Sự quan trọng của chế độ ăn uống
và tập thể dục nhằm phòng ngừa bệnh tiểu đường đã từng được nhắc đến, nhưng lần
đầu tiên các kết quả khả quan đã đạt được sau cuộc thử nghiệm 3.234 người tại
Hoa Kỳ trong ba năm. Những người tình nguyện, đều bị chứng rối loạn đối với đường
glucose (impaired glucose intolerance), báo trước căn bệnh tiểu đường loại II
và bị chứng mập phì. Họ tuân theo chế độ ăn chay và luyện tập thể dục mỗi ngày
ba mươi phút, đã sụt từ 5 đến 7% trọng lượng cơ thể và giảm 58% nguy cơ bị tiểu
đường. Những người đã sử dụng Glucophage, một loại thuốc trị bệnh tiểu đuờng,
chỉ giảm 22% nguy cơ mắc bệnh. (1) Trong 80% các trường hợp, bệnh tiểu đường
loại II có liên quan đến bệnh mập phì. (2)
Được biết, bệnh tiểu đường xảy ra
khi cơ thể con người mất khả năng sản xuất hoặc sản xuất không đủ chất insulin
cần thiết hoặc sản xuất đủ nhưng không hoạt động bình thường. Chất insulin là
một loại kích thích tố (hormone) có nhiệm vụ hộ tống chất đường đi vào bên
trong các tế bào. Khi vắng mặt chất này, chất đường không thể vào trong các tế
bào, và vì thế đường phải được thải hồi ra ngoài qua đường tiểu, khi ấy con
người cảm thấy mỏi mệt, khát nước, đi tiểu nhiều, và giảm trọng lượng.
Có hai loại bệnh tiểu đường. Tiểu
đường loại I là loại phụ thuộc insulin và tiểu đường loại II không phụ thuộc
insulin. Tiểu đường loại I (10%) khởi phát ở trẻ em và người lớn trẻ tuổi,
nhưng cũng có thể khởi phát ở bất kỳ tuổi nào, loại này do cơ thể không thể tự
sản xuất, hay sản xuất rất ít insulin; còn loại II thường chiếm đa số (90%)
bệnh nhân tiểu đường, do cơ thể có đủ khả năng sản xuất chất insulin, nhưng
insulin lại không hoạt động bình thường. Bệnh này thường xảy đến với những
người mập trên 30 tuổi, và phần lớn gây nên bởi ăn uống và cách sống, nhưng
cũng có thể do di truyền.
Bệnh tiểu đường là căn bệnh gây
chết ngườt đứng hàng thứ ba tại Hoa Kỳ, mỗi năm giết chết 200 ngàn người và là
nguyên nhân chính gây nên hư thận (kidney disease), hư võng mạc mắt
(retinopathy) và hư tim mạch (cardiovascular Disease). Theo thống kê cho biết,
đa số các nước giầu có, tỷ lệ dân mắc bệnh tiểu đường loại II cao hơn những
nước nghèo. Vì thế họ thường nói bệnh tiểu đường là một trong những căn bệnh
nhà giầu. Ví dụ như ở Do Thái 6,7%, Italy:
6,7%, Hoa Kỳ: 6,6%, Saudi
Arabia: 6,6%, trong khi đó ở Trung Hoa là
1,3%. Riêng ở Việt Nam, theo Bộ Y Tế Việt Nam cho biết, tỷ lệ bị bệnh tiểu
đường ở Huế là 0,96%, ở thành phố HCM là 1,5%, và thành thị nhiều hơn nông
thôn. (3)
Kết quả nghiên cứu của Học Viện
Quốc Gia Bệnh Tiểu Đường-Tiêu Hóa và Thận nói trên cũng phù hợp với kết quả
nghiên cứu của Bác sĩ James W. Anderson, M.D., giáo sư y khoa và dinh dưỡng học
tại viện đại học University of Kentucky (4), và kết quả trị liệu bệnh tiểu
đường loại II bằng cách ăn chay thuần túy và tập thể dục của các nhà khoa học
thuộc Ủy Ban Y sĩ Trách Nhiệm Y Khoa Hoa Kỳ trước đây (5). Điểm đặc biệt của
phương pháp này là tiêu thụ một số lượng thật ít chất béo, dưới 10 phần trăm,
nhiều chất xơ (60-70 grams mỗi ngày), không cholesterol và nhiều unrefined
complex carbohydrate (khoảng 80%). (6) Khẩu phần ăn hàng ngày bao gồm rau trái
tươi, gạo lức, đậu hạt và không dùng những loại thực phẩm tinh lọc như bột mì,
bột bắp, bột gạo, pasta... Ngoài ra phải tập thể dục thường xuyên.
Ngoài yếu tố dinh dưỡng, cách sinh
sống cũng có thể là nguyên nhân tạo nên hay góp phần vào bệnh tiểu đường. Tại
Hoa Kỳ, theo thống kê cho biết những nhóm dân tộc thiểu số như da đỏ, da đen,
dân gốc Hispanic và dân gốc Á Châu có tỷ lệ cao về bệnh tiểu đường loại II.
Các khoa học gia thuộc Viện Đại
Học Cornell cho rằng, thay đổi môi trường sinh sống là nguyên nhân gây nên căn
bệnh này trong cộng đồng thiểu số. Họ giải thích là những nhóm dân này có những
nhiễm sắc thể di truyền giúp cho cơ thể chuyển hóa thực phẩm thành năng lượng
chậm hơn nhóm dân da trắng.
Điều này cũng dễ hiểu, vì những
nhóm dân này có thể có một chế độ ăn uống không bình thường, bữa đói bữa no,
trong một môi trường khó khăn, nên cơ thể tự động phản ứng lại bằng cách tiết
kiệm thực phẩm, không cho chuyển hóa hết một lúc ra năng lượng, hầu giúp cho cơ
thể tồn tại. Những nhóm dân này thuộc hạng mà y học gọi là biến thể chậm (slow
metabolizer) ngược với người Hoa Kỳ da trắng thuộc loại biến thể nhanh (fast
metabolizer).
Ngoài ra, các nhà khoa học cũng đã
tìm thấy nơi những nhóm dân tộc thiểu số có những hiện tượng đối kháng insulin,
tức những hiện tượng gây xáo trộn insulin, làm ngăn trở không cho đường vào các
tế bào.
Đối với những người Việt Nam sống
ở hải ngoại, trước đây vì hoàn cảnh chiến tranh triền miên và khí hậu khắc
nghiệt ở quê nhà, thường phải làm việc cực nhọc, ăn uống thất thường, lo lắng
nhiều, nên sau khi sang Hoa Kỳ hay các nước Tây phương khác, bỗng nhiên thay
đổi nếp sống với tiện nghi vật chất, ăn uống dư thừa, lại không hoạt động thể
lực nhiều như ở Việt Nam, làm cái gì cũng có máy móc làm giùm, cũng “remote
control” nên do đó dễ bị bệnh tiểu đường và tim mạch, vì cơ thể cũng thuộc loại
chuyển hóa năng lượng chậm như các dân tộc thiểu số khác. Các thức ăn đầy bổ
dưỡng liên tục đưa vào cơ thể, không được chuyển hóa nhanh thành năng lượng nên
ứ đọng, thế rồi sinh ra bệnh.
Cũng tương tự, dư luận trong cộng
đồng Phật Giáo Việt Nam
ở Hoa Kỳ cho biết có một số tăng ni ăn chay trường mà vẫn bị bệnh tiểu đường. Điều
này cũng có thể hiểu được, nhưng trước hết phải nói ngay rằng ăn chay đúng cách
và tập thể dục đều đặn chỉ có khả năng giảm nguy cơ lâm bệnh 58% mà thôi và nói
một cách khác, những người ăn chay và tập thể dục này vẫn có thể bị bệnh như
thường huống hồ là ăn chay không đúng cách và không tập thể dục và các vị tăng
ni bị bệnh cũng nằm trong trường hợp này, không ai được đặc cách miễn bệnh tiểu
đường. Việc một số sư và ni ăn chay trường bị bệnh tiểu đường loại II có thể là
do các nguyên nhân sau đây:
(1) Ăn chay không đúng phương pháp
(2) Do sự thay đổi môi trường sống
(3) Không luyện tập thể dục hay
luyện tập thể dục không đều đặn và không đủ liều lượng
DO ĂN CHAY KHÔNG ĐÚNG PHƯƠNG PHÁP
Ăn chay để ngăn ngừa bệnh tim và
tiểu đường, theo các nhà khoa học Hoa Kỳ cho biết là phải thật ít chất béo
(dưới 10 phần trăm), nhiều chất xơ (60-70 grams mỗi ngày), không cholesterol và
nhiều unrefined complex carbohydrate (khoảng 80%). Khẩu phần ăn hàng ngày bao
gồm rau trái tươi, cơm gạo lức, đậu hạt và không dùng những loại thực phẩm tinh
lọc như cơm gạo trắng, bột mì, bột bắp, bột gạo, pasta v.v.. Theo bác sĩ Monroe
Rosenthal, M.D., Giám đốc Y Khoa chương trình Pritikin Program ở Santa Monica bang
California Hoa Kỳ, "chất béo là nguyên nhân chánh của bệnh tiểu đường,
càng nhiều chất béo trong chế độ dinh dưỡng càng làm khó khăn cho insulin đưa
đường vào trong tế bào. Insulin hoạt động dễ dàng trong điều kiện ít chất
béo."
Ngược lại, ăn chay theo lối người
Việt chúng ta ở hải ngoại không mấy giúp cho sức khỏe tốt, vì dùng quá nhiều
dầu để chiên xào, quá nhiều bột ngọt, đường, muối, thực phẩm chay biến chế và
các thực phẩm tinh lọc. Mặc dầu dầu thảo mộc không có chất cholesterol nhưng có
lượng cao chất béo không bão hoà và khi chiên nhiều lần, có độ nóng lâu, dầu
không bão hòa sẽ trở thành loại dầu có đặc tính giống như bão hòa mà người ta
gọi là trans-fatty acids. Chất béo bão hòa (saturated fat) và trans-fatty acids
là những chất béo không tốt, làm gia tăng chất cholesterol xấu LDL và đồng thời
làm giảm cholesterol tốt HDL trong máu, do đó gia tăng mức nguy hiểm về bệnh
tim mạch và đồng thời cũng làm cho chất insulin giảm hiệu năng hộ tống chất
đường vào trong các tế bào.
Do đó, tốt nhất là giảm tối đa các
chất béo, không nên chiên đậu hũ, nên luộc hay nấu canh, vừa giản dị lại vừa
bổ, hoặc lâu lâu đổi bữa bằng đậu chiên và chỉ nên dùng lại dầu cũ một lần, rồi
đổ đi. Nên dùng loại dầu canola hay olive oil, có bách phân chất béo bão
hoà thấp nhất (4%) trong tất cả các loại dầu thảo mộc hiện nay có bán trên thị
trường. Nếu dùng dầu để trộn xà lách thì nên dùng dầu olive hay dầu faxseed
oil, vừa thơm lại vừa tốt cho sức khỏe.
DO SỰ THAY ĐỔI MÔI TRƯỜNG SỐNG
Cơ thể sinh lý của người Việt Nam
chúng ta thuộc loại biến thể chậm. Khi còn ở quê nhà các tăng ni làm việc thể
lực nhiều, công phu tu nhiều, lại ăn uống đơn sơ, bữa ăn chỉ là vài miếng đậu
hũ chiên, xào hay kho mặn, vài miếng chao nhỏ, hay ăn với dưa chua, củ cải khô
ngâm muối. Dưới mắt nhìn của các nhà dinh dưỡng học là thiếu chất bổ dưỡng,
nhưng cơ thể thuộc loại biến thể chậm, lại có công phu tu tập nên không sao,
nay phải đổi sang một môi trường sinh sống mới, nhiều tăng ni phải đi làm sở Mỹ
kiếm tiền, giảm giờ công phu và ăn uống theo phong hoá người Tây phương lấy bữa
ăn tối làm chính. Mặc dầu là ăn chay nhưng lại là thực phẩm chay chứa quá nhiều
chất bổ dưỡng (nhiều chất béo, chất đạm, chất đường, muối và tinh bột) và sự
hoạt động thể lực lại quá ít, mà cơ thể vẫn thói quen cũ (loại biến thể chậm),
các chất bổ dưỡng dư thừa liên tục đưa vào cơ thể, không được chuyển hóa nhanh
thành năng lượng nên biến thành mỡ, do đó dễ sinh ra bệnh tiểu đường và tim
mạch. Khi đề cập đến vấn đề này một nhà báo Phật tử ở quận Cam
đã viết, "bữa ăn nào của hầu hết chư tăng ni hải ngoại đều là bữa tiệc, mà
Phật tử nấu ăn toàn là thứ thiện chiến. Và khi chư tăng ni ăn ít hay không muốn
ăn thì sợ người nấu buồn. Và các bà cụ công quả này thì cứ hối thúc Thầy “Thầy
ơi, ăn giùm con đi.” vì đây là ruộng phước của các bà cụ mà...".
KHÔNG TẬP THỂ DỤC HAY TẬP THỂ DỤC
KHÔNG ĐỀU ĐẶN
Nguyên nhân thứ ba là các tăng ni
thiếu tập thể dục hoặc nếu có thì đi tập không đều đặn. Yếu tố đều đặn
(consistency) quan trọng hơn yếu tố cường độ (intensity). Các nhà khoa học cho
biết tập thể dục bằng cách đi bộ nhanh trên treadmill hay ngoài trời đều đặn
mỗi ngày ba mươi phút là tốt nhất, đem lại nhiều lợi ích cho sức khỏe nhất. Luyện
tập thể dục đều đặn làm máu lưu thông dễ dàng đến mọi chỗ trong cơ thể, chuyển
vận ốc xy và các chất dưỡng sinh khác nuôi dưỡng các tế bào, tạo năng lượng
hoạt động cho con người. Luyện tập đều đặn cũng gia tăng tỷ trọng xương cốt,
làm xương cốt cứng mạnh hơn, giảm áp xuất máu, giảm sự thành lập các cục máu và
đồng thời có tác dụng gia tăng hàm lượng cholesterol tốt HDL và giảm chất béo
triglycerides trong máu.
Đi bộ chậm hay trong Phật
giáo gọi là thiền hành chỉ có lợi cho sự thư dãn tâm hồn mà không có tác dụng
gì cho cơ thể nên không thể xem là tập thể dục được. Tập thể dục đúng cách có
nghĩa là tập đều đặn hàng ngày và tập với nhịp tim đập trong khoảng từ 65 đến
85 phần trăm nhịp tim đập tối đa. Nhịp tim đập tối đa được tính theo công thức:
220 trừ số tuổi. Thí dụ bạn 57 tuổi, nhịp tim đập tối đa của bạn là 220 -57 =
163. Do đó, khi bạn đi bộ trên máy treadmill hay đi bộ ngoài trời, nhịp tim đập
của bạn phải được giữ trong khoảng từ 65% đến 85% nhịp tim đập tối đa 163 của
mình, tức là trong khoảng 106 đến 138 nhịp tim đập mỗi phút, theo cách tính như
sau: (a) 65% x 163 = 106 (b) 85% x 163 = 138. Khi luyện tập nên tập trung vào
một đề mục nào đó, như theo dõi hơi thở vào ra, theo dõi bước chân đi hay quán
tưởng một hình tượng tôn thờ tín ngưỡng hoặc một câu kinh. Chính sự tập trung
tinh thần này cũng nâng cao hiệu quả tập luyện và là một lối thiền đi bộ tạo
nên sự thư giãn tâm hồn. Các nhà nghiên cứu đã cho biết rằng tập luyện đều đặn
hàng ngày với nhịp tim đập trong khoảng cho phép như trên đem đến kết quả cao
nhất. Tập luyện không đều đặn hay tập thấp hơn 65% hoặc cao hơn 85% đều không
đạt kết quả mong muốn. Tập cao hơn nhịp tim đập tối đa còn có thể gây chấn
thương hoặc tử vong, như trường hợp điển hình của hai tài tử bóng rổ Boston Red
Sox Tony Conigliaro và Peter Maravich chết khi đang chơi bóng rổ và lực sĩ dã
trường Jacques Bussereau chết khi đang chạy 1984 New York Marathon.
Nói tóm lại, luyện tập thể dục đều
đặn hàng ngày ba mươi phút trong nhịp tim đập cho phép, cùng với chế độ dinh
dưỡng chay đúng cách là những điều quan trọng nhất để ngăn ngừa bệnh tật. Nhiều
người đã tìm thấy sức khỏe, hạnh phúc và sống lâu theo những nguyên tắc đơn
giản đó.
Chú Thích:
(1) National Institute of Diabetes
and Digestive and Kidney Diseases-February 6, 2002 Diet and Exercise Delay
Diabetes and Normalize Blood Glucose The study results are reported in the
February 7 issue of the New England Journal of Medicine.
(2) Bệnh mập (Obesity): Bệnh nhân
nặng cân dễ bị cao huyết áp và Tiểu Đường. Nếu bệnh nhân nặng 20 phần trăm
nhiều hơn lý tưởng thì xem là bị mập. Nói một cách chính xác hơn, nếu con số
Body Mass Index (BMI) cao hơn 30 thì bị gọi là mập.
Có hai cách tính: (1)
Body Mass Index (BMI)=[Trọng lượng cơ thể (Kg)/Chiều cao(Meter)]/Chiều cao (Meter).
Thí dụ như bệnh nhân nặng 80 kg và cao 1,6 meter thì BMI sẽ bằng 31. (BMI=80:1,6:1,6).
Cách tính thứ hai là (1) nhân trọng lượng cơ thể bằng pound với 703 (2) nhân
chiều cao bằng inches với chính nó (3) chia số thứ nhất cho số thứ hai là có
trị số BMI. Thí dụ trong lượng cơ thể là 145 pounds, chiều cao là 5 feet 4
inches: BMI= [145 x 703]/[64 x 64] = 25
(3) Nhật Báo Lao Động 22- 9 – 01
(4) New England Journal of
Medicine số ra ngày 3 tháng 8 năm 1995
(5) Barnard RJ, et al. Response of
non-insulin-dependent diabetic patients to an intensive program of diet and
exercise. Diabetes Care 1982;5(4):370-74
(6) Barnard RJ, et al. Longterm
use of a high-complex-carbohydrate, high-fiber, low-fat diet and exercise in
treatment of NIDDM patients. Diabetes Care 1983;6(3):268-73.
HbA1C: A hemoglobin A1c test measures the average amount of sugar in your blood
over the last 3 months.