Phát khởi tâm Bồ-đề rất khó, nhưng để giữ được tâm Bồ đề còn khó gấp bội phần - Ảnh minh họa

Dẫu biết rằng, tu là phải nương thuyền bát nhã tự thân, tự thắp đuốc lên mà đi, nhưng cũng đâu phải vì vậy mà không có bạn bè, huynh đệ; sống trong vòng đối đãi của thế gian thì làm sao không liên đới tới mọi người xung quanh được. Có qua lại đó là quy luật muôn đời, nhưng để qua lại trong yên bình và kết thúc mối quan hệ trong bình yên, để còn lưu giữ những hình ảnh kỷ niệm đẹp về nhau thì lại cả là một vấn đề về nhân cách sống, tư cách đạo đức của một con người hay nói đúng hơn là tư duy nhận thức cá nhân và xã hội của mỗi người. 

Thực tế cho thấy rằng anh em trong một nhà cùng cha mẹ sinh ra mà có đôi khi không thuận thảo, còn cãi cọ tranh giành hơn thua với nhau huống gì ở nơi mà con người ta đang "tập sửa mình". Là con năm cha bảy mẹ, dân tứ xứ cùng ở với nhau thì không lẽ nào lại không có xảy ra chuyện xích mích. Lại như chén bát úp trong sóng với nhau đều được phân chia tỉ lệ rất đều vậy mà còn có lúc va vào nhau rồi bị sứt mẻ, còn có thể vỡ, vậy thì người với người sống cùng nhau thì làm sao chẳng đến chuyện "cơm không lành canh không ngọt được..."?

Trong kinh Pháp hoa, Đức Phật cũng có nói về viên minh châu trong chéo áo của gã cùng tử, viên minh châu ấy dụ cho Phật tánh vậy, mỗi người đều có, nhưng do chưa nhận chân được nó nên mới có những kẻ vô minh và người mất trí.

Chúng ta cứ mải miết rong ruổi theo cảnh trần bên ngoài mà quên đi bổn tâm của mình. Ta cứ chạy theo tài, sắc, danh, thực, thùy mà quên ngừng lại một chút để nhìn lại mình đang đứng ở đâu bên bến bờ sanh tử. Giữa những thật-hư ta cứ mệt nhoài với nó. Mệt nhoài với những điều tiếng hơn thua, những ghét ganh, tị hiềm. Ta như con cá ngoi ngóp trong lòng đại dương, lạc lỏng và bơ vơ với biển nước và với cả đồng loại.

Tất nhiên, quan trọng là ta nhìn nhận vấn đề như thế nào để ngày một hoàn thiện hơn, làm như thế nào để lúc hoàng hôn buông ta cảm thấy rằng ngày hôm nay ta đã sống tốt hơn ngày hôm qua, rồi sẽ thầm tự nhũ với bản thân rằng ngày mai tôi sẽ sống tốt hơn ngày hôm nay. Để rồi, khi mỗi sáng thức dậy, ta tự hào ngẫm câu:

       Cảm ơn đời mỗi sớm mai thức dậy

        Ta có thêm ngày nữa để yêu thương

Tu là cội phúc, là từ bỏ danh lợi, là xả ly phiền não, là có quá nhiều điều để nói về chữ tu.

Nhưng một chữ TU viết hoa mấy ai làm được, đó là căn bệnh chung của chúng sanh vậy. "Nhứt niên Phật tại tiền, nhị niên Phật thăng thiên, tam niên Phật nhập diệt", có phải vậy chăng? Mới đầu thì ai nói gì cũng cười, ai la cũng không dám giận, ai trách oan cũng không dám hờn. Nhưng qua một thời gian, ai nói câu nào là trả lại liền câu khác cay nghiệt hơn, cố làm cho người khác đau hơn. Ta đã vô tình nuôi lớn cái TA, vô tình để cho cái bản ngã nó bành trướng và cuối cùng nó đã quay lại hại ta.

Và cũng bởi rằng: "Lời nói không là dao, sao cắt lòng đau nhói/ Lời nói không là khói, sao mắt lại cay cay/ Lời nói không là mây, mà đưa ta xa mãi..", để rồi ai chịu không nổi những chướng duyên ấy thì tự "bứt" vậy.

Khi phát tâm xuất gia thì mang theo biết bao nhiêu chí nguyện, mục tiêu; rồi tự nhủ với lòng mình sẽ cố gắng vượt qua mọi thử thách và cám dỗ của cuộc đời. Nhưng mấy ai ngờ rằng mình dễ dàng bị đánh gục chỉ bởi dăm ba lời nói. Bởi vậy, để vẫn mãi vững bước đi trên con đường mà mình đã chọn thì lẽ dĩ nhiên bản thân mỗi người cần phải giữ vững lòng tin nơi đạo pháp, giữ nguyên vẹn sơ tâm xuất gia, không bao giờ để cho nó phải thối thất, lui sụt.

Cổ đức nói: "Nếu giữ nguyên cái tâm ban đầu khi mới xuất gia thì các vị đã thành Phật cả rồi". Thật vậy, mấy ai nhớ được mình đã từng phát nguyện ra sao trước chư Phật và chư Tổ, nhớ được tâm ta từng dõng mãnh tới mức nào khi từ bỏ mẹ cha trốn nhà đi tu... Cho nên nói phát khởi tâm Bồ-đề rất khó, nhưng để giữ được tâm Bồ đề còn khó gấp bội phần.

Đừng tưới tẩm nỗi buồn bằng lời nói và ý nghĩ của người khác về mình, đừng nuôi lớn sự bi quan và tự ti trong ta. Hãy cố gắng làm sao để mỗi ngày trôi qua đối với ta là một ngày có ý nghĩa, để ta không cảm thấy hổ thẹn - ít ra là với chính bản thân mình và để khi ta trở về với cát bụi, ta sẽ không còn điều gì phải hối tiếc...

"Phản quan tự kỷ", đó là điều đầu tiên mà mỗi người xuất gia chúng ta cần phải làm và là việc làm suốt cả cuộc đời. Nên chăng lấy tấm gương của Đạt Ma Tổ sư, quay mặt vào vách đá suốt chín năm ròng làm bài học tự nhắc nhở mình. Có như vậy, ta mới có thể tiến bước trên lộ trình về bảo sở được.

Nếu giữa dòng đời tấp nập, dừng lại là đang đi lùi so với thiên hạ, thì trên con đường về bến giác dừng lại là để bước dài hơn trên con đường giác ngộ và giải thoát.

Ngọc Lãm