Chương 17
Học đạo cần phải lãnh hội chỗ tâm yếu
Lâm Tế ba lần hỏi Hoàng Bá về đại ý Phật pháp, ba lần bị đánh.
Lâm Tế bèn đến Ðại Ngu hỏi:
- Có lỗi hay không lỗi ?
Ðại Ngu nói:
- Hoàng Bá lòng từ bi thống thiết, vì muốn ông được triệt ngộ, mà ông còn đến
hỏi có lỗi hay không lỗi.
Ngay lời nói này, sư liền đại ngộ nói:
- Té ra Phật pháp của Hoàng Bá chẳng có gì đặc biệt.
*
Hưng Hóa đến Ðại Giác làm Viện chủ. Một hôm, Ðại Giác gọi:
- Viện chủ! Ta nghe nói ông đi hành cước về phương nam một lần, đầu gậy
chưa từng đánh trúng một người hội Phật pháp. Ông dựa vào đạo lý nào mà nói như thế?
Sư liền hét. Ðại Giác liền đánh. Sư lại hét. Ðại Giác lại đánh.
Hôm sau, Sư từ pháp đường đi ra. Ðại Giác mời Viện chủ lại, hỏi:
- Ta nghi hai cái hét của ông ngày hôm qua.
Sư lại hét. Ðại Giác lại đánh. Sư hét nữa. Ðại Giác đánh nữa.
Sư nói:
- Tôi ở chỗ Sư huynh Tam Thánh học được câu khách chủ, hết thảy đều bị sư
huynh đốn ngã. Xin Hòa thượng cho tôi pháp môn an lạc.
Ðại Giác nói:
- Tên mù này đến đây bị thua rồi, hãy cởi áo nạp ra ta đánh cho một trận.
Ngay lời này, Sư liền hội được đạo lý của Tiên sư Lâm Tế bị Hoàng Bá cho ăn
đòn.
Thiền sư Quy Tỉnh lúc mới đến tham Tây Viện, bèn hỏi:
- Lúc toan hỏi mà chẳng hỏi thì sao?
Tây Viện liền đánh Sư im lặng giây lâu. Tây Viện nói:
- Nếu gọi là đánh thì mày râu đều rụng.
Ngay lời này, Sư liền đại ngộ.
*
Tăng thưa Triệu Châu:
- Học nhân vừa nhập tòng lâm, xin Thầy chỉ dạy.
Triệu Châu bảo:
- Ăn cháo rồi.
- Rửa bát đi !
Vị tăng này hoát nhiên đại ngộ.
Về sau, Ðại sư Vân Môn làm lời niêm rằng: “Hãy nói xem là có chỉ dạy hay
không chỉ dạy? Nếu nói có, thì Triệu Châu dạy cái gì cho ông Tăng kia? Nếu nói không, thì ông Tăng kia làm sao ngộ?”
*
Thiền sư Ðiểu Sào Ðạo Lâm, nhân thị giả Hội Thông đến lạy từ giã thưa:
- Con vì pháp mà xuất gia, Hòa thượng chẳng xót thương chỉ dạy. Nay con xin
đi nơi khác học Phật pháp.
Sư bảo:
- Nếu là Phật pháp thì ở đây ta cũng có chút ít.
- Thế nào là Phật pháp ở đây của Hòa thượng?
Sư bứt cái lông của vải áo giơ lên thổi ngay mặt, thị giả liền đại ngộ.
*
Thiền sư Long Ðàm Tín một hôm thưa với Thiên Hoàng:
- Con từ khi đến ở đây tới nay không được thầy chỉ dạy tâm yếu.
Thiên Hoàng bảo:
- Từ khi ông đến đây tới nay, ta chưa từng không chỉ dạy tâm yếu.
- Thầy chỉ dạy chỗ nào?
- Ông đem trà đến thì ta tiếp nhận. Ông đem cơm đến, ta vì ông mà ăn. Lúc ông
lễ bái ta gật đầu. Có chỗ nào chẳng chỉ dạy tâm yếu đâu?
Sư cúi đầu im lặng giây lâu.
Thiên Hoàng bảo:
- Thấy thì liền thấy, suy nghĩ tức là trật.
Sư liền ngộ và hỏi:
- Làm sao bảo nhậm?
- Nhậm tánh tiêu dao, tùy duyên phóng khoáng, chỉ cần dứt hết tâm phàm tục
chứ không có thánh giải nào khác.
*
Tăng hỏi Triệu Châu:
- Thế nào là ý Tổ sư từ Ấn Ðộ sang?
Triệu Châu đáp:
- Cây bách trước sân.
- Hòa thượng chớ đem cảnh lừa người.
- Ta chẳng đem cảnh lừa người.
- Hòa thượng chẳng đem cảnh lừa người thì con xin hỏi lại: Thế nào là ý Tổ sư
từ Ấn Ðộ sang?
- Cây bách trước sân.
Ngay lời này, vị Tăng liền đại ngộ.
*
Hòa thượng Diệp Huyện Tỉnh, nhân Tăng thỉnh ích về câu thoại đầu “Cây bách
trước sân” của Triệu Châu, Ngài nói:
- Ta chẳng chối từ nói cho ông, nhưng ông có tin ta chăng?
- Lời Hòa thượng rất quý trọng, lẽ nào con dám không tin.
- Ông có nghe tiếng giọt mưa rơi trước thềm chăng?
Ông Tăng thoạt nhiên bất giác thất thanh la: A!
Sư hỏi:
- Ông thấy cái đạo lý gì?
Vị Tăng làm bài tụng đáp:
Giọt nước đầu thềm
Rõ ràng từng giọt
Ðập vỡ càn khôn
Ngay đó tâm tuyệt.
*
Hòa thượng Ðộng Sơn Sơ lúc mới tham vấn Vân Môn.
Vân Môn hỏi:
- Vừa từ đâu đến?
Sư thưa:
- Từ Tra Ðộ đến.
- Mùa hạ rồi ông ở đâu?
- Chùa Báo Từ ở Hồ Nam.
- Rời chỗ ấy vào lúc nào?
- Ngày 25 tháng 8.
- Tha ông ba gậy.
Ngày hôm sau, Sư đến thưa hỏi:
- Hôm qua nhờ Hòa thượng tha cho ba gậy, mà con chẳng biết lổi ở chỗ nào?
- Cái túi cơm! Giang Tây, Hồ Nam thế ấy hử!
Ngay lời này, Sư liền đại ngộ và nói:
- Về sau, con sẽ đến chỗ không người, chẳng chứa một hạt gạo, chẳng trồng
một cọng rau, tiếp đãi người mười phương tới lui để tháo đinh mở chốt, lột cái khăn thịt mỡ, cởi cái áo sương thúi cho họ và dạy họ thênh thang phóng khoáng làm nạp tăng vô sự, há chẳng khoái sao?
Vân Môn nói:
- Thân ông lớn bằng trái dừa mà mở miệng to như thế.
Sư liền lễ bái.
*
Tôn giả Nghiêm Dương lúc mới đến tham Triệu Châu, hỏi:
- Lúc một vật chẳng đem đến thì thế nào?
Triệu Châu đáp:
- Buông hết đi.
- Ðã là một vật chẳng đem đến thì lấy cái gì để buông hết?
- Buông chẳng được thì gánh đi!
Ngay lời này, Sư liền đại ngộ.
*
Có vị Tăng hỏi Thiền sư Quy Tông Thức Nhãn:
- Phật là gì?
Quy Tông đáp:
- Ta nói với ông, ông có tin không ?
- Lời thật của Hòa thượng, con đâu dám không tin.
- Chỉ là chính ông vậy.
- Tăng nghe lời Ngài nói, suy nghĩ giây lát rồi thưa:
- Con là Phật, còn bảo nhậm như thế nào?
- Một khi con mắt bệnh thì hoa đốm lăng xăng.
Ngay lời này, Tăng hốt nhiên khế ngộ.
*
Pháp Nhãn đã từng tham Ðịa Tạng. Một hôm, Ngài trình kiến giải nói về đạo lý.
Ðịa Tạng nói với ngài rằng:
- Phật pháp chẳng phải như thế.
Sư thưa :
- Con đã hết lời cùng lý rồi.
Ðịa Tạng bảo:
- Nếu luận về Phật pháp thì tất cả sẵn sàng.
Ngay lời này, Pháp Nhãn đại ngộ.
*
Thiền sư Hương Nghiêm Nhàn đến tham Quy Sơn.
Quy Sơn hỏi:
- Ta nghe nói ông ở chỗ Tiên sư Bá Trượng hỏi một đáp mười, hỏi mười đáp
trăm. Ðó là sự thông minh lanh lợi của ông. Ý giải thức tưởng là căn bản sanh tử. Lúc cha mẹ chưa sanh, ông thử nói một câu xem?
Sư bị câu hỏi này làm mờ mịt. Trở vê, liền đem những văn tự bình nhật đã xem dò
lại để tìm một câu đối đáp, rốt cuộc không được, bèn than:
- Bánh vẽ không no được bụng đói.
Một hôm cuốc cỏ, ngẫu nhiên Sư ném một viên ngói chạm vào cây trúc vang lên một tiếng. Sư hốt nhiên tỉnh ngộ.
---o0o---