Sống trong thời buổi mà nhu
cầu và cường độ làm việc cao khiến cho bạn không có nhiều thời gian tu tập.
Nhưng là người có niềm tin vào giáo pháp, bạn tin chắc sự tu tập có thể giúp
bạn đạt được an lạc trong đời sống hiện tại và tương lai. Trong hai mươi bốn
tiếng đồng hồ của một ngày đêm không đủ cho công việc và sự nghỉ ngơi, làm thế
nào để bạn có thể tu tập, thực hành các pháp môn Phật dạy? Bạn không thể chỉ
đọc qua những lời dạy của Ðức Phật để biết và hiểu, mà cần phải thực hành. Tuy
nhiên bạn không thể phân bố, sắp xếp thời gian cho tu tập, vậy phải làm sao?
Bạn cần nên tu tập ngay trong công việc của mình. Ðó là câu trả lời dành cho
bạn.
Có thể bạn sẽ
thắc mắc: Làm sao tôi vừa làm việc vừa ngồi thiền? Hoặc vừa làm việc vừa tụng
kinh, niệm Phật? Bạn thắc mắc đúng nhưng vì bạn chưa hiểu mục đích cốt lõi của
việc tọa thiền, tụng kinh hay niệm Phật v.v... Tất cả những pháp thức đó đều
nhằm đạt đến sự thanh tịnh, nhất tâm, ngoài ra còn có lợi ích tăng thêm phước
báo. Ðành rằng bạn không thể ngồi thiền, tụng kinh hay niệm Phật được trong lúc
làm việc, nhưng bạn vẫn có thể đạt được sự thanh tịnh và nhất tâm bằng cách
thực hành chánh niệm. Chánh niệm là nền tảng của các pháp môn có năng lực đưa
đến sự thành tựu Giới, Ðịnh, Tuệ.
Chánh niệm là
ý thức sự có mặt của mọi sự vật và sự việc xung quanh ta, ý thức về bản thân
mình và người khác, ý thức trong từng hành động và lời nói, ý thức mọi diễn
biến của thân và tâm. Thực tập chánh niệm là bạn biết rõ mình đang nghĩ gì, làm
gì. Luôn giữ cho tư tưởng bạn trong sáng không lẫn lộn xen tạp những ý niệm,
nghĩ suy không lành mạnh, không chơn chánh, hoặc những ý tưởng không nằm trong
phạm vi việc làm của bạn. Ví dụ đơn giản như mỗi sáng sau khi bạn thức dậy bạn
làm gì? À, bạn rửa mặt, đánh răng, ăn sáng, chuẩn bị đi làm v.v… Khi đến công
ty bạn làm ở khâu nào, gồm những công việc gì…, bạn đều ý thức không cho lẫn
lộn hoặc lúc nhớ lúc quên.
Bạn có thể
thực tập phương pháp này bằng cách tưởng thầm hoặc có thể đọc nhẩm những hành
động bạn đang làm trong công việc, chẳng hạn: “tôi đang may”, “tôi đang cắt
chỉ”, “tôi đang đi xuống cầu thang”, “tôi ăn cơm”, “tôi uống nước” v.v… Ðiều
quan trọng là tập trung chú ý vào công việc, không một tạp niệm xen vào, không
nghĩ lan man về điều khác. Biết rõ bạn đang làm gì, bạn ý thức trong từng hành
động, cử chỉ. Khi có một tư tưởng đi hoang, bạn nhận biết nó và lập tức dừng
lại, không để tư tưởng tiếp tục rong
chơi. Khi khởi lên tư tưởng bất thiện, bạn cũng nhận biết rõ và lập tức không
để cho nó phát triển thêm nhiều. Ðó là sự tỉnh giác và giữ gìn chánh niệm.
Người không
có thực tập chánh niệm, khi làm việc họ suy nghĩ miên man, toan tính việc nọ
việc kia, nhớ tưởng chuyện đã qua hay lo nghĩ, mộng mơ chuyện chưa tới. Vì
không chú tâm vào công việc nên họ không thành tựu năng lực của chánh niệm và
không đạt được hiệu quả mà công việc yêu cầu.
Thực tập
chánh niệm giúp chúng ta có khả năng tập trung cao và tinh thần tỉnh táo, sáng
suốt hơn, đưa đến sự thành công trong công việc, đồng thời tạo cảm giác an lạc,
thoải mái, dễ chịu, không căng thẳng, mỏi mệt khi công việc quá nhiều. Có chánh
niệm bạn sẽ cảm nhận được nhiều điều thú vị trong cuộc sống, những điều mà khi
sống bề bộn quay cuồng bạn không ý thức được.
Trong thời
buổi bạn phải đầu tắt mặt tối với công việc. Bạn cần một đời sống mà tâm trí
bớt những lo âu, phiền muộn, giảm những căng thẳng mệt mỏi để bạn sống cảm thấy
vui, đời sống có ý nghĩa. Tu tập chánh niệm là phương pháp giúp bạn có thể vừa
làm việc vừa tu tập, không cần phải dành một khoảng thời gian riêng, bạn có thể
thực hiện bất cứ lúc nào, bất cứ nơi đâu. Ðây là phương pháp tối ưu cho những
người bận rộn.
Có rất nhiều
bài kinh Ðức Phật dạy phương pháp này, chẳng hạn trong kinh Thân hành niệm
thuộc Trường bộ kinh, Ðức Phật dạy các vị Tỳ-kheo: “Này các Tỳ-kheo,
Tỳ-kheo đi biết rằng: “Tôi đi”, hay đứng biết rằng: “Tôi đứng”, hay ngồi, biết
rằng: “Tôi ngồi”, hay nằm, biết rằng: “Tôi nằm”. Thân thể được sử dụng như thế
nào, vị ấy biết như thế ấy. Trong khi vị ấy sống không phóng dật, nhiệt tâm,
tinh cần, các niệm và tư duy thuộc về thế tục được đoạn trừ. Nhờ đoạn trừ các
pháp ấy, nội tâm được an trú, chuyên nhất, định tĩnh. Lại nữa, này các Tỳ-kheo,
Tỳ-kheo khi bước tới bước lui, biết rõ việc mình đang làm; khi ngó tới ngó lui,
biết rõ việc mình đang làm; khi co tay duỗi tay, biết rõ việc mình đang làm;
khi mang áo sanghati, mang bát, mang y, biết rõ việc mình đang làm; khi ăn,
uống, nhai, nếm, biết rõ việc mình đang làm; khi đại tiện, tiểu tiện, biết rõ
việc mình đang làm; khi đi đứng, nằm, ngồi, ngủ, thức, nói năng, im lặng, biết
rõ việc mình đang làm. Trong khi vị ấy sống không phóng dật, nhiệt tâm, tinh
cần, các niệm và tư duy thuộc về thế tục được đọan trừ, nhờ đọan trừ các pháp
ấy, nội tâm an trú, chuyên nhất, định tĩnh”.
Trong Tứ diệu
đế, giáo lý nền tảng căn bản của đạo Phật, chánh niệm là một chi phần của Bát
Chánh đạo (trọng tâm của Ðạo đế). Tất cả các pháp môn của đạo Phật đều không
ngoài Bát Chánh đạo, con đường dẫn đến Thánh quả. Với Chánh pháp, chỉ có thực
hành mới đem lại lợi ích thiết thực. Hãy bắt đầu sự thực tập chánh niệm cùng
với công việc của bạn. Tôi tin chắc rằng bạn sẽ thấy được giá trị của pháp môn
này.
Phan Minh Đức (GNO)