Có lần tôi tu tập tại thành phố Bernares, ở Ấn độ, trong một tu viện nằm giữa một bên là trạm xe buýt và một bên là ga xe lửa. Ngay giữa một nơi xô bồ và náo nhiệt này, có một miếng vườn rất nhỏ, chưa đến một mét vuông.
Một hôm tôi ngồi ở ngoài, cạnh bên những mảnh cỏ có vài cây ấy, tôi chợt nhận thấy trong miếng vườn nhỏ có một cây bắp cải đang mọc. Và trong giây phút ấy, bổng dưng tôi có một kinh nghiệm rất kỳ diệu và sâu sắc. Ngồi đó, chỉ nhìn vào cây bắp cải ấy, tôi chợt ý thức được rất rõ sự đồng nhất của mình với nó!
Tôi thấy rõ được những năng lượng của đất trời đang tụ hội lại với nhau, theo một hình thể đặc biệt, vào một thời điểm nhất định, với những hình tướng, những màu sắc biến đổi, cùng phối hợp với nhau, chúng được khởi lên, sanh ra, già đi, và rồi hư hao, hoại diệt.
Và tôi cũng ý thức rằng, cái mà tôi gọi là “cái ta” này đây, nó cũng chỉ là những năng lượng của thiên nhiên họp lại với nhau theo một hình tướng nào đó, trong một giai đoạn nào đó, và rồi cũng được sanh ra, già nua, hư hao và hoại diệt. Tôi thấy rõ là mình được cấu tạo nên do bỡi một số yếu tố, và không có một cái tôi nào nằm bên ngoài, hay là phía sau những phần tử ấy hết. Tất cả chỉ là một dòng chảy liên tục của năng lượng, của sự sống. Ngồi yên đó, tôi hoàn toàn trở thành là một với cây bắp cải.
Thấy rõ được chính mình
Tôi nhớ trong nhà thiền có kể câu chuyện, trong một lần thuyết pháp đức Phật chỉ cầm một cành hoa và đưa lên. Ngài không nói một lời nào hết, chỉ đưa lên một cành hoa thôi. Và nơi mảnh vườn nhỏ bé này, ngay lúc đó, tôi hiểu được rằng, chỉ trong một giây phút nhìn sâu sắc vào một sự kiện, hay một kinh nghiệm, hay một đồ vật, hay một người nào đó, ta sẽ có thể chứng nghiệm được hết tất cả những quy luật của thiên nhiên, và chân lý của sự sống.
Trong giây phút ấy, bổng dưng tôi nhìn tất cả sự vật từ một góc độ hoàn toàn mới lạ. Tôi thấy rõ rằng tất cả mọi vật chung quanh ta, tự nó đều không hề có một thực thể nào hết. Và ngay chính chúng ta cũng không có một cái tôi cố định và bất biến nào mà ta cần phải tranh đấu để chiến thắng nó. Trên con đường tu tập, không phải chúng ta đối diện với một kẻ thù hung hản là một cái tôi cần phải vượt thắng và loại trừ. Mà thật ra là làm sao ta thấy rõ được tự tánh của mọi sự vật, và quan trọng hơn hết là tự tánh của chính mình, our true nature.
Cái thấy sai lầm mới là nguyên do
Cũng ví như nếu ta muốn làm ngã một cây trong rừng, phương cách hữu hiệu và trực tiếp nhất là ta hãy tìm cách bứng nhổ nó lên cho tận gốc. Gốc rễ của cây ấy, của những muộn phiền và sợ hãi trong đời sống hằng ngày của ta, chính là cái thấy sai lầm của mình. Chúng ta có thể bước đến, lặt từng chiếc lá một, bẽ từng nhánh con, rồi chặt từng cành cây, xong rồi ta bắt đầu lột vỏ cây ra, chặt đẽo thân cây từng chút một, để cuối cùng đi xuống đến rễ. Hay là ta chọn một phương cách trực tiếp và hữu hiệu hơn.
Trên con đường tu tập, ta chỉ có một sự đối đầu duy nhất là với cái thấy sai lầm của chính mình. Một cái thấy sai lầm chính là gốc rễ của những muộn phiền và bất an trong cuộc sống của chúng ta. Tất cả mọi nỗ lực của ta là làm sao để mình có được một tuệ giác, một cái nhìn sáng tỏ và rộng lớn hơn. Chúng ta không cần phải vất vả với từng nhành cây, từng chiếc lá... thật ra ta chỉ cần nhìn cho rõ để thấy được tự tánh của mọi vật mà thôi.
Tôi có được một giây phút ấy nơi miếng vườn bé nhỏ trong một tu viện ở Benares, giữa một nơi chốn ồn ào và náo nhiệt. Tôi cũng cảm thấy hơi chút xấu hổ vì một cây bắp cải “thấp hèn” đã là một phương tiện trong lúc đó giúp làm sáng tỏ cái nhìn của mình… Tôi không tưởng được là có một bài kinh nào có tựa đề là Kinh Cải Bắp. Nhưng thì đó, có cây bắp cải ấy, tầm thường, bình dân, không màu mè, không phô trương... và có tôi ở đó chợt hiểu và thấy rõ được sự sống của mình hơn trên con đường tu tập.