PHẦN HAI
(tiếp theo)
B. TÙY CẢNH KHAI THỊ
1. NÓI VỀ TÍN NGƯỠNG
. Thế nào là sức mạnh vững chắc nhất trong cuộc sống ?
Tiền nhiều tới đâu cũng chẳng thể mang theo. Tài năng có bao nhiêu cũng chẳng thể bảo đảm cả đời yên ổn. Trong cuộc sống bây giờ, chuyện gì cũng hư huyễn, trôi nổi chẳng định. Vậy thì cái gì là sức mạnh vững chắc nhất trong cuộc sống ? Nhất định mình phải tìm nơi chỗ mà cuộc sống này chung cuộc quan hoài nhất. Chỉ tại nơi đó. Khi một người có được sự quan hoài rốt ráo của đời mình rồi, thì bất kỳ ở hoàn cảnh nào, gặp gian khổ gì, y vẫn có thể theo tông chỉ và phương hướng đã định, an nhiên tiến bước, như con thuyền lướt sóng theo hướng la bàn vậy .
. Một vị ký giả than thở rằng : Vì sao tôi cứ bận rộn công việc hoài, vì sự nghiệp mà lòng hốt hoảng bất an; tuy nỗ lực không mệt, nhưng lại thường cảm thấy trống rỗng ?
Trước tiên bạn phải tìm lại chính mình, nếu không thì giống như cánh bèo không gốc trôi mãi. Dù lúc nào, nơi nào bạn cũng dụng tậm dụng sức, nhưng kết cuộc sẽ trống rỗng.
. Hỏi : làm sao tìm lại chính mình ?
Nói cho cùng thì phải về lại với tôn giáo. Lấy tinh thần tôn giáo làm trung tâm, thì tự nhiên sẽ có định lực, sẽ không bị chuyện nhân ngã thị phi ở thế gian làm che mắt.
. Có một cư sĩ hết sức buồn bã vì đứa con theo đạo Cơ Đốc.
Bạn nên vui mừng cho con mình. Con có tín ngưỡng thì tốt hơn là nó chẳng có tín ngưỡng.
. Một ủy viên nọ nhất tâm theo Phật giáo nhưng vợ con là tín đồ kiên thành đạo Cơ Đốc (đạo Tin Lành ), hỏi rằng : Các tôn giáo khác nhau như vậy, làm sao xử sự với nhau ?
Tôn giáo phải như biển cả, bất kể là nước từ sông ngòi, khe lạch, cũng đều trở về biển. Mình cũng nên như biển cả : nhất định cần có tấm lòng rộng rãi bao dung, thương yêu và ngưỡng mộ kẻ khác (tôn giáo khác). Chỉ cần mình hành động đúng đăai nói rằng họ đúng mình chẳng cần tranh chấp. Chớ bao giờ nói rằng : tôi đúng anh sai .
.Có vị học giả nói : Tôi thường cảm thấy xã hội bất công. Trách nhiệm của tôi rất nặng, áp lực rất lớn.
Khi nhân sinh quan bất đồng thì tâm thái cũng khác biệt. Đối với kẻ vô thần (không có tín ngưỡng tôn giáo), tuy y hiểu biết rõ ràng thị phi thiện ác trên đời, nhưng một khi lòng y ôm ấp mối bất bình, càng ôm chí muốn sửa đời bao nhiêu thì áp lực càng lớn bấy nhiêu. Đối với kẻ có tín ngưỡng thì tuy cũng muốn cứu đời, độ sinh, nhưng họ khéo biết làm tròn bổn phận. Tuy họ có trách nhiệm nặng nề, nhưng tâm thái ắt hẳn rộng rãi nhu hòa.
. Bất luận là người làm chính trị hay tôn giáo, ai cũng cho rằng lý tưởng của họ là tốt cả. Rằng họ có thể đem lại hạnh phúc cho chúng sinh. Giữa chính trị và tôn giáo có khác nhau chăng ?
Kẻ chân chính vì tôn giáo thì vượt ra ngoài lợi lộc. Người làm chính trị thì ắt phải lập công, kiếm lợi. Đương nhiên giữa hai hạng người ấy có khác biệt chớ. Mà khác biệt rất lớn.
. Có người thành khẩn phát biểu : Lòng tôi có rất nhiều câu hỏi về Phật giáo.
Người nhà Phật thì gánh vác gia nghiệp của Như Lai, dẫn dắt người ta vào đường trí tín chứ không phải mê tín. Tôi thường nghe nói có người cầu tiêu tai, nên đi lạy Phật để cầu Phật bảo vệ. Kỳ thật học Phật, lạy Phật là dùng giáo nghĩa bát ngát bao la của Phật để khai mở trí tín, lương tri và lương năng của mình. Nếu nhìn một cách thấu triệt, cởi mở và buông xả thì sẽ có tâm lực để dấn bước tới trước. Nói tóm lại, tín ngưỡng là khai mở lòng tự tin nơi tâm mình; rồi mới dẫn dắt, tiếp độ lương tánh của kẻ khác được.
. Một thi nhân trẻ tuổi tới thăm tịnh xá lần đầu tiên hỏi rằng : trong thực tiễn sinh hoạt hoặc trên mặt đạo đức, kẻ tin Phật và kẻ chẳng tin Phật có khác biệt chăng ?
Kẻ tin hay không tin Phật, trên căn bản thì chẳng khác nhau mấy. Ai cũng là người, ai cũng sẵn đủ bản tính và thiện tâm. Dù chẳng tin Phật, người ấy chỉ cần phát huy bản tính và thiện tâm thì y cũng làm được việc lành như ai. Nhưng trong những người tin Phật thì có sự khác biệt giữa kẻ học Phật và chẳng học Phật . Người học Phật thì chắc chắn y theo tâm Phật, hạnh Phật, lấy việc cứu đời cứu người làm trách nhiệm của mình, thường xả thân vì đạo, hy sinh tiểu ngã, hoàn thành đại ngã. Kẻ không học Phật thì chẳng thể trút bỏ sự tính toán hơn thua lợi hại cho bản thân. Hoặc vô ý hoặc cố ý, họ cứ thường nhắc đến (chuyện công đức của mình và) tâm nguyện cầu mong được bảo vệ khi làm phước (như cúng tiền xây chùa vì muốn hết bệnh, phát tài). Kẻ học Phật thì làm việc nhưng chẳng mong cầu gì cả. Giống như đức Phật, Ngài thành Phật là vì chúng sinh mà thành, chẳng phải vì chính mình mà Ngài thành Phật.
. Có một cô vì chồng bị đất lở chôn vùi được hơn một năm rồi, không chịu đựng nổi áp lực đè nặng trong tâm nên cô ta tới xin xuất gia để thoát phiền não.
Trong nhà cô, con cái hãy còn nhỏ, cần được vỗ về dạy dỗ. Bây giờ nếu cô phủi tay chẳng lo cho chúng thì thành ra thất trách, lại gia tăng nghiệp chướng cho mình. Cô nên ở nhà làm tròn thiên chức người mẹ đã.
2. NÓI VỀ VIỆC HỌC PHẬT
. Người thời nay thường chẳng phân biệt thần, Phật khác nhau ra sao. Cho Phật là một vị thần.
Phật không phải là thần. Chúng sinh khắp nơi đều có Phật tánh. Phật thì siêu phàm, nhập thánh, là bậc tôn quý nhất vì đã tự giác ngộ và giác ngộ kẻ khác. Ngài là vị đạo sư chân thật nhất.
. Tại sao cần xem Phật như bậc thánh (thánh hóa), nhưng không nên xem Phật là vị thần (thần hóa) ?
Thần và quỷ đều cùng một thứ, vì chúng vẫn còn tâm sân nộ. Do vậy chúng vẫn còn tùy nghiệp lưu chuyển trong tam giới. Phật, Bồ tát thương chúng sanh như mẹ thương con, chẳng oán cầu, bởi vậy Phật là thánh nhân, không phải là thần. Thần thì cách xa với người nhưng thánh nhân thì lúc nào cũng ở chung quanh ta.
. Tín đồ Phật giáo có ba hạng người : Người học Phật, người lạy Phật, người tin Phật. Rốt ráo thì hạng nào mới chân thành là tín đồ ?
Người học Phật mới đúng. Chúng ta phải học theo lòng tin của Phật, nghị lực của Phật, dũng khí của Phật; học tinh thần vĩ đại hy sinh tiểu ngã của Phật.
. Tôi rất muốn học Phật pháp nhưng chẳng biết mấy chữ nghĩa. Muốn học tụng kinh thì khó quá !
Phật nào muốn chúng ta đem giáo pháp của Ngài làm thành thứ văn tự kinh điển để dùng miệng niệm ê a đâu. Ngài muốn ta đem giáo pháp sử dụng như còn đường để mình đi. Phật giảng kinh, thật ra chính là giảng đạo (con đường), chỉ dẫn chúng ta làm sao đi. Do vậy, chúng ta cần siêng năng tinh tấn thực hành thì mới đúng là học Phật pháp.
. Vì sao chúng tôi cảm thấy Phật pháp thâm áo (xa vời ) quá ?
Nếu truy ngược lại trở về thời đại của Phật, thì lúc ấy Phật pháp chẳng phải bí áo gì đâu; nó thật sự bình dị gần gũi với mọi người. Lời dạy của Ngài dễ hiểu, chẳng huyền hoặc, bí áo; toàn là đạo lý dạy làm người trong sinh hoạt bình nhật mà thôi. Nhưng rồi trải qua thời gian lâu năm, lại thêm hậu thế nhiều người sùng kính Phật pháp nên khó tránh được việc trước thuật tinh thâm chú thích (như trước đã tác luận giải, sớ giải, thành lập hệ phái và triết học ). Nếu mình hiểu được rằng Phật giáo là một thứ giáo dục về tâm linh trong đời sống thường ngày, thì sau khi đã vào cửa Phật rồi, tự nhiên mình sẽ hiểu thấu chân lý nhân sinh mà Phật dạy.
. Người học Phật pháp thường hay đi tới chùa này chùa nọ, có tốt chăng ?
Có những người tuy tu học Phật pháp nhưng cõi lòng như biển thường dậy sóng, tự sinh phiền não. Có người lúc mới tiếp xúc với Phật pháp thì đã gấp gấp lạy Phật, niệm Phật, chẳng kịp nghiên cứu tìm hiểu xem ý nghĩa chân chính của Phật pháp là gì. Tu học Phật pháp thì ta phải nên ứng dụng những điều Phật dạy vào cuộc sống hàng ngày. Tính ngay thẳng là đạo tràng, tâm sâu sắc cũng là đạo tràng.
. Kinh là gì ?Vì sao cần tụng kinh ?
Kinh nghĩa là đạo, đạo nghĩa là đường. Tụng kinh giống như xem bản đồ, xem xong rồi nhớ tên đường, nhớ phương hướng; y theo kế hoạch để đi tới mục tiêu. Chúng ta tụng kinh thì mới biết được phương hướng để tu hành vậy.
. Rốt ráo phải nghe đạo như thế nào thì mới nhiếp thọ được Phật pháp ?
Lòng không chuyên nhất thì tuy nghe nhưng chẳng nhập tâm. Không chú tâm, dù nghe nhiều pháp cũng chẳng tới đâu. Phần lớn thính chúng : Nghe tai này ra tai kia. Đó là hữu lậu. Nếu bạn lắng tai nghe, sau đó chuyên tâm nhiếp thọ, thì mới gọi là vô lậu. Dùng căn (tai) vô lậu nghe pháp thì mới nhiếp thọ được Phật pháp.
3. NÓI VỀ CÔNG ĐỨC
. Hiến máu có phải là hiếu thảo với cha mẹ chăng ?
Thân thể của mình, mỗi giọt máu đều là của cha mẹ cả. Hiến máu, đem máu mình cho kẻ khác dùng, tức là báo đáp ân đức của cha mẹ. Bạn nghĩ xem, đem máu huyết (của cha mẹ cho ta) hiện đang tuần hoàng trong thân thể mình, đem truyền vào thân kẻ khác để cứu mạng sống của họ. Chẳng phải đó là thần thánh lắm sao ? Chẳng phải đó là công đức của cha mẹ mình sao ?
. Tụng kinh thật sự có công đức sao ?
Có người cho rằng cứ tụng kinh thì Phật sẽ bảo vệ, tiêu trừ tai nạn. Đó là quan niệm sai lầm. Phải biết chúng sinh ám muội, thường mê lạc, đi vào ngõ rẽ. Nên Phật giảng kinh thuyết pháp là chỉ cho ta biết phương hướng của đời mình.
. Ý nghĩa của niệm Phật là gì ?
Kẻ niệm danh hiệu Đức A Di Đà Phật thì có rất nhiều hạng khác biệt. Có kẻ thượng căn thượng trí, cũng có kẻ trí thức kém cõi. Kẻ thượng căn thượng trí chỉ niệm một câu A Di Đà Phật thì có thể hấp thụ vô lượng vô biên đạo lý, và thể ngộ Phật tâm. Kẻ trí thức kém cỏi thì trong một chốc chẳng thể nào hiểu hết đạo lý trong kinh, nên phải siêng năng niệm danh hiệu ĐứcDi Đà để cầu tiêu trừ nghiệp chướng, lắng lòng định tâm.
. Tôi thường nghe người ta nói phải niệm mấy vạn lần Phật hiệu thì mới được vãng sinh, có vậy chăng ?
Kẻ nói đó chỉ biết đếm số; tâm của y chỉ chú ý tới con số, không phải chú ý vào hồng danh Đức Phật.
. Tôi nghe nói rằng : tụng ba ngàn cuốn kinh Kim Cang thì có thể phá (chấp trước vào) danh tướng , phải chăng ?
Nếu có thể phá chấp trước vào danh tướng thì chỉ cần bốn câu kệ, bạn cũng có thể phá được vậy. Nếu bạn chẳng thể phá chấp, dù tụng một vạn cuốn kinh Kim Cang cũng vô dụng.
4. NÓI VỀ NHÂN QUẢ
. Một vị ủy viên, vừa mgồi xuống đã hỏi : Xin Sư xem nhân quả (đây là một cách hỏi hàm ý như hỏi xem bói, xem số).
Tôi chẳng biết xem nhân quả (xem số mạng). Nhưng chúng ta cần chú ý nhân quả (mọi chuyện mình làm).
. Quan hệ giữa nhân và quả hoàn cảnh ra sao ?
Nhân quả là định luật mà nghiệp lực theo đó hiển bày. Nghiệp lực thì dắt dẫn hoàn cảnh. Có thể sửa đổi nghiệp lực chăng ? Chẳng những ta cần có nghị lực, lại cần có thiện duyên thì mới sửa đổi được.
. Lúc nào thì vận hạn mới thôngsuốt ?
Ngày tháng trôi qua thì vận hạn sẽ thông suốt ,1 ngày ngày sống vui vẻ thì tâm sẽ tự tại.
. Vì sao con người chẳng thể tự chủ ? Tôi cảm thấy mình giống như kẻ ngốc cứ tùy theo hoàn cảnh sắp đặt, bị vận mạng an bài ?
Chỉ có kẻ phàm phu thì mới bị vận mạng hay đúng ra là nghiệp lực an bài. Thánh nhân thì tự họ an bài vận mạng. Làm sao an bài vận mạng ? Tức phải dùng sức mạnh của đức tin, chí nguyện và trí tuệ. Bạn phải kiên quyết phá trừ ác niệm, phiền não, thì trí tuệ mới phát sinh và nghiệp lực sẽ theo đó thay đổi. Mọi chuyện sẽ là giải thoát tự tại.
5.NÓI VỀ MÊ TÍN
.Có nhiều người thường hỏi :xem bói (coi số mạng) có ích chăng ?
Mệnh lý thì có, nhưng bạn chớ mê tín. Vận mạng vận khí, hay số mạng mà họ nói tức là nghiệp lực mà nhà Phật nói. Nếu bạn chỉ tin có nghiệp lực thì tự nhiên là phải có số mạng. Song, nhà Phật có dạy :mọi sự đều do tâm tạo. Phàm phu thì bị vận mạng thao túng. Thánh nhân thì tự mình chi phối vận mạng.
. Mẹ tôi thường đi xem bói, hỏi về số mạng. Phải làm sao ?
Có chánh tín, chánh niệm thì bản thân ta có thể sửa đổi số mạng. Nhiều nhà nghèo mà hội Từ Tế giúp là những người làm nghề bói toán đó.
. Thường có người vì sự nghiệp không thuận, thân thể không khỏe nên hòai nghi rằng bàn thờ ở nhà bày không đúng hướng hay có chỗ xúc phạm.
Nhà Phật dạy về định nghiệp và nhân quả. Chỉ cần tâm an ổn thì chỗ nào cũng được yên. Tâm an thì lý mới đúng. Trong đạo Phật, phương vị nào cũng tốt cả.
. Có người nghe theo lời thầy bói, hết sức tin tưởng làm theo, sợ phạm (vào ngày xấu, kỵ húy).
Nhà Phật không có gì gọi là mạo phạm. Phật giáo dạy mình tinh thần siêu thoát (vượt ra ngoài tranh chấp, mê tín), thì người mình chính khí lập tức xung mãn (có chính khí thì không còn sợ hãi gì nữa). Mỗi ngày mỗi tháng đều là lúc kiết tường cả (không có ngày nào cấm kỵ).
. Pháp thuật thần thông mà dân chúng tin vào có dính líu gì tới Phật giáo chăng ? Nhiều kẻ tín ngưỡng sâu thì nói đó là mê , phải chăng ?
Pháp thuật là quỷ đạo, không phải Phật giáo, cũng chẳng phải Đạo giáo. Đến như chữ mê thì phải xét tín ngưỡng của mỗi người. Đa số những người trong xã hội, với tâm niệm sợ hãi và hoảng hốt, chẳng thể tin tưởng hoàn toàn vào sự nghiệp họ làm, nên phải tin vào bói toán, xủ quẻ, v. v… Chẳng phải họ thâm nhập vào giáo lý đâu. Phật giáo chủ trương cải cách cuộc sống, đề xướng phương thức hợp lý; không phải chỉ là tôn giáo lễ lạy cúng kiến.
. Thật có linh hồn chăng ?
Kẻ mê thì gọi là linh hồn, kẻ giác ngộ thì gọi là giác thức.
6. NÓI VỀ TU HÀNH
. Làm sao tu hành ?
Là trong khoảng thời gian một niệm sinh khởi phải chú ý các niệm đến từ ngoại cảnh.
. Có người tu trì rất giỏi nhưng khi đụng phải một chút việc nhỏ xíu thì sinh bực dọc phiền não.
Tâm phàm phu rất dễ dậy sóng. Tuy tám gió chẳng làm động, nhưng gió nhè nhẹ thì lại động ngay. (Tám gió tức là ví dụ cho tám thứ hoàn cảnh dễ làm động tâm người, đó là : lợi lộc, suy hao, hủy báng, danh dự, khen ngợi, chê bai, khổ sở, khoái lạc).
. Tu hành và tu dưỡng khác nhau ra sao ?
Tu hành là tu tâm dưỡng tánh. Mỗi người tuy ai cũng có thói quen bất đồng, nhưng lại có Phật tánh giống nhau. Tu hành chính là giữ cho bản tánh tốt lành này. Do đó tu hành cũng là tu dưỡng.
. Có anh thanh niên ở Phật học viện hỏi về cách tu hành.
Mỗi ngày là một trang giấy của đời tôi. Những người tôi gặp, mỗi câu nói tôi nghe đều như những hàng chữ trên giấy. Tôi ở trong đời sống mà tìm được Phật pháp, không phải ở trong Phật pháp mà tìm được đời sống.
. Có hai vị Tỳ kheo ni tới tịnh xá hỏi rằng : Trên con đường tu đạo, phải chăng sư đã từng gặp khó khăn ?
Sư hỏi ngược lại hai cô kia : thế nào là gian nan ? Xưa nay tôi không có thì giờ nghĩ tới vấn đề gian nan.
. Có vị thích tham thiền.
Tham thiền không nhất định phải ngồi cứng một chỗ. Đi đứng nằm ngồi, gánh củi xách nước, đâu đâu cũng là thiền. Mình phải hành thiền, không phải thứ thiền ngồi cứng một chỗ.
. Lại hỏi : Thế nào là thiền ?
Ăn thì chuyên tâm ăn. Làm việc thì chuyên tâm làm việc. Tâm không để ý chuyện gì khác thì đó là thiền định.
. Thế nào là trì giới ?
Khi mình phạm tội lỗi (mà giấu giếm ) thì sẽ sản sinh mặc cảm phạm tội, từ đó dẫn tới đủ thứ thống khổ, khủng hoảng lo sợ, bất an. Trì giới là muốn đề phòng chuyện chưa xảy ra. Nếu mình hằng ngày ăn ở cho đứng đắn, tạo thành nề nếp quy củ thì tự nhiên tránh phạm lỗi lầm.
. Tâm tôi tốt là được rồi cần gì phải tu hành chứ ?
Tâm bạn tốt có ai biết ? Tâm mà tốt thiệt thì phải trải qua một phen huấn luyện. Luyện tới lúc tâm bạn phi thường tự động (không bị vọng tưởng, phiền não nhiễu loạn), chẳng chút xíu suy nghĩ tính toán, lập tức dang tay ra giúp đỡ kẻ khác. Vì vậy cần thiết phải tu.
7. NÓI VỀ THẦN THÔNG
.Có người muốn học ngồi thiền. Ngồi thế nào đó mà cả ngày bên lỗtai nghe có người nói chuyện. Chỉ có anh ta nghe, người khác chẳng ai nghe. Anh ta cho rằng đã đạt tới thiên nhĩ thông.
Kẻ có thiên nhĩ thông thì xa rời mọi phiền não tạp niệm, và mọi thứ âm thanh tạp nhạp, không thanh tịnh. Chẳng những y không nghe lời thị phi, mà còn biến lời thị phi thành Phật pháp, xem nó là một hình thức giáo dục. Những gì y nghe đến đều là pháp âm thanh tịnh. Đó mới đúng thật là thiên nhĩ thông.
. Có nhiều người cho rằng tu hành có thể khiến họ có thiên nhãn thông, thấy được tiên, Phật, quỷ, thần. Kỳ thật đó là quan điểm sai lầm.
Chỉ cần bạn nhìn suốt mọi chuyện, mọi việc trên đời một cách nhẹ nhàng, không chấp trước, tính toán, không chanh chấp thì đó mới chân chính là thiên nhãn thông.
. Nhiều người cho rằng họ có đầy đủ thần túc thông.Một ngày có thể đi tám vạn bốn ngàn dặm. Thật ra đó là việc không thể có.
Chân chính thần túc thông tức là con đường lộ trên thế gian, đường nào tôi đi cũng thông cả. Chỉ cần chúng ta giữ vững tâm thái quang minh chính đại, thành khẩn chính trực tiếp đãi mọi người, thì trong thiên hạ chẳng có việc gì khó làm. Một khi thiên hạ chẳng việc gì khó làm, thì đương nhiên, đường nào đi cũng thông suốt cả.
. Kẻ có tha tâm thông phải chăng có thể biết được điều kẻ khác đang suy nghĩ ?
Chỉ cần chúng ta có tâm ý cởi mở chân thành , hiểu biết người khác, việc gì cũng nghĩ đến người khác, thì người khác đâu cần gì che mắt chúng ta. Nếu như vậy thì sao mình chẳng hiểu thấu tâm ý người ta chứ.
. Túc mạng thông nghĩa là biết việc quá khứ, hiểu việc hiện tại, dự tri chuyện tương lai.
Mình muốn biết chuyện quá khứ vị lai, nhưng thật ra ngay bây giờ mình đã rõ ràng những chuyện ấy rồi. Rằng : Muốn biết nhân tạo ra trong quá khứ, thì xem những gì đời này họ thọ nhận. Muốn biết quả báo trong tương lai, hãy xem những việc làm đời nay. "Dục tri tiền thế nhân. Kim sanh thọ giả thị. Dục tri lai thế quả. Kim sanh tác giả thị". Chẳng phải bài trên nói rõ ràng cho ta thấy quá khứ và vị lai chăng ?
. Vô lậu thông là gì ?
Ho.c Phật pháp, mình chớ nên ham muốn cầu thần thông. Quan trọng nhất là phải trừ hết phiền não. Sau khi tiếp xúc Phật pháp rồi, ta nên hết lòng thực hành, phát huy tinh thần Bồ tát đạo. Đó mới chính là vô lậu thông thì tự nhiên sẽ được tâm thông. Khi tâm thông thì vạn sự đều thông. Nếu như vậy thì việc gì phải cắm đầu cắm cổ đi cầu thần thông.