Đại lão Hoà thượng thế danh Nguyễn Văn Bích, sinh năm Quý Sửu -1913 tại thôn Mai Xá, xã Đồng Lý, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam. Dòng họ Nguyễn của Hòa Thượng là một dòng họ khoa bảng ở tỉnh nhà.      

Đời thứ 9 trong dòng họ của Hòa thượng có cụ Duy Tiến là người có duyên từ bé với thiền môn, sau là xuất gia, trở thành HT.Thích Thông Tiến, trụ trì các chùa Thiên Phúc, Bà Đá, Sủi Gia Lâm, Hội Xá - Thường Tín, Hà Nội và Tế Xuyên ở Hà Nam. HT.Thích Thông Tiến (Tổ Thiên Phúc) là người tham gia tích cực trong công cuộc chấn hưng Phật giáo những năm 40 thế kỷ XX. Ngài thường xuyên vào Viện Bác cổ - Hà Nội chép và dịch kinh Phật để in tại Tổ Tế Xuyên Hà Nam nhằm cung cấp cho các chùa.

Đại lão HT.Thích Thanh Bích - Trước sau đạo đức chất phác thuỷ chung...

Năm 1917, ở tuổi lên năm, Hoà thượng theo cha mẹ đi làm ăn xa quê. Duyên may khi qua thôn Kim Đới, xã Hữu Bằng, huyện Kiến Thụy, Hải Phòng, gia đình Hòa thượng gặp được nhà Nho Dương Đình Cảnh và cụ bà Trọng Thị Như ngỏ ý muốn nhận Hòa thượng làm con nuôi. Cha mẹ thân sinh của Hòa thượng đồng ý vì thấy gia đình Nhà nho này có gia phong rất nề nếp, được dân trong vùng nể trọng. Ông ngoại chúng con (người viết bài này) là Dương Đình Cảnh đã gửi Hòa thượng theo học tiểu học tại các trường tư thục ở Kiến An, Hải Phòng.

Bà ngoại chúng con, Trọng Thị Như là người rất mộ Đạo Phật, sau khi sinh nở lần cuối được dì ruột Dương Tùng Chính của chúng con, người cùng tuổi Quý Sửu với Hòa thượng, đã phát tâm ăn chay trường và niệm Phật tu tại gia đến cuối đời. Ông bà ngoại chúng con đã phát tâm xây dựng  ngôi chùa Song bên cạnh bến đò Song, Kim Đới. Hòa thượng và chị nuôi tối tối ra ngôi chùa này niệm Phật. Chính nhờ được sống trong gia đình thấm đẫm tinh thần truyền thống gia giáo Nho học và Đạo Phật, Hòa thượng cùng chị nuôi đã được mẹ nuôi thường xuyên dắt lên chùa, nên đã cùng phát tâm ăn chay và niệm Phật tại gia theo mẹ, đó chính là khởi duyên theo Phật của Hòa thượng. Dì ruột chúng con là Dương Tùng Chính cũng phát nguyện xuất gia, sau này là Ni trưởng chùa Tiên Long, Gò Vấp Sài Gòn.                      

Năm Hòa thượng 13 tuổi, Tổ Thiên Phúc – HT.Thích Thông Tiến vân du qua chùa Song đã hỏi thăm và nhận ra Hòa thượng chính là cháu ruột của mình. Được Tổ Thiên Phúc khai thị, giảng Pháp Vô thường, Hòa thượng đã lập tức phát nguyện xuất gia.

Đại lão HT.Thích Thanh Bích qua bút pháp của Trương Lộ

Hòa Thượng theo Thầy là HT.Thích Thông Tiến, người Thầy đầu tiên và suốt đời của Hòa thượng đã tu tập ở nhiều chùa hay chốn tổ như: Thiên Phúc, Bút Tháp, Bà Đá (tổ đình Lâm Tế), tổ đình Tế Xuyên Bảo Khám, Sủi (Đại Dương Sùng Phúc tự), Đậu (Thành Đạo tự), tổ đình Hội Xá (Sùng Phúc tự).

Sau 15 năm cùng Thầy là HT.Thích Thông Tiến học đạo, Hòa thượng đã an cư tu tập và xiển dương hoằng pháp tại chùa Sủi 20 năm, tại chùa Đậu  20 năm và tại Tổ đình Hội Xá 32 năm đến bây giờ.

Đại lão HT.Thích Thanh Bích là một người có đức tính rất khiêm cung và giản dị. Cuộc sống hàng ngày của Cụ cũng vô cùng thanh bạch và đạm bạc. Cả một đời quần áo nâu sồng, trai giới nghiêm mật. Hòa thượng là tấm gương sống động, hiện tiền, sáng ngời cho các thế hệ hậu lai noi theo.        

Đức Pháp chủ Giáo hội Phật giáo Việt Nam, – Đại lão HT.Thích Phổ Tuệ đã nói về đạo hạnh của Đại lão HT.Thích Thanh Bích: “… Trước sau Cụ luôn có đạo đức chất phác thủy chung… có Đạo hạnh tu hành, tác phong của cổ Đức. Chúng tôi luôn luôn ghi nhận Cụ là Người có thể là tiêu biểu cho giới tu hành hạnh giới hiện đại là một Bậc thuần túy đạo đức, trai giới tịnh nghiêm.”

Phật tử Phúc Vinh kính bút (Sài Gòn, tháng Giêng Nhâm Thìn - 2012)-GNO