Hôm nay là ngày mọi người con Phật dâng hết lòng thành của mình lên đấng sinh thành như cha, mẹ, ông, bà v.v… là những người đã tạo ra chúng ta. Cha mẹ đã dày công sinh thành nuôi dưỡng gầy dựng cho chúng ta một cuộc đời, một sự sống.
Tâm trạng lo lắng đó không biết đến đâu là cùng. Cho nên người xưa nói “Giọt nước luôn chảy xuống”. Cha mẹ trăm tuổi, con cái tám mươi hay hơn nữa, cha mẹ cũng vẫn lo lắng. Không bao giờ cha mẹ bỏ quên chúng ta. Luôn muốn chúng ta trưởng thành, ấm no, sung túc. Thấy con người học giỏi cũng muốn con mình học giỏi. Thấy con người phát đạt cũng muốn con mình phát đạt. Muốn con luôn luôn là người tốt, người hiếu đạo. Đó là ước nguyện của cha mẹ.
Vì vậy để tỏ lòng hiếu kính với các bậc sinh thành, ta phải làm gì?
Nếu cha mẹ đã quá vãng, chúng ta nên tu tạo công đức, hồi hướng cho các vị. Nếu cha mẹ vì nghiệp dữ phải đọa vào ác đạo, chúng ta cần thành tâm thiết lễ trai nghi cúng dường Tam Bảo và phúng tụng kinh kệ để chuyển hóa nghiệp dữ cho cha mẹ.
Trong kinh Địa Tạng, Bồ tát Địa Tạng đã phát nguyện, nếu còn một chúng sinh khổ thì ngài nguyện không thành Phật. Còn một chúng sinh ở địa ngục thì ngài còn ở đó cứu vớt. Chỉ khi chúng sinh hết khổ, ngài mới lên ngôi vị chánh giác. Với lời nguyện to lớn đó, ngài là vị đại Bồ tát thường thị hiện trong cuộc đời, ở những chốn khổ đau để cứu vớt chúng sinh. Trong đó có cha mẹ nhiều đời của chúng ta.

Đức Phật luôn dặn dò các vị Bồ tát phải luôn giúp đỡ chúng sinh khi họ gặp hoạn nạn hay bị đọa trong ba đường ác. Phật dạy Bồ tát Địa Tạng rằng “Nếu có người nam người nữ nào trồng chút ít căn lành trong Phật pháp, ông nên dùng đạo lực của ông ủng hộ người đó tu tập lần lần, để họ được đạo vô thượng. Chớ để họ thoái thất. Nếu có kẻ mới được chút ít căn lành mà phải đọa lạc trong các đường khổ, ông nên khiến người ấy nhớ nghĩ danh hiệu Phật, và dùng thần lực khiến họ không bị đọa vào địa ngục, ngạ quỉ, súc sanh.

Sỡ dĩ có những cảnh khổ đau là do chúng sinh tạo nghiệp không tốt mà chiêu cảm nên. Nghiệp không tốt ấy do thân, khẩu, ý tạo ra. Ta bị các thứ tham lam, sân hận, si mê, điên đảo kéo lôi. Điều này tự nghiệm lấy là có thể biết. Giả như có người chọc giận mình, mình giận người đó thì tâm không yên. Địa ngục liền hiện tiền trong lòng mình. Địa ngục hiện ra thì thân bức xúc, miệng chửi mắng, rồi những ý niệm xấu xa hay những hành động hại người xuất hiện. Làm và nghĩ như thế thì tâm mất sự an lạc. Đó không phải địa ngục là gì? Địa ngục hiện tiền là do chúng sinh tự gây tạo rồi chiêu cảm lấy, kêu cầu ai bây giờ? Cầu Phật, Phật cứu được không? Nhất định là không. Tự mình phải cứu mình. Vì vậy Phật dạy ngài Địa Tạng phải giúp người có chút ít căn lành tự hoàn thiện bản thân họ. Bản thân họ được hoàn thiện rồi thì ba đường ác cũng không còn.

Phật dạy tiếp “Nghiệp lực chúng sinh rất lớn. có thể sánh với núi Tu di, sâu dường biển cả, có thể ngăn đạo thánh. Vì thế chúng sinh chớ khinh điều nhỏ cho là không tội. Sau khi chết đều có quả báo, dù chỉ mảy mún đều phải chịu lấy”. Vì nghiệp lực lớn và sâu như thế, nên ta tu hoài mà chưa thành Phật. Nghiệp sâu dày quá thì thường không có điều kiện làm thứ gì cho có công đức và có trí tuệ. Phật tử chúng ta phải chú ý đến điều này. Cố gắng chuyển nghiệp. Chuyển nghiệp không tốt thành nghiệp tốt. Chuyển ra sao? Những gì không tốt đã lỡ gây tạo thì không gây tạo nữa. Những gì chưa gây tạo, dù chỉ là một ý niệm cũng phải nhớ lời Phật dạy “Dù chỉ mảy may đều phải chịu lấy”, nên phải cẩn thận không gây tạo nữa.

Nghiệp một khi tạo rồi, thì dù chí thân như cha với con cũng không gánh dùm nhau được, thành đừng ỷ lại, cho rằng quí thầy cô tụng kinh thì chúng ta siêu độ. Bản thân quí thầy cô nếu không tu hành cho ra hồn thì tự thân quí vị còn không độ được cho mình nói là cứu chúng ta. Cho nên, chúng ta phải tự lo, không nên ỷ lại vào ai. Không ai cứu mình bằng mình tự chuyển hóa lấy mình. Đó là lý do Phật dạy chư vị Bồ tát phải giúp chúng sinh phát triển nhân thiện của chính họ, chứ không phải dùng khả năng của mình theo kiểu ban phước giáng họa.

Tóm lại, chủ trương của đạo Phật là phải tự nơi chính mình chuyển hóa mình. Phật, Bồ tát, Tăng Ni v.v… chỉ là những trợ duyên bên ngoài giúp ta tu hành. Muốn giúp người đuợc tốt thì đầu tiên chúng ta phải tốt. Muốn hướng dẫn người đúng chánh pháp thì đầu tiên chúng ta phải tu đúng chánh pháp.

Đừng nghĩ niệm Phật thì được Phật cứu. Niệm Phật là nhờ uy lực Phật giúp mình chuyển hóa tâm thức của mình. Nhờ sự chuyển hóa đó mà mình thoát khỏi kiếp khổ. Như vậy, tự mình phải tu, phải cố gắng, phải nổ lực, cộng với sự gia trì của chư Phật thì mới thành tựu các ước nguyện. Làm việc thiện mà tâm được thanh tịnh nữa thì công đức mới tròn đầy viên mãn.

Có một tiền kiếp, Phật là người con bất hiếu. Khi chết ngài đọa vào địa ngục. Ở đó, ngài thấy những chúng sinh kêu la thảm thiết, thân như cây lửa, đầu đội vòng lửa. Ngài hỏi cai ngục “Những kẻ ấy tạo tội gì mà bị hình phạt ghê gớm đó?”. Quỉ ngục đáp “Tội bất hiếu”. Ngài rúng động, hỏi tiếp “Bao giờ những người đó mới hết bị tội báo”. “Chừng nào có một người con bất hiếu khác xuống thay thì nó sẽ hết”. Nói rồi, vòng lửa liền bay chụp lên đầu ngài. Ngài đau đớn và phát đại nguyện “Tôi nguyện chịu thay tất cả những thống khổ này. Nguyện trên đời này đừng ai bất hiếu để phải đọa vào đây nữa”.Vừa phát đại nguyện xong thì vòng lửa cũng vừa mất. Cảnh địa ngục cũng mất.

Phật dạy chúng ta phải nổ lực tu tập để độ mình và độ cha mẹ, thân bằng, quyến thuộc. Phật dù có muốn kéo chúng ta, mà ta không đưa tay cho Phật nắm thì cũng chịu. Đưa tay bằng cách nào? Niệm Phật chứ đừng niệm danh lợi ở thế gian. Phải giác ngộ sáng suốt thì Phật mới kéo chúng ta lên được. Chưa làm được việc đó thì không ai kéo lên được. Tu thiền hay tu tịnh gì cũng vậy. Dù ở chùa bao nhiêu năm mà không định tỉnh, không sáng suốt, không tự tu tập để khắc phục những khuyết điểm của mình thì cũng chẳng được gì.

Trong đạo Phật có nói về cứu khổ, nhưng tinh thần của việc cứu khổ là tự mình phải có công đức. Chúng ta có quyền cầu nguyện nhưng chủ yếu vẫn là tự mình tu tập. Do tu tập mà lời nguyện được đáp ứng. Nếu chỉ nguyện xuông mà không tu tập thì không có kết quả.

Kinh Địa Tạng kể rằng : Có một nữ Bà la môn rất kính tin Tam bảo, nhưng mẹ cô lại không chấp nhận. Bà sinh tâm hủy báng và chống đối việc tu học của con. Ba nghiệp của bà ngày càng xấu ác. Khuyên không xong, cô chỉ biết nỗ lực tu tập hồi hướng công đức cho mẹ, mong bà hồi tâm chuyển hóa. Song vì nhân bất thiện đã đủ duyên nên bà đọa địa ngục. Biết mẹ không tránh được đường ác nên trong suốt thời gian 49 ngày, cô thiết tha tu hành và cúng dường Tam Bảo, lấy đó hồi hướng cho bà. Mong sao bà thoát cảnh khổ ngục.

Một hôm cô nằm mộng thấy mình đi đến một bờ biển, nước sôi sùng sục, cọp, beo đồng, sắt, lửa đỏ v.v… Chúng sinh thì bị quăng xuống đó trông rất thê thảm. Cô mới hỏi quỉ ngục “Tội nghiệp gì mà rớt xuống đây?”. Quỉ ngục trả lời “Không kính tin Tam bảo, sát hại chúng sinh, làm những việc bất nhân thất đức”. Quỉ sứ lại hỏi “Cô đến đây để làm gì?”. “Tôi đến đây để tìm mẹ”. Quỉ hỏi “Mẹ cô tên gì?”. Cô nói tên họ cha mẹ cho quỉ nghe. Quỉ chấp tay cung kính thưa rằng “Những tội nhân ấy cách đây ba ngày đã được thác sinh về thế giới an lành rồi”. Cô gái mừng rỡ phát nguyện “Tôi nguyện đời đời tu theo chánh pháp. Đời đời thay chúng sinh chịu mọi khổ đau. Nguyện cho tất cả chúng sinh không còn tâm hủy báng Tam Bảo, cũng đừng tạo nghiệp bất thiện để phải rơi vào địa ngục khổ đau”.

Tinh thần cứu khổ của đạo Phật là như vậy. Phải tự tu tập để cứu mình và cứu người.

Tu thế nào? Đừng nghĩ bậy. Đừng nói bậy. Đừng làm bậy. Dù là ở nhà, ở chùa hay ở chợ đều tu dược. Có điều kiện thì đi chùa sắm nhan đèn cúng kính. Không có điều kiện thì ở nhà. Nhưng nhớ ai chửi đừng chửi lại mà gắng nhịn đi. Đó là tu. Dân gian còn nói “Một sự nhịn chín sự lành”, huống là đạo Phật, luôn dạy mình nhẫn nhục. Đừng nghĩ nhẫn là nhục. Nhẫn được thì có đại hùng đại lực. Nhẫn không được thì cải nhau. Cải rồi tới đánh. Đánh rồi vô nhà thương, công an, tòa án. Đủ thứ rắc rối, chỉ vì ngay niệm đầu mình không nhẫn được. Thành tu gì không bằng nhẫn. Cách này ai cũng tu được. Giàu nghèo gì tu cũng được. Quan trọng là có chịu tu hay không.

Một việc cần thiết nữa trong vấn đề tu hành là phát tâm bồ đề, tức là phát cái tâm giác ngộ. Chúng ta ai cũng có sẵn tâm đó hết. Phật dạy “Tâm bồ đề là con đường dẫn đến trí tuệ, là suối thiêng có thể gột rửa tất cả, là cổ xe chuyên chở các Bồ tát, là cánh cửa mở ra bồ tát hạnh”, thành phải phát cho được tâm này. Nghĩa là, Phật tử chúng ta, sau khi hiểu đạo, tu tập rồi, phải phát tâm bồ đề. Chư Phật ra đời cũng vì muốn chỉ cho ta nhận ra tâm đó. Song muốn phát tâm đó thì phải làm sao? Phải loại bỏ tất cả vọng tưởng lăng xăng đắm trước. Phải loại hết các thứ đó thì tâm bồ đề mới hiện. Cho nên, chúng ta phải tĩnh giác soi chiếu lại mình. Không hướng ra bên ngoài mà tìm cầu. Ai có rủ uống một viên linh đơn sống ngàn tuổi v.v… chúng ta cũng xin thôi. Chỉ cần tỉnh giác mọi lúc mọi nơi với mọi tâm niệm của mình, không để chúng dẫn chạy tạo nghiệp là được.

Kinh nói “Tâm bồ đề là nơi trú ngụ của tam muội, là khu vườn hưởng thụ pháp lạc, là chỗ an ổn của thế gian, là chỗ nương tựa của các vị Bồ tát”. Chúng ta muốn gần gũi chư Phật chúng ta phải có tam muội. Tam muội là chỉ cho sự định tỉnh của mình. Như đang ngồi mà nghe ai nói gì đó, rồi nổi sùng lên, là không có định tỉnh. Nghe thì nghe và vẫn bình ổn yên lắng, không bị âm thanh dẫn chạy, là mình đang có định tỉnh. Ttâm định tỉnh này là nhân duyên giúp người tu ngộ đạo.

Một nhà sư tu khổ hạnh, chỉ ngồi không nằm. Thị giả là một người khá thông minh lanh lợi. Có điều chú ít chịu nghe lời thầy. Thầy ngồi liên tục, nhưng chú lại nằm trường kỳ. Thấy chú còn nhỏ nên thầy cũng cho chú nằm. Có điều, chú nằm hoài mà không thấy ngồi. Thấy vậy, thầy nhắc nhỡ “Chú mày nằm hoài, chết không sợ thành rắn à”. Chú trả lời “Sư phụ ngồi hoài chết sẽ thành cóc”. Ngay câu nói đó, ông thầy ngộ đạo. Đó là do công phu được huân tập lâu ngày, nên chỉ cần một duyên nhỏ là ngài ngộ đạo. Thầy trò thành tựu cho nhau kể cũng đặc biệt. Cho nên, trong nhà thiền, quí ở chỗ tâm định tỉnh.

Tóm lại dù là xuất gia hay tại gia, chúng ta đều phải để tâm vào việc tu tập. Trước là tự lợi cho mình. Sau là để đền trả thâm ân cao trọng của cha mẹ. Đem công đức tu tập đó hồi hướng nguyện cho cha mẹ chưa kính tin Tam bảo thì phát tâm kính tin Tam bảo. Phát tâm kính tin Tam bảo rồi thì biết bỏ ác làm lành, đời đời sanh trong nhà Phật pháp.

Nhân mùa Vu lan báo hiếu, chúng tôi xin chúc toàn thể quí Phật tử luôn nhớ chúng ta đều có Phật tánh, có tri kiến Phật. Chúng ta là Phật sẽ thành. Chủ yếu là phải làm sao phát huy cho được cái tri kiến Phật đó. Chúc quí vị thành Phật, chúng tôi cũng thành Phật. Tất cả chúng ta đều thành Phật