Chia phần
Ngày xưa, có một bác nông dân sống chỉ dựa vào trồng trọt trên một thửa ruộng thuê của chủ đất. Thửa ruộng nhỏ, chỉ vẻn vẹn bằng căn lều của bác nhưng được cái là đất rất tốt. Chủ đất là một con quỷ độc ác. Một hôm, quỷ đến thăm ruộng, bảo với bác:
- Này tên kia! Tiền thuê đất mày chưa trả tao đủ. Từ nay trở đi, khi chia hoa lợi, mày phải nộp cho tao mọi thứ gì mọc ở trên mặt đất. Mày chỉ được hưởng phần còn lại! Rồi nó cười giễu cợt bỏ đi, thú vị vì sáng kiến mới. Nó thầm nghĩ: “Thằng nông dân dốt nát kia phải nộp cho ta toàn bộ số hạt lúa mọc trên cánh đồng. Nó chỉ còn hưởng bộ rễõ thôi!”.
- Bác nông dân nghe xong, chán nản về nhà. Nhưng đột nhiên, bác nghĩ ra một cách. Đến mùa gặt, Quỷ đến nhận phần, người nông dân đã trồng cải củ, cà rốt, toàn những loại cây có củ nằm ở dưới mặt đất. Quỷ chỉ mang về một đống lá. Tức giận, nó bảo:
- Mày không làm như thế với tao được nữa đâu! Sang năm, mày sẽ chỉ hưởng những gì ở trên mặt đất!
- Đến mùa thu hoạch sau, con quỷ lại đến nhận phần. Nhưng nó ngạc nhiên xiết bao khi thấy một đống rễ đầy đất.
Người nông dân bảo:
- Phần của ông đấy!
- Thế này là thế nào, phần của ta đây ư? Ta bảo sẽ lấy những gì mọc ở dưới mặt đất kia mà!
- Đúng thế! Ông có thể mang số rễ này đi! Đấy là phần của ông!
- Quỷ tức điên lên, nhận ra bác nông dân đã gieo lúa mì, lúa mạch và ngô, các giống cây này đều cho hạt ở trên mặt đất. Nó bỏ đi, xấu hổ và giận dữ…
Lời bàn
Nhiều lúc chúng ta tính toán quá làm cho mình thêm khờ dại, bởi vì còn tính toán thì còn có sự hơn thua, mà cứ như vậy tức là chúng ta nuôi dưỡng tánh tham mỗi ngày mỗi lớn. Ngẫm lại, chúng ta còn tính toán một vấn về nào đó thì còn làm cho sự việc rắc rối thêm lên, có lẽ vì thế mà chư Tổ thường dạy chúng ta nên tiếp ứng với sự việc bằng bản tâm bình thường, không bị những tính toán lo toan làm xao động. Mảnh tâm ấy đã có đủ khả năng làm lành lánh dữ (giới), sáng suốt (huệ) và không bị dao động vì những tư dục cá nhân (định). Đó cũng như lúc mà con quỷ thấy rõ sự ngu xuẩn của mình mà xấu hổ bỏ đi.