Lược trích từ Hoa Nghiêm Kinh Ðệ Thập Hồi Hướng Giảng Từ

Những người có căn lành sâu dầy, tới chỗ nào họ cũng làm điều thiện. Châm ngôn của họ là vi thiện tối lạc, lấy việc thiện làm điều vui, và thường xuyên họ đinh ninh ghi nhớ. Trái lại, những kẻ có nghiệp chướng sâu dầy lại thường ham nghe những chuyện bất thiện, những chuyện trái đạo lý, mà họ cho là mẫu mực để noi theo. Thản hoặc có những thiện tri thức chỉ bảo cho họ những điều hay lẽ phải, họ cũng bỏ ngoài tai, nhưng đối với lời xúi dục của các ác tri thức bảo họ làm những điều không hợp lý thì họ lại nghe theo. Tại sao vậy? Bởi những gì hợp lý thì đi ngược lại tâm tưởng của họ, còn những gì bất hợp lý lại đáp ứng đúng ý muốn của họ. Bệnh của hạng người này là như vậy.

Nói chung bất cứ ai, cứ xem kỹ họ ham thích thứ gì là chúng ta có thể biết được căn tánh của họ ra sao. Kẻ lười biếng thích nghe người ta nói về các mánh lới lười biếng. Người tinh tấn lại ham nghe những câu chuyện về công phu tinh tấn tu hành. Có trường hợp người ta không chịu tinh tấn tu hành, chỉ chờ dịp để lười biếng cầu được an thân, nhưng bên cạnh các bạn đồng tham tu hành tinh tấn, họ cũng bị ảnh hưởng mà tinh tấn theo. Cũng có trường hợp người ta vốn tinh tấn nhưng vì ảnh hưởng các bạn xung quanh mà biến thành giải đãi. Bởi vậy đạo hữu cùng tham thiền với nhau phải động viên cho nhau, khuyến khích nhau để tất cả cùng tinh tấn hướng tới mục tiêu - đó là phát đại Bồ-đề tâm, tu đạo vô thượng giác, cùng chứng thánh quả Bồ-tát.

Người xưa nói rằng: Cư lân tất trạch, giao hữu tất thận, láng giềng ắt phải chọn, bạn chơi ắt phải thận trọng. Chọn bạn chúng ta cũng phải tìm nơi bạn tốt, chớ không thể giao du bừa bãi với hạng gian manh. Nếu không sẽ theo cùng với những kẻ hạ lưu làm chuyện xấu xa để thân bại danh liệt, vô phương cứu vãn, cuối cùng phải đọa địa ngục. Ðó là một điều nguy hiểm vô cùng, không thể không thận trọng!

Tại đạo tràng, ai giải đãi, ai tinh tấn, người tinh mắt trông thấy hết. Người nào giải đãi sẽ không có hy vọng gì thành tựu, bởi lẽ người đó không để tâm vào tu hành. Giả sử lúc đó có người khác phụ họa theo thì rất là tai hại. Người thiện tri thức không chiều theo thị hiếu người khác, mà sẵn sàng phê bình sửa sai khi nhận thấy người nào làm sai trái. Giữa bằng hữu với nhau cũng vậy, nếu thấy bạn làm sai quy củ, vẫn phải dùng lời lẽ hơn thiệt để khuyên răn, mong cho bạn cải tà quy chánh. Người ta nói: "Thuốc đắng dã tật, nói thật mất lòng," đó mới đúng là bổn phận đối với bằng hữu, chớ không phải thương bạn mà để cho bạn mê lầm không nhận ra chân lý. Chúng ta tất cả cùng nhau tu hành, nên động viên nhau, khuyên bảo nhau, chớ không tỏ lòng đố kyï ngăn trở nhau. Ðiều đó phải ghi nhớ! Từ nay về sau sẽ không bao giờ mắc lại thứ tệ bệnh này, nếu không tất cả sẽ bị đọa cùng với nhau xuống địa ngục.

Trách nhiệm của chúng ta đối với bằng hữu chính là khuyên làm lành, tránh điều quấy. Thấy bạn sai lầm, cố gắng khuyên can, để bạn sửa đổi, chớ không phải hùa theo để cho bạn làm điều sai trái, khiến mỗi ngày mỗi sa đọa. Quý vị cùng là sư huynh sư đệ với nhau, như trong một gia đình, phải nên chiếu cố cho nhau. Ai làm điều gì sai với giới luật, phải thành khẩn khuyên nhủ để bạn trở về quy củ. Nếu chẳng được như vậy thì bạn đồng "tham" có ý nghĩa gì? Là đạo hữu, chẳng phải là kết bè với nhau để lừa gạt nhau, có những tư tưởng đó là sai lầm vô cùng.

Chúng ta là người tu hành nên đối xử thực thà với nhau, khuyên nhau làm điều lành, đi theo đường chánh đạo quang minh, và không thể dung túng những chuyện gian dối. Như thói xấu chuyên nịnh hót, nói theo người, đều có tác dụng tai hại. Khi không, người ta đâu dám bạo gan làm những điều quá ư phóng túng, phá bỏ quy củ. Bởi ta a dua theo, kết bè với họ, họ cho là có chỗ nương tựa nên mới dám hoành hành ngang ngược, coi thường nhân quả, đó là một điều thương tâm. Các bạn đồng tham phải giúp đỡ nhau trên đường tu hành, động viên nhau hướng tới đạo Bồ-đề, chớ không phải là anh kéo tôi, tôi kéo anh cùng nhau đi xuống, làm tổn hại nhau, như vậy chẳng phải là giúp nhau.

Các bạn đồng "tham" phải giúp đỡ nhau như thế nào? Bằng cách nói chuyện kinh sách với nhau, cùng nhau nghiên cứu lẽ đạo. Anh có chỗ không hiểu rõ, tôi đến nói chuyện với anh; tôi có điều này chưa minh bạch, anh đến chỉ điểm cho tôi. Chúng ta cùng nhau nghiên cứu, học tập kiền thành. Xin nhớ kỹ chỗ này! Tránh cái gì phi l nghĩa! Mắt không nhìn, tai không nghe, miệng không nói, thân không làm những gì phi l nghĩa! Tại các cửa lục căn, phải kiểm soát vọng tưởng, phải thường xuyên, từng giờ từng khắc thâu nhiếp thân tâm, tiêu trừ tạp niệm. Tiêu trừ cách nào? Rất đơn giản, chỉ cần tu giới định huệ, dập tắt tham sân si.

Thành Phật tố Tổ do nhân tố.

Phật hay Tổ sư cũng từ người tu tập mà thành. Ai sanh ra như thế nào, thì chết cũng như vậy. Chẳng nguyện cắt đứt luân hồi, chẳng nguyện dứt đường sanh tử, mà ngược lại, nguyện thuận theo giòng đời mà lưu chuyển, chẳng nguyện đi ngược dòng sanh tử, bởi vậy mới có vô minh.

Sau vô minh thì đến hành vi. Hành vi gì? Là hành vi thuộc về tính nam và nữ. Bởi không sáng suốt nên tạo nghiệp, rồi điên đảo. Từ sự điên đảo nên phát sanh ra hành vi, hành vi phát ra rồi bèn có thức. Có thức rồi (cùng tinh cha huyết mẹ tạo thành thai nhi) thì có danh, sắc (danh thuộc tâm lý, sắc thuộc sinh lý). Sau danh sắc có lục nhập (mắt, tai, mũi, lưỡi, thân, ý). Có đủ sáu căn, sau mười tháng thì ra đời, và từ lúc này có xúc - cảm giác của sự tiếp xúc, biết phân biệt lạnh, nóng, cứng, mềm. Cảm xúc gây ra tác dụng lãnh thọ, và lãnh thọ trong thuận cảnh làm thành khoái lạc, nếu nghịch cảnh thì gây thành thống khổ, như vậy tùy lúc, tùy trường hợp mà có cảm tình yêu ghét. Có tâm lãnh thọ rồi sẽ có tâm ái. Có ái thì ắt có tâm riêng tư chiếm hữu cho mình. Con người tham luyến của cải, nữ sắc, mới có dục vọng. Có tâm ái tức sẽ kiếm mọi phương cách để lấy về (thủ), làm của riêng, tức là hữu. Vì mục đích phải đạt cho được nên có khuynh hướng không từ bỏ bất cứ phương tiện nào, do đó mà tạo thành ba nghiệp không thanh tịnh, tức là các nghiệp về thân, khẩu và ý.

Bởi tạo nghiệp nên có quả thọ sanh kiếp sau, rồi lại tới lão, tử và chúng sanh cứ như thế mà tiếp tục lưu chuyển không thể dứt, không cách gì ra khỏi vòng sanh tử luân hồi. Muốn vượt qua sanh tử, đầu tiên phải đoạn trừ vô minh. Giải quyết được vô minh thì không còn cái gì để sanh ra mười một nhân duyên sau nữa, đó là phương pháp chân chánh để đoạn trừ sanh tử.

Xuyên qua pháp Ðộc giác, người tu đạo phải sống cô độc, không nên có bằng hữu, kết bè đảng. Có câu nói: "Quét hết mọi pháp, ly hết mọi tướng," phá trừ hết thảy mọi thứ chấp trước, mới có thể giải thoát được. Nếu đi tu mà còn sợ cô độc, thì chưa tu được. Tu đạo phải tự mình đứng lên, không theo mọi người, đó mới là bản sắc của người tu.

Người tu phải nhớ cho kỹ, không thể hòa mình với các phần tử ô nhiễm, để vàng thau lẫn lộn, cái đó chỉ khiến cho mình bị đọa. Người tu cũng phải tự mình giải quyết cho mình, ai ăn người ấy no, chớ không thể nhờ cậy vào người khác. Lẽ dĩ nhiên, người tu cũng cần có Thiện tri thức khai sáng cho, dẫn cho ta vào đường ngay, nếu không thì người mù dẫn người mù, không tìm ra lối.

Người tu đạo phải biết nhẫn những điều khó nhẫn, nhường kẻ khác những gì người khác không nhường được, ăn những thứ người khác không ăn được, mặc những thứ người khác không muốn mặc, nói tóm lại người tu phải ráng chịu đựng những gì người khác không chịu nổi. Người tu phải giữ giới, giữ quy củ, nếu chẳng như vậy chẳng phải là người tu.

Chữ Bồ-tát là tiếng Phạn, nói cho đủ là Bồ-đề tát-đỏa, dịch nghĩa là giác hữu tình hay hữu tình giác. Giác là giác ngộ, hữu tình là chúng sanh; vậy danh từ trên có nghĩa là giác ngộ hết thảy chúng sanh hữu tình, và còn nghĩa nữa là một vị giác ngộ trong số hữu tình. Chúng sanh hữu tình đạt được giác ngộ, rồi dùng trí huệ giác ngộ độ hết thảy chúng sanh đi đến giác ngộ và đây cũng là nghĩa của hữu tình giác.

Bồ-tát là tự lợi lợi tha, tự độ độ tha, tự giác giác tha, nghĩa là lợi mình lợi người, độ mình độ người, giác ngộ cho mình giác ngộ cho người. Mình đã được sáng suốt, lại dẫn người khác sáng suốt, mình đã được giải thoát, lại nguyện dẫn người khác đến giải thoát. Ðó là tinh thần Bồ Tát. Tâm lượng của Bồ-tát thì rộng mở, không giống như tâm tưởng của hàng A-la-hán, như trong câu: "Ma-ha-tát bất quản tha, Di-đà Phật các cố các," Ma-ha-tát cũng mặc, Di-đà Phật cũng mặc. Tâm tưởng của Bồ-tát là từ bi, "vô duyên đại từ, đồng thể đại bi," một lòng lo cho chúng sanh, không nhàm chán lo sao hết thảy chúng sanh được an lạc lìa khổ ách.

Bất kể tu pháp môn nào, chúng ta cần phải dụng công một cách chân thật, đừng ham đi tắt, đi mau, để cố chọn cách nào cho hay, cho dù, đó chỉ là những hành vi mánh lới. Người tu cần phải tu thật sự, chớ không phải ngày nay tu, ngày mai nghỉ, không bao giờ thành tựu được gì, mà phải ngày ngày dụng công, ngày ngày cố gắng tinh tấn, mới hòng có được kết quả. Nói cho ngay, ngày ngày dụng công, mà tiến bộ cũng chưa hẳn là được bảo đảm. Người ta nói: "Tu đạo như đăng bách xích can, hạ lai dung dị thượng khứ nan," tu đạo giống như leo cái sào cao trăm thước, đi xuống thì dễ, lên mới khó.

Thế nào gọi là lục độ ?

Dịch nghĩa là:

Nay chúng ta có được thân người, nếu không mượn thân này mà tu thì còn chờ tới khi nào nữa? Chờ tới khi mất kiếp mang thân người, lúc đó muốn tu thì đã muộn rồi. Chúng ta phải tu thực sự, tu nghiêm chỉnh, với tất cả sự gắn bó thiết tha, tâm trạng phải khẩn trương như thể thân mình dưới đáy vực, như tâm tình của kẻ dò từng bước chân trên lớp băng mỏng. Sanh tử chưa liu thì đâu còn thời giờ cho sự lười biếng ngủ nghỉ; khi chưa khai ngộ thì bất cứ ai cũng không có quyền tùy tiện buông thả, bỏ hết quy củ. Chẳng giữ giới luật tức là phản lại quy chế của Phật. Khi sửa soạn vào Niết-bàn, Phật nói với các đệ tử như sau:

"Sau khi ta nhập niết-bàn, tất cả đệ tử của ta phải lấy Ba-la-đề mộc-xoa (tức giới) làm thầy."

Nếu không nghiêm trì giới luật thì làm gì có được sự thành tựu! Chúng ta quyết giữ tròn quy củ từng giờ từng khắc, không thể cười cười nói nói, tác phong không thể cẩu thả, càng không thể tùy tiện, bạ đâu làm đó, phải lấy giới là thầy của mình.

Người đời tạo nên ác nghiệp chung quy vì không giữ giới. Không giữ giới luật thì việc gì cũng không từ, chẳng sợ nhân quả, chẳng sợ báo ứng. Thậm chí còn cho rằng nhân quả báo ứng là không có, nên tha hồ phóng túng làm điều càn rỡ, tạo nên nghiệp ác, như tùy tiện sát sanh, trộm cướp, tà dâm, nói dối, uống rượu, hết thảy đều không kiêng dè, tạo nên bao nhiêu nghiệp tội, rồi cuối cùng lãnh đủ quả báo.

Tại sao người ta tạo nên nghiệp ác? Do sự dẫn dụ của xã hội trong lớp vỏ hào nháng bề ngoài. Thấy người ta giầu sang, sống đời hưởng thụ, liền sanh lòng ham muốn tham lam. Có biết đâu rằng sự phú quý đó là do sự tu tạo của người ta mà có, còn người tham thì chẳng chịu tu, không hề gieo căn lành, chỉ một lòng nghĩ quấy muốn được hưởng thụ. Từ lòng ham muốn hưởng thụ nên chẳng từ một mánh lới nào để chiếm đoạt, do đó mà sanh ra nghiệp tội. Khi đã gây nghiệp, thì chẳng những không được hưởng thứ gì mà còn lãnh đủ quả báo, thậm chí khi bị quả báo mà vẫn không biết hối lỗi. Không có tâm hổ thẹn đã đành, còn đem lòng oán trời trách người, nói nào trời không công bằng, nào người không công bằng, đổ hết tội lỗi lên đầu người khác. Những loại người như vậy, không biết phản tỉnh, không biết xét mình, thật đáng thương xót!

Người trì giới thì "chư ác bất tác, chúng thiện phụng hành," còn người không trì giới thì đi ngược lại. Thiện ác là ở chỗ đó. Làm trái quy củ, gạt bỏ nhân quả, không tin Tam bảo, phá hoại Ðại thừa - đó là những nghiệp tội gây ra bởi sự không trì giới. Xem như vậy thì ta thấy trì giới là quan trọng như thế nào. Người tu hành, bất luận tu ra sao, nếu không trì giới, thì miễn bàn, vì như vậy không hy vọng thành đạo được.

Nhẫn có ba loại:

Người thế gian phần đông đều không có tinh thần tích cực, thường để lãng phí thời gian. Mỗi cá nhân, từ sáng sớm, bắt đầu từ lúc ngủ dậy, đã tất tưởi ngược xuôi cho đến tối, cốt lo cho đủ ba bữa ăn. Nếu chỉ có vậy thì giá trị cuộc sống chẳng có bao nhiêu, ý nghĩa cuộc sống cũng chẳng có gì, sống cũng như chết chẳng có gì phân biệt. Ðúng là "hành thi tẩu nhục," chỉ là cái thây và đống thịt đi lại. Quý vị hãy nghĩ thử! Chúng ta sống để làm gì? Ðể dùng trí huệ của chúng ta giúp đỡ những ai không có trí huệ; lấy sức của chúng ta giúp đỡ những ai không có sức; lấy sáu căn đầy đủ của chúng ta giúp đỡ những ai mà sáu căn không toàn vẹn. Chúng ta không những phải thương các chúng sanh đồng loại, còn phải thương cả chúng sanh không cùng chủng loại. Chúng ta sáng suốt trước, phải giáo hóa những ai không sáng suốt, để họ đừng làm chuyện hồ đồ. Ðể phục vụ chúng sanh mà chúng ta sống ở đời. Ôi! Tinh thần đó quả là vĩ đại!

Tâm tinh tấn, để cầu Phật đạo; thân tinh tấn để cứu độ chúng sanh. Người tu đạo phải tinh tấn như vậy đó! Còn như tinh tấn để tự tư, tinh tấn để tự lợi, thì không thể thành Phật đạo. Quý vị hãy nhớ cho kỹ! Không thể tùy tiện để cho thời gian trôi qua một cách vô vị, cũng không nên có mặc cảm và thừa nhận rằng chúng ta không thể tới đích, mà phải hiểu cái ý nghĩa: "một phần cầy cấy, một phần thâu hoạch."

Người tu hành không bàn tới sự thoải mái, không nói tới hưởng thụ, chỉ chuyên tâm tu một cách dũng mãnh, tinh tấn, đối với ai cũng hết sức tích cực, không bao giờ tỏ ra tiêu cực. Cũng không tham đồ hưởng thụ, mà phải gánh vác gian lao, vì Phật giáo mà nỗ lực. Bởi vậy, Kim Sơn Thánh Tự là cái tủ lạnh, Vạn Phật Thánh Thành là cái kho băng. Tủ lạnh thì nhỏ, kho băng thì lớn. Tu hành trong kho băng, phấn chấn tinh thần, dẫn đầu mọi người, chớ không phải tụt lại phía sau. Nếu như ngay tại đạo tràng mà lười biếng thì bao nhiêu công đức đều tiêu ma. Tà tri tà kiến là một thứ tội lỗi, biết rõ mình sai quấy mà còn tìm đường để biện hộ thì thật là một điều không thể khoan thứ được. Có tà tri tà kiến chỉ vì thiếu tinh tấn, bao nhiêu thời gian quý báu hóa ra đã được dùng để nuôi vọng tưởng!

Tinh tấn, tức chẳng phải bảo quý vị ăn cho tinh tấn. Khi ăn thì ăn nhiều hơn mọi người, khi công tác thì làm thua mọi người! Tinh tấn đây, chẳng phải bảo quý vị ngủ cho tinh tấn. Người ta chưa đi ngủ, quý vị đã đi ngủ trước, người ta đã tỉnh dậy, quý vị tỉnh dậy sau cùng! Cũng chẳng phải bảo quý vị tinh tấn cầu danh, tinh tấn cầu lợi. Tinh tấn thật sự là tinh tấn phát tâm đại Bồ-đề, tinh tấn hướng tới đạo vô thượng Bồ-đề. Quý vị phải tinh tấn cho đúng chỗ, chớ không thể tùy tiện mà chỉ tinh tấn cái gì lợi cho mình, đó là một sự lầm lẫn rất lớn. Về điểm này, chúng ta hãy nhận định cho rõ kẻo lại di hận suốt đời.

Tại sao chúng ta khởi lên vọng tưởng? Bởi vì cái "ngã" nó tác quái. Có ngã mới sanh ra ý niệm tự tư. Có tự tư nên có tự lợi, hai cái này đều là hạng lang sói ngang nhau, chúng là cặp bài trùng. Bởi có tự tư và tự lợi nên mới sanh tâm cầu. Khi có cầu, lòng tham liền nẩy sanh, và theo sát nó là tâm sân, theo sát sân là si, chúng cứ theo nhau không rời một bước. Chính chúng là những thứ gây nên phong ba bão táp, làm mịt mù mây khói, bầy ra một cục diện hết sức hỗn độn hồ đồ, khó có thể cứu vãn.

Chúng ta là kẻ tu hành phải làm sao ngăn chặn các tâm tranh, tâm tham, tâm cầu, tâm tự tư (ích kỷ), tâm tự lợi, tâm nói dối, không thể để chúng hoạt động tự do. Lúc đó, trí huệ hiện tiền, hào quang của nó chiếu sáng tiêu hết vô minh và hắc ám, tức là trạng thái minh tâm kiến tánh, mục đích tu hành của chúng ta.

Tĩnh lự chính là lắng dừng tạp tâm, tư duy tu tức là niệm niệm không rời, không quên tham cứu. Như tham một câu thoại đầu, thì từng giờ từng khắc tham, không có giờ nào, khắc nào mà không phải đương tham. Thoại đầu không phải dùng để niệm mà dùng để tham. Tỷ như tham câu "niệm Phật là ai?", chính là tham cái chữ "ai." Rốt cuộc là ai đó? Kiếm cái "ai." Khi nào kiếm được "ai" thì khi đó ngộ đạo. Nếu như kiếm chưa ra, cũng không vì vậy mà nhụt chí, cứ tiếp tục cố gắng kiếm mãi. Khi kiếm được "ai," thì trong không còn biết tới thân và tâm này, ngoài chẳng biết tới thế giới nữa, tất cả đều là không.

Cuối cùng cái không cũng không còn, vậy thì còn chấp vào đâu nữa? Lúc đó hốt nhiên quán thông hết cả, đại triệt đại ngộ, nước chẩy đá hiện ra, thấy tận bản sắc của mọi sự vật. Nhớ kỹ điều này! Ðừng để xảy ra cảnh giữa đường mà bỏ cuộc, không chịu tiến lên, mà phải dấn bước đi tới, miệt mài công phu cho đến chỗ sơn cùng thủy tận, lúc đó một sự chuyển mình xẩy ra, đưa hành giả về tận nơi quê hương muôn thuở.

Tham thiền chính là "tham" cái gốc rễ của sanh tử. Hốt nhiên gốc rễ bị đoạn trừ, hành giả liền bước qua ngưỡng cửa sanh tử để đi về tự tại. Trong lúc tham thiền, dầu cho gió nổi mưa rơi, hành giả vẫn chuyên nhất một tâm, tập trung hết tinh thần vào "tham" chữ "ai." Công phu đẩy tới cực điểm thì sẽ tiến tới cảnh giới như như bất động, liễu liễu thường minh. Ðó là lúc tà tri tà kiến lẩn khuất để nhường chỗ cho chánh tri và chánh kiến xuất hiện. Ðó là công năng của tu thiền, diệu dụng của nó thật không thể nghĩ bàn.

Mỗi cá nhân chúng ta đều có vô lượng vô biên vọng tưởng. Vọng tưởng lao xao giống như các hạt bụi trong hư không: lúc bình thường mắt ta không thấy, nhưng khi có ánh sáng mặt trời xuyên qua thì ta thấy rõ từng hạt bụi, thấy chúng hốt nhiên bay lên, hốt nhiên bay xuống, không có gì nhất định. Vọng tưởng của chúng ta cũng vậy, chúng ta không quan sát chúng được, nhưng với ánh sáng của Phật pháp chiếu soi, chúng sẽ lộ hết nguyên hình. Có vọng tưởng thì phải làm sao? Phải càn quét chúng cho sạch. Dùng phương pháp gì? Dùng thiền định. Công phu thiền định sẽ giúp ta thanh toán vọng tưởng. Tu thiền định cần phải có tinh tấn và nhẫn nhục giúp đỡ. Sau đó thì cần có bố thí, trì giới giúp thêm nữa mới có thể hoàn thành được sứ mạng. Những thứ này đều phải hỗ trợ cho thiền định, thì hành giả mới có thể thâu nhiếp thân tâm, mà không khởi lên vọng tưởng. Tuy là sáu món, lục độ, nhưng chúng có quan hệ liên đới với nhau, cái nọ phải hỗ trợ cho cái kia mới được.

Người tu đạo phải có con mắt trạch pháp, biết rõ cái nào là thiện pháp, cái nào là ác pháp. Ðiểm này phải nắm cho vững. Ðối với pháp thiện thì "chúng thiện phụng hành," với pháp ác thì "chư ác mạc tác." Nếu không phân biệt rõ, thì phải trái không minh bạch, tức là trái với đạo. Làm sao để có con mắt trí huệ trạch pháp? Ðiều cốt yếu là tọa thiền tu định, dụng công tới chỗ cực điểm thì tự nhiên trí huệ hiện tiền. Có Diệu quan sát trí thì cái gì cũng phân biệt được.

Có cách gì để phân biệt hạng tà tri tà kiến. Có sáu tiêu chuẩn sau đây:

B. Ðể ý xem họ có tự "đánh bóng" cho họ không? Họ có tự mình xưng tán không? khoa trương mình không?

C. Họ có hạ giá người khác để đề cao thân phận của họ không? Ðối với những hạng này, chẳng cần hỏi cũng biết, nhất định là hạng tà tri tà kiến.

D. Lại xét xem họ có tham cầu gì không? Nói về người xuất gia thì mỗi ngày ăn một bữa, nhưng cũng có người không theo quy điều này, tự động đến tiệm để mua thức ăn. Người đó đương có dục niệm về ăn, vậy dục niệm về sắc chắc cũng không bỏ được. Cứ nghĩ cũng biết, những hành động đó đều là vị kỷ. Nói chung, phàm là vị kỷ tức đã có sự tham cầu.

E. Sau đó thử xem họ có tâm tự tư tự lợi không?

F. Xem thử họ có thích nói dối không? Nếu có, họ thuộc về hạng tà tri tà kiến, không còn nghi ngờ gì nữa.

Lấy sáu tiêu chuẩn trên để trắc nghiệm có thể biết người nào đó có chánh tri chánh kiến, hay thuộc hạng tà tri tà kiến. Nói tóm lại, nếu hết thảy mọi thứ đều kéo về cho riêng mình, thì đó là hạng tà tri tà kiến. Nếu hết thảy đều vì hạnh phúc của đại chúng thì người đó có chánh tri và chánh kiến.

Muốn nhận ra thật minh bạch sáu điều kiện này, thì phải có con mắt trí huệ biết trạch pháp. Do định mà trí huệ phát sanh, có trí huệ rồi mới tin chân lý. Hợp chân lý thì theo, không hợp chân lý thì vô luận người nói đó là ai cũng không đáng tin. Có câu: "Thị đạo tắc tiến, phi đạo tắc thoái." Chớ nên theo mù quáng, chớ nên tu mù quáng, nếu không chẳng những không có ích mà còn có hại.

Tôi đến nước Mỹ để hoằng dương Phật pháp, để cứu chúng sanh lìa khổ tới chỗ an vui, cho nên ngày ngày giảng kinh thuyết pháp, để quý vị khai mở trí huệ, hiểu lẽ nhân quả báo ứng, một sự thật trăm vạn lần đích xác. Hãy nhớ kỹ, không thể đi sai nhân quả, nếu không ắt đọa địa ngục, vĩnh viễn không lấy lại được thân người. Tuy nhiên, tôi vẫn chưa giảng cho các quý vị về lợi ích của nghe kinh. Nghe kinh để hiểu chân lý một cách minh bạch, đạo lý nào chưa hiểu sẽ được sáng tỏ. Hiểu rồi, lúc đó mới theo pháp mà tu hành và đạt được sự an vui chân chánh. Tuần tự theo bốn bước Tín, Giải, Hạnh, Chứng mà tiến tới sẽ có cơ đạt tới cứu cánh.

Chúng ta nếu hiểu được vấn đề này, ắt phải coi trọng Phật giáo, ắt phải ủng hộ Phật giáo, khiến Phật giáo mỗi ngày một lớn mạnh huy hoàng. Kế tục huệ mạng của Phật giáo chính là trách nhiệm của Phật giáo đồ.

Bất cứ tôn giáo nào cũng nhằm vào hạnh phúc của chúng sanh, chớ không gây sự phiền hà. Ðối với bất luận tôn giáo nào chúng ta cũng không mang thành kiến, không bao giờ phê phán các tôn giáo khác là không cao minh bằng Phật giáo. Chúng ta phải lấy câu "đạo tịnh hành, bất tương bội" làm nguyên tắc, phải nghiên cứu ý nghĩa các thứ tôn giáo, để biết chỗ nào là sở trường chỗ nào là sở đoản, chọn lấy cái gì hay để phát huy, để noi theo, nếu không sẽ bị thời gian đào thải.

Có người hỏi tôi: "Ông thuộc tôn giáo nào?" Tôi bảo tôi thuộc tôn giáo của chân lý, tôn giáo của người, tôn giáo của chúng sanh, tôn giáo của đại chúng. Bởi chúng sanh là người, người có thể thành Phật, cho nên Phật giáo là tôn giáo của người, tức là tôn giáo của chúng sanh.

Phật giáo bao trùm cùng tận hư không, khắp các pháp giới. Chúng ta phải nhận rằng hết thảy mọi thứ tôn giáo đều nằm trong Phật giáo, là một bộ phận của Phật giáo. Có điều, các tôn giáo họ không thừa nhận như vậy, đó là chuyện riêng của họ, chúng ta bất tất phải bàn đến. Ðiều cần là chúng ta hãy mở rộng bao la cái tâm lượng của chúng ta, bao quát cả vạn hữu. Tận hư không, biến pháp giới, đều là sự biểu hiện của chân lý. Xin quý vị lưu ý cho! Từ nay về sau chúng ta sẽ không phân biệt tôn giáo này tôn giáo kia. Họ phân biệt nhưng chúng ta không phân biệt, phải có lòng như vậy mới có sự vui vẻ mọi đàng, nếu không, "ông nói ông hay, bà nói bà hay," cùng nhau tranh luận, chẳng hay ho gì. Chân lý là không sợ thử thách, khoa học càng tiến bộ càng chứng minh rõ chân lý của Phật giáo. Người ta thường nói: "Vàng ròng không sợ lửa lò," càng luyện càng sáng nước, càng đẹp mắt.

Vạn Phật Thánh Thành là đạo tràng của chánh pháp trụ thế, là nguồn phát tích của Phật giáo thế giới và cũng là nơi Phật giáo thế giới trở về nguồn. Vạn Phật Thánh Thành có cơ có sở, thì thiên ma ngoại đạo phải bàng hoàng hãi sợ, đến độ dựng đứng lông tóc. Bàng môn tả đạo cũng sẽ khẩn trương, chúng run sợ, ngủ không an giấc, ăn không biết mùi vị, nên chúng phải nghĩ hết mưu kế, tìm mọi biện pháp để phá hoại, để tiêu diệt Vạn Phật Thánh Thành, sao cho Vạn Phật Thánh Thành bị thất bại, đi đến chỗ tiêu vong, không tồn tại được. Chúng nghĩ như thế có khác gì kẻ si nói trong mơ, một chuyện không thể nào làm được.

Vạn Phật Thánh Thành là một đạo tràng được mười phương chư Phật hộ trì. Ðó là "từ đất vọt lên, hiện thành tháp Bảo Vương," cho nên Vạn Phật Thánh Thành kiên cố như kim cương, không ai có thể phá nổi, không ai tiêu diệt nổi. Nói cách khác, Vạn Phật Thánh Thành chính là một "đài ánh sáng" - đăng đài - chiếu ánh sáng thanh tịnh vào những nơi u tối trong tâm của chúng sanh, dẫn dắt chúng sanh trên con đường giác ngộ Bồ-đề.

Hễ người nào trú ngụ tại Vạn Phật Thánh Thành là đều có sẵn thiện căn lớn, có đức hạnh lớn. Nếu không vậy, họ đã không tới nơi đây. Những người có đức hạnh đến Vạn Phật Thánh Thành cũng giống như đi vào tòa Bảo sơn, gặt hái được những của quý vô giá - minh tâm kiến tánh. Người không có đức hạnh, đến đây thì chẳng khác gì ngồi trên thảm đinh, không cảm thấy an ổn.

Trên quả đất này Vạn Phật Thánh Thành là đạo tràng khởi thủy việc hoằng dương chánh pháp, cho nên đối với các chúng trú ngụ ở đây, mỗi hành vi, mỗi cử động, mỗi lời nói đều giữ đúng quy củ của Phật chế ra. Chỉ có trong con mắt của bọn yêu ma quỷ quái thì chúng mới thấy khác, mà cho là sai quấy. Vạn Phật Thánh Thành có lệ ăn mỗi ngày một bữa (nhật trung nhất thực), dạ bất đảo đơn, đêm không ngả lưng xuống giường (hiếp bất trước tịch), đắp y thường xuyên (ca-sa bất ly thân), trai gái không nói chuyện (hỗ bất giảng thoại). Người ngoài cho như vậy là lạc hậu, không hợp trào lưu, vì sao? Bởi Vạn Phật Thánh Thành đề xướng chánh pháp còn người ta thì ưa sống trong thời kỳ mạt pháp, sống buông thả không muốn bị hạn chế. Bởi vậy, Vạn Phật Thánh Thành có làm ra chuyện gì, có hành động gì thì bị coi như sai quấy, và họ phải tận lực công kích, phá hoại và tiêu diệt.

Có nhiều người đến Vạn Phật Thánh Thành cảm thấy trong người không được tự tại. Cái đó là do họ còn nhiều tập quán hỗn tạp của thế gian, nên khi đến nơi họ gặp ngay sự trở ngại, khiến tâm không hoan hỷ với các thanh quy của Vạn Phật Thánh Thành. Họ thấy các vị xuất gia khổ tu thì cho rằng như vậy là trái với tự nhiên. Họ không hiểu rằng: "Chịu khổ thì hết khổ, hưởng phước thì hết phước." Ðây chính là lời dạy quý giá. Chỉ vì muốn hưởng an lạc nhất thời, mà gieo nghiệp báo cho kiếp sau.

Vạn Phật Thánh Thành không a dua theo các tệ đoan, người của Vạn Phật Thánh Thành cũng vậy, tất cả đều phát tâm Bồ-đề, nỗ lực dụng công tu đạo. Cho nên ở đây khi có thất Ðịa Tạng, hoặc thất Quán Âm, hoặc Phật thất hay Thiền thất, bất kể lúc nào, mọi người đều ráng chịu cực khổ, không lúc nào nghỉ ngơi. Muốn xuất gia tu đạo, lại không muốn chịu khổ, lại muốn được an vui, muốn hưởng thụ, rồi muốn khai ngộ, muốn thành Phật, thì thật chưa có cái đạo lý nào như vậy.

Trên đời không bao giờ có chuyện chẳng làm mà được ăn. Cứ nghĩ chiếm riêng phần tiện nghi cho mình chỉ là một vọng tưởng của kẻ ngu si. Người xưa có nói: "Một phần cày bừa là một phần thâu hoạch," một câu hết sức chí lý. Các chúng trú ngụ tại Vạn Phật Thánh Thành đều hiểu rõ nguyên tắc này, cho nên ai ai cũng cố gắng, ai ai cũng nghiêm chỉnh tu hành, dụng công và làm việc đạo, phát tâm Bồ-đề. Mỗi ngày từ sáng đến tối một mực tinh tấn, không còn thời giờ dành cho vọng tưởng nữa. Ðiều cốt yếu là không chạy theo duyên, không lân la quan hệ với bất cứ ai. Ai đến Vạn Phật Thánh Thành phải nên nhận thức rõ rệt như vậy.

Ngoại đạo không thể phá hoại được một cây, một cọng cỏ trong Vạn Phật Thánh Thành. Tại sao? Vì tà không thể thắng được chánh. Vạn Phật Thánh Thành là đạo tràng của chánh pháp trụ thế, là nơi mà chư Phật và chư Bồ-tát hộ trì, nên trước sau Vạn Phật Thánh Thành vẫn dành được phần thắng, sóng gió gì cũng qua, cũng tồn tại. Ai có lòng khác chỉ uổng phí tâm cơ mà thôi.

Người nào trụ tại Vạn Phật Thánh Thành nhất định phải thật lòng tu đạo, từng thời từng khắc phải hồi quang phản chiếu, kiểm thảo thân tâm mình, coi có phạm vào năm giới cơ bản là sát, đạo, dâm, vọng, tửu chăng? Phải cẩn thận giữ giới, từng giờ từng khắc, phải khẩn thiết tu và lấy chuyện của hai vị hành giả tam bộ nhất bái, ba bước một lạy, để làm gương học hỏi. Từng thời từng khắc quý vị này tự xét về mình, không để vọng tưởng dấy lên. Cũng có lúc vọng tưởng đến, nhưng họ tỉnh ngộ tức thì, biết là sai, bèn thâu hồi ngay vọng tưởng. "Niệm khởi tức giác, giác rồi tức không," khi đã giác, đã biết, thì chẳng có gì nữa.

Tại sao có vọng tưởng? Bởi chưa phá được cánh cửa của cảnh giới sáu trần, tức sắc, thanh, hương, vị, xúc và pháp. Do đó mắt bị sắc trần ô nhiễm, tai bị thanh trần mê hoặc, mũi bị hương trần dụ, lưỡi bị vị trần sai khiến, thân bị xúc trần làm say đắm, ý bị pháp trần động, tất cả đều bị điên đảo bởi sáu trần. Nếu như tâm giác ngộ thì có thể lấy ra được gốc rễ của vọng tưởng. Nếu tâm không bị sáu trần làm cho rối loạn thì chứng được sơ quả A-la-hán.

Có người ở đây không dụng công tu hành, chỉ làm theo người khác. Ðó chỉ là sự a-dua. Thấy người ta niệm Phật mình cũng niệm Phật. Tại sao phải niệm Phật? Không biết. Thấy người ta lạy Phật, mình cũng lạy Phật, rồi cũng không biết vì sao mà lạy. Cho đến tụng kinh, trì chú, ngồi thiền, đại khái không hiểu nghĩa lý gì hết. Hồ đồ như vậy, đúng là "thực bất tri kỳ vị" quả là uổng phí thời gian. Tu đạo như vậy, thật đáng thương!

Sám hối là cơ hội để kẻ phạm giới biết hối lỗi và sửa đổi. Có câu:

Sám hối xong, thì vĩnh viễn không tái phạm. Nếu sám hối rồi cứ phạm tội, lại sám hối lại phạm tội, thì chỉ là trò đùa của con nít, chẳng có ích lợi gì. Sám hối phải cho trịnh trọng, không phải cứ nói hai chữ sám hối trước mặt mọi người rồi tức khắc nghiệp tội sẽ tiêu ma. Không phải đơn giản như vậy, chỉ có kẻ si ngốc mới nghĩ lầm lẫn theo lối đó. Sau khi sám hối phải lập lời thệ nguyện: "Mọi sự từ trước coi như đã chết theo với ngày hôm qua, từ nay về sau mọi sự coi như đổi mới," và sau này tuyệt đối không tái phạm, phải như vậy tội nghiệp mới có thể tiêu được.

Nếu sám hối mà không có thành tâm và thiện ý, thì tội không hết mà còn nặng thêm nữa. Tại sao? Biết giới mà phạm giới, tội thêm một bậc. Nếu tội gia tăng đến cực điểm, tức bị đọa vào địa ngục vô gián để chịu vô lượng thứ khổ, muôn đời không chuyển được thân, rất là nguy hiểm. Quý vị! Phải thành thật nhận lỗi của mình, và hết lòng sửa đổi. Mau mau hối cải những điều lỗi xưa, chớ không phải làm cho qua loa như trò chơi của con trẻ. Tôi ở đây không phải để họa theo quý vị để đùa rỡn đâu! Phải hiểu rõ như vậy!

Vạn Phật Thánh Thành là nơi phát tích của Phật giáo thế giới, và cũng là nơi Phật giáo thế giới trở về nguồn. Kinh Hoa Nghiêm có nói: "Không có cái gì mà không phải từ Pháp giới này lưu xuất, không có cái gì mà không trở về với Pháp giới." Một gốc tỏa ra hàng vạn ngọn ngành, vạn ngọn ngành lại trở về gốc, nên Vạn Phật Thánh Thành là nơi trở về của các tín đồ Phật giáo trên toàn thế giới. Chẳng kể họ thuộc Phật giáo, hay Thiên Chúa giáo, Cơ Ðốc giáo, Hồi giáo, Do Thái giáo, ai đến chẳng ngăn, ai đi chẳng giữ, ai muốn đến cứ việc đến, ai muốn đi thì cứ đi, Vạn Phật Thánh Thành vĩnh viễn để cửa ngõ rộng mở.

Chữ "Vạn" của Vạn Phật Thánh Thành, nói lên ý nghĩa nhiều vô lượng. Vạn Phật Thánh Thành không sợ người đông, cũng không sợ người ít. Nay thì đã có vạn vị Phật quang lâm nơi Bảo Ðiện, trong tương lai các Nhân sĩ tôn giáo thế giới cũng sẽ quang lâm Vạn Phật Thánh Thành, cho nên đã có sự trù liệu cho trai đường chứa tới cả ngàn người. Hiện nay trai đường chỉ đủ chỗ cho năm trăm người cùng thọ trai một lúc, do đó khi có pháp hội lớn thường xẩy ra hiện tượng không có chỗ để thọ trai (bởi quá ngọ không ăn). Bởi vậy, cần phải xây cất trai đường để có thể chứa khoảng hai ngàn người.

Công trình kể trên vẫn còn là nhỏ, tiếp theo sẽ có một công trình lớn. Trong chương trình thiết kế đương có dự tính xây cất Hoa Nghiêm Chánh Pháp đường, có thể chứa cả mười ngàn người nghe pháp, làm nơi tu đạo của vạn người. Lại có dự định kiến tạo Ðại Hùng Bảo Ðiện cùng ngôi Bảo Tháp, với một cái hồ lớn để phóng sanh. Công trình của Vạn Phật Thánh Thành là vô cùng vô tận. Vạn Phật Thánh Thành khai sơn tịch địa, làm nơi trở về nương tựa cho tất cả đồ chúng của tôn giáo thế giới.

Có người bảo: "Thưa Pháp sư! Mở rộng theo cách ấy, thì kinh phí lớn lắm à! Có phải như vậy sẽ nhằm vào bọn cư sĩ chúng tôi để hóa duyên không?" Quý vị yên tâm! Từ trước tới nay tôi chưa hề hóa duyên ai, quý vị đừng sợ. Nếu không tin, cứ tùy tiện, kẻo sau này lại trách cứ. Ai không sợ lập công đức thì cứ ủng hộ Vạn Phật Thánh Thành. Tôi xin nói thẳng với các vị, tôi nói tôi làm chuyện gì thì tôi sẽ làm chuyện đó, tuyệt đối không nói suông. Ai sợ bị hóa duyên, thì xin rời khỏi Vạn Phật Thánh Thành sớm một chút, còn tôi, thì tôi nhất định kiến tạo một nơi cho đồ chúng của tôn giáo thế giới trở về nương tựa.

Người trên thế gian đều ở trong cảnh sống mê chết mộng, không có lúc nào tỉnh ngộ để tìm ra lối thoát khỏi luân hồi. Từ thời vô thủy đến nay, chúng sanh bị vô minh đưa đẩy, đi trong sáu nẻo luân hồi, sống rồi chết, chết rồi sống, quẩn quanh lên xuống không có hạn kỳ.

Cuộc đời như một vở tuồng. Trong tuồng, khi thì đóng vai vua, vui thú với vinh hoa, phú quý; khi thì đóng vai ăn mày, chịu đủ thứ khổ nạn. Khi làm hoàng đế thì không biết cái lúc khổ làm thân ăn mày; làm ăn mày không biết cái vui khi làm vua. Những cảnh bi hoan ly hợp thoáng qua như trong nháy mắt, chẳng khác gì một giấc mơ xuân.

Nghiệp chướng của mình, tăng nhiều hay ít? Không hay biết. Ðức hạnh của mình gieo trồng được bao nhiêu? Không hay biết. Không hay biết tức là vô minh, vô minh là gốc rễ của sanh tử. Nếu không vô minh thì đâu có còn bị khổ trong cảnh luân hồi. Mục đích của chúng ta tu đạo là phá vô minh, chuyển thức thành trí, chuyển thức a-lại-da thành trí Ðại Viên Kính.

Người có vô minh của người, thú vật có vô minh của thú vật, cho đến quỷ đói, chúng sanh địa ngục, mỗi loài đều có vô minh riêng. Trong chỗ vô minh, các chúng sanh tìm lối ra (ra khỏi tam giới), nhưng càng tìm càng hồ đồ, tìm không ra lối, vẫn chịu khổ sở trong luân hồi. Tại sao? Bởi vì vọng tâm tác quái, và không biết dùng chân tâm (trí huệ) để kiếm lối ra.

Vô minh tức không có trí huệ. Người không có trí huệ thì bất luận làm việc gì cũng làm trong sự điên đảo, lấy trái cho là phải và ngược lại. Biết rõ điều sai quấy mà vẫn làm, ấy chỉ vì vô minh che lấp khiến ta phải lầm đường. "Chọn đường gai góc mà đi," thì vĩnh viễn không kiếm ra đường chánh.

Kẻ học Phật pháp, cần phải phá vô minh này, cho pháp tánh hiển lộ. Bởi có vô minh, nên vui vẻ mà làm chuyện hồ đồ. Có các loại tà tri tà kiến này nên tâm tự tư, ích kỷ mới nổi lên tác quái, mất hết cả sự công bằng và vô tư. Từ đó, mỗi kiếp sanh ra là mỗi lần đi xuống, cho đến tận cùng là kiếp súc sanh, hoặc làm thân con kiến, hoặc làm thân con muỗi, lúc đó chỉ còn chút xíu tri giác mà thôi. Vậy mà vẫn tham, tham không biết chán, vẫn hành động trong hồ đồ. Quý vị coi! Các loại động vật đều có tánh cả. Các chúng sanh vốn sẵn có Phật tánh, nhưng không hoàn toàn, ấy bởi lý do "tánh hóa linh tàn," cho nên chúng ngu si, thường xuyên sống trong vô minh.

Con người tuy gọi là vạn vật chi linh, có trí huệ, nhưng lại tạo ra nghiệp ác, cũng vì lý do vô minh che khuất trí huệ, nên mới lấy vọng tâm mà hành động. Có câu kệ tụng nói về tác dụng của cái 'tâm'( ), nay tôi lược giải ra như sau:

Tam điểm như tinh bố

Loan câu tự nguyệt nha

Phi mao tòng thử khởi

Tác Phật dã do tha.

Ba chấm như sao bầy

Móc cong như trăng mới

Mang lông từ đây ra

Thành Phật cũng từ đấy.

Nếu khởi lên một niệm thiện, thần cát tường sẽ hộ trì ta. Khởi lên niệm ác tức thì hung thần ác quỷ cũng sẽ bám sát ta. Người xưa nói: "Một lần lỡ bước hận thiên thu," cũng như nói: "Một niệm sai là thiên cổ hận." Thiện hay ác chỉ cách nhau một niệm. Nghĩ thiện thì đi lên, nghĩ ác sẽ đi xuống. Tâm người như hạt bụi, bay lơ lửng trong không, bỗng chốc lên thiên đường, bỗng chốc xuống địa ngục, bỗng chốc là thú vật, bỗng chốc là quỷ đói, chẳng bao giờ ngưng tạo nghiệp rồi chịu quả, chịu quả rồi tạo nghiệp, cứ vậy mà tuần hoàn luân chuyển.

Tới khi nào thì hiểu được "biển khổ vô bờ, quay đầu là bến?" Biết được biển nghiệp là mênh mông, không bờ không bến, mau quay đầu lại thì đến được bến bờ. Học Phật pháp là học điều này, ngoài ra chẳng có điều gì huyền diệu cả. Nói giản dị hơn, phá bỏ các tập khí, phá bỏ tâm tự tư, tự lợi, sống không tranh, không tham, không cầu, tức là nắm được yếu nghĩa của Phật pháp.

Ngày ngày nghe pháp, phải hiểu yếu nghĩa của pháp. Ðâu là chỗ khẩn yếu nhất của pháp? Chính là các điểm không tranh, không tham, không cầu, không tự tư, không tự lợi, không nói dối. Sáu tiêu chuẩn này chính là mực thước dẫn dắt chúng ta hàng ngày trong mọi hành động. Nếu có gì không đúng với tiêu chuẩn chúng ta biết ngay để sửa đổi. Sửa làm sao để không còn sai nữa thì toàn là công đức, lúc đó mới đúng là tín đồ Phật giáo. Ðây cũng là sáu tôn chỉ của Vạn Phật Thánh Thành, hy vọng mọi người chúng ta đều tuân theo, mọi người đều giác ngộ, mọi người đều thành Phật.