhất, mà còn cần
phải xem xét, học tập kinh nghiệm và những cống hiến quí
báu của những chân sư ở các quốc gia khác nữa. Để đạt
được những mục tiêu này, chướng ngại về ngôn ngữ cần
được san bằng càng nhiều càng tốt. Do vậy, một Tự điển
đối chiếu đa ngôn ngữ là điều
cần thiết, và công trình ấy một người không dễ gì có
thể hoàn tất.
Số lượng sưu tập
theo ngày tháng nhiều dần lên, việc ghi chép trong sổ tay không
theo mẫu tự nên rất khó tìm, do đó
đệ tử có ý muốn biên soạn thành một tự điển. Từ khi
khởi sự làm Database và ghi từ vào, đệ tử may mắn được
thuận duyên, nhận được nhiều tài liệu của các bậc
thiện hữu tri thức. Khởi đầu là một tập viết tay nhỏ, đến
nay đã có trên 12.000 danh mục (entries) bằng từ nước ngoài,
nếu tính theo tiếng Việt thì có trên 15.000 danh mục. Năm nay
đệ tử đã trên 50, sợ rằng ôm giữ lâu ngày một mai vô
thường chợt đến thì công trình này sẽ không giúp được
ai. Từ những ý nghĩ như trên, đệ tử cống hiến công trình
nghiên cứu này phổ biến trên Internet đưa đến
tất cả những người ham tu hiếu học bằng với ý nghĩ như
sau:
1- Đệ
tử không tuyên bố bản quyền, không tuyên bố chủ quyền tác
phẩm này!
Xin được
dâng tác phẩm này đến thiện tri thức bậc thầy mười phương,
ngưỡng mong được chư tôn đức và chư liệt vị dành công
sức và thì giờ quí báu hiệu đính, sửa chữa để
tác phẩm này từ tệ thành khá, từ khá thành hay, ngày càng
hoàn chỉnh hơn nhằm làm phương tiện nghiên cứu và hoằng
truyền Phật pháp chung cho tất cả.
2- Chư Tôn đức
và Chư quý vị có thể đóng góp bằng cách: - tặng biếu hay
cho mượn tài liệu (trừ những tài liệu có tên trong mục Tài
liệu tham khảo) - viết những góp ý, sửa chữa, hiệu đính
của mình rồi email hay gữi bằng bưu điện đến địa chỉ
của đệ tử. Thư từ tài liệu có thể gữi đến đệ tử
bằng Email ở địa chỉ csminhthong@yahoo.com.au
hay Minh
Thông, PO Box 497, Flemington, VIC 3031, AUSTRALIA.
3- Tuyển
tập này sẽ được hiệu cập nhật hóa một hay nhiều lần trong năm.
4- Tất cả những công
trình ấn tống, miễn phí hay thương mãi, đều
được hoan nghênh, đệ tử hoàn toàn không đòi hỏi điều
kiện.
5- Tuyển
tập
này trước tiên được đưa lên mạng Internet ở trang nhà
Quảng đức (www.quangduc.com) vào
đầu năm 2001, mãi đến đầ năm 2002 sau khi từ vần A đến
Z đã được đưa lên mạng Internet xong, ấn bản bằng
Microsoft Word của tự điển này cùng các Fonts để Edit cũng
sẽ được đưa lên Internet ở nhiều trang nhà khác như Đạo
Phật Ngày Nay (www.buddhismtoday.com),
Quang Minh (www.quangminh.org), ...
để đọc
giả có thể download tự do.
Vì là một công trình
sưu tập, vì số lượng từ khá lớn và vì tính chất phức
tạp của nó nên dù đệ
tử đã cố gắng rất lớn để hạn chế tối đa những
khuyết điểm gặp phải, tuy nhiên vẫn còn tồn đọng một
số khuyết điểm
như sau:
1- Phần lớn các từ được
sưu tập đều thiếu dấu, hoặc có dấu sai, để sửa chữa,
đệ tử đã sử dụng các tài liệu tham khảo
nhưng vẫn chưa được
hoàn chỉnh, vẫn còn nhiều từ sai chính tả, sai dấu...
2- Một số từ chưa được
ghi nghĩa tiếng Việt và nghĩa tiếng Anh vì chưa tìm được các
từ tương đương, chưa đủ
thời gian,...
3- Các từ Việt ngữ chưa
được viết
một cách đồng bộ (consistently): một số tên riêng có mẫu
tự thứ nhất đều được
viết hoa, số khác thì chỉ viết hoa mẫu tự thứ nhất của
chữ thứ nhất mà thôi...
4- Các tên riêng Sanskrit và
Pali chưa được
ghi một cách đồng
bộ: một số từ có gạch nối, một số không, một số từ ghi chưa đúng (Sanskrit
ghi là Pali,...)
5- Chưa có chú thích để
phân biệt phiên âm của Pinyin và Wade Giles trong tiếng Hoa.
Và còn
nhiều thiếu sót khác bắt nguồn từ việc chưa tiêu chuẩn hóa việc phiên âm các
từ Sanskrit và Pali. Thí dụ tiếp đầu ngữ Nguyệt (mặt trăng), một số tài liệu
Sanskrit ghi là Chandra-, một số ghi là Tchandra-.
Khi sử dụng tài liệu
này, kính mong Chư Tôn đức
và Chư quý vị lưu ý cho rằng:
1- Lỗi chính tả của
các từ khó có thể tránh khỏi vì chúng ta thiếu một tự điển
chuẩn mực. Các chuyên viên Ngữ học tiếng Sanskrit, Nhật và
Trung hoa chưa thống nhất một loại ký hiệu phiên âm thống
nhất dành cho các thứ tiếng này.
2- Việc ghi nghĩa
tiếng Việt cho một từ cũng gặp không ít khó khăn
vì nếu ghi nghĩa này thì có thể sẽ mắc lỗi vì không ghi nghĩa
kia. Một từ trong tiếng Pali hay Sanskrit được các sư chuyển
âm sang tiếng Trung quốc, vì mỗi dịch giả đều có cách
chuyển âm riêng của mình, trong một số trường hợp, một
từ có đến hơn mười cách gọi khác nhau. Thí dụ như từ STŪPA
trong tiếng Sanskrit, tiếng Pali là THUPA, ở tiếng Việt có 25 cách
gọi. Trong Tự điển Phật học Huệ Quang trang 7697 chúng ta
thấy có 12 cách ghi nghĩa tiếng Việt của từ này theo kiểu
dịch nghĩa và 13 cách ghi nghĩa theo kiểu phiên âm. 25 cách ghi này
được chia ra
như sau:
- phiên âm sang chữ Hán
có 7 cách: Tốt đổ
bà, Tốt đô bà, Tẩu đẩu bà, Tô du bà, Tổ đổ ba, Tư thâu
pha, Suất đổ bà.
- 6 cách phiên âm khác là: Tháp bà, Thâu bà, Suất bà, Phật đồ,
Phù đồ, Phật tháp.
- 12 cách dịch nghĩa theo chữ Hán là : Cao
hiến xứ, Công đức
tụ, Phương phần, Viên trùng, Đại hùng, Trùng phần lăng, Tháp
miếu, Miếu, Quy tông, Đại
tụ, Tụ tướng, Linh miếu.
Vì những lý do nêu trên
nên trong giai đoạn
này, Tuyển tập này còn nhiều sai sót, đang được nỗ lực bổ
sung, sửa chữa và hiệu đính. Nội dung của tự điển, nói
chung, còn phải được liên tục sửa chữa trong một thời gian
lâu nữa mới có thể tạm được gọi là ổn định.
TUYỂN TẬP
TỪ NGỮ PHẬT HỌC THƯỜNG DÙNG
là một tự điển dùng đối chiếu từ, tìm một từ tương đương với từ đã có ở thứ
tiếng khác, vì trọng tâm
không nhằm để tìm hiểu ý nghĩa của một từ nên phần chú
giải không nhất thiết mỗi từ đều
phải có.
Danh mục được ghi bằng nhiều thứ tiếng: Sanskrit, Pali, Tàu, Nhật,
Tây tạng, Đại
hàn, Anh, Việt sử dụng mẫu tự Latin.
Một lần nữa, kính
mong Chư Tôn đức,
Chư quý vị, Chư hiền giả, các thiện tri thức khắp nơi xem tác
phẩm này là của chung, của chính mình dành cho mọi người,
từ đó mỗi người một bàn tay đóng góp, được vậy, không
bao lâu nữa chúng ta sẽ có một tự điển lớn, hoàn chỉnh,
hoàn toàn miễn phí, nhờ vậy mọi người đều có cơ hội để
học hỏi và nghiên cứu Phật pháp.
Xin nguyện cầu chư
Phật, chư Bồ tát và chư Thiên mười phương gia hộ cho những
ai phát tâm rộng lớn mang ánh sáng Phật pháp soi rọi nơi
chốn tối tăm!
Xin nguyện cầu để
những ai chưa đến với Phật pháp thì nhờ duyên lành của công
trình này, trực tiếp hay gián tiếp, đều thấy được ánh sáng
và con đường
chân lý!
Xin nguyện cầu những
ai đã đến
với Phật pháp đều nhờ duyên lành của công trình này, trực
tiếp hay gián tiếp, đều nhận-biết thân tâm thường lạc và
sớm viên thành Phật đạo!
Đệ tử
xin hồi hướng công đức này cho tất cả chúng sanh chưa tìm
thấy nẻo vào Phật đạo!
Mùa Xuân 2001
MINH THÔNG, MSc
PO
Box 497
Flemington
VIC 3031
AUSTRALIA
Email: csminhthong@yahoo.com.au