Phương pháp tu trì của Thiền tông
CỘI NGUỒN TRUYỀN THỪA
THIỀN THẤT KHAI THỊ LỤC
Tác giả:
Nguyệt Khê Thiền Sư
Dịch giả:
Thích Duy Lực
---o0o---
CHƯƠNG III
THỈNH ÍCH (HỎI ĐẠO)
Tăng hỏi: Lúc con ngồi tham thiền dứt vọng niệm, nhưng
vọng niệm càng dứt càng nhiều, ví như một chén nước, khi đục thì đất cát
thấy không rõ, khi lắng thì đất cát thấy rõ ràng. Cho nên khi chẳng dứt
vọng niệm, vọng niệm lại ít hơn, hễ dứt vọng niệm thì càng dứt càng nhiều.
Trước kia có Thiện tri thức bảo con: “Vọng niệm dứt sạch là Phật tánh,
tại sao càng dứt càng nhiều? Làm thế nào mới dứt sạch được? Con nhiều nhất
dứt được năm phút thì vọng niệm lại khởi nữa, Đức Phật nói: “Pháp cũng là
vọng”, tại sao Phật chẳng dứt vọng niệm mà bảo chúng con dứt vọng niệm?
Lại ngồi lâu thì nhức đầu, vậy dụng công như thế nào mới học đúng cách tu
của Thiền Tông? Xin Sư từ bi khai thị”.
Sư nói: Ông đã đi lầm đường, niệm khởi niệm diệt chẳng
phải Phật tánh, Phật tánh là như như bất động, chẳng khởi vọng niệm; khởi
vọng niệm là nhất niệm vô minh, hễ lay động liền phân làm hai mặt: tức là
chánh niệm và bất chánh niệm. Bất chánh niệm là vọng, chánh niệm cũng là
vọng, đều là tác dụng của kiến, văn, giác, tri, chẳng liên quan với Phật
tánh. Nếu vọng niệm từ bên ngoài đến thì chẳng dính dáng với ông, ông đâu
cần đoạn dứt nó! Nếu vọng niệm từ bên trong ra thì cũng như nguồn suối
luôn luôn có nước ra, dứt rồi lại sanh, sanh rồi lại dứt, đến khi nào mới
hết? Vậy tu hành dứt vọng niệm, lý này thật chẳng thông. Thật ra kiến,
văn, giác, tri, có hai mặt: nhiễm duyên và tịnh duyên, đều là vọng niệm
của nhất niệm vô minh. Người tu hành suy nghĩ điều lành, hành việc thiện
là tịnh duyên; suy nghĩ điều ác, hành việc tà là nhiễm duyên, hai thứ đều
là vọng. Đem nhiễm duyên, tịnh duyên dứt sạch, kiến, văn, giác, tri chẳng
còn, ấy là chỗ đen tối trống rỗng của vô thỉ vô minh. Nay Phật tánh bị vô
thỉ vô minh che khuất, muốn thấy Phật tánh ắt phải đập tan vô thỉ vô minh
mới thấy được.
Muốn đập tan vô thỉ vô minh, cần phải dùng lục căn của
vọng niệm hướng vào chỗ hầm sâu đen tối nhìn thẳng đi, chớ nên gián đoạn,
nhìn đi nhìn lại, khi thời tiết đã đến, “ồ” lên một tiếng thì vô minh tan
rã, cái bản thể cùng khắp hư không của Phật tánh ngay đó liền hiện ra. Sau
khi kiến tánh, thì sanh tử, thiện ác, thị phi từ vô lượng kiếp trọn mâm
trình ra, lúc bấy giờ kiến, văn, giác, tri, lục căn, vọng niệm, tất cả đều
biến thành Phật tánh. Phật thuyết pháp là Phật niệm, chẳng phải vọng niệm,
người chưa kiến tánh mới là vọng niệm.
Mã Tổ nói: “Tham thiền chẳng thuộc ngồi, chấp ngồi thi
bị dính mắc”, đi đứng, nằm, ngồi đều phải dụng công, ngồi lâu sẽ bị nhức
đầu. Ông cho kiến, văn, giác, tri nghiệp thức là Phật tánh thì vĩnh viễn
chẳng thể kiến tánh, há chẳng nghe Trường Sa Sầm Thiền Sư nói: “Sao người
học đạo chẳng biết chơn? Chỉ vì xưa nay nhận thức thần, nguồn gốc sanh tử
từ vô thỉ, si mê cho là bổn lai nhơn (Phật tánh) ư!”.
***
Tăng hỏi: Con dụng công tu Thiền Tông đã nhiều năm,
trước kia ở núi Chung Nam, khi tĩnh tọa, thân tâm hoàn toàn quên mất, ban
sơ trống rỗng được mười phút, sau kéo dài đến hai mươi phút, cái không của
thân tâm với cái không của hư không hợp lại, khi ấy thân tâm rỗng như
gương, hư không cũng như gương, giống như gương chiếu gương, cảnh giới này
phải là minh tâm kiến tánh chăng?
Sư nói: Minh tâm kiến tánh là việc vĩnh viễn vô tận,
chẳng thể mê trở lại, cảnh giới của ông thấy khi ngồi chẳng phải Phật
tánh, ấy là vô ký không của Lục Tổ nói, cũng gọi là hầm sâu vô minh. Ông
cho khi ngồi thấy cảnh giới này thì ngộ, khi đứng dậy thì mê, vậy bỗng mê
bỗng ngộ thì Phật tánh cùng thành luân hồi. Theo phương tiện dụng công của
ông là cảnh giới ngoại đạo Tiểu thừa. Ông chớ nên dứt niệm, phải lợi dụng
căn hướng vào chỗ cảnh giới mênh mông trống rỗng nhìn thẳng đi, khi công
phu thuần thục, cơ duyên bỗng đến, “Ồ” lên một tiếng thì hầm sâu vô minh
bị phá tan, liền thấy Phật tánh. Dụng công như thế này mới hợp vói phương
pháp của Thiền Tông.
***
Tăng hỏi: Trước kia con ở Đại Triệt Đường trong chùa
Kim Sơn, khi tĩnh tọa dụng công, chẳng chấp có cũng chẳng chấp không; nếu
chấp có Phật tánh thì là ngoài pháp sanh tâm, nếu chấp không có Phật tánh
thì là phế bỏ nhân quả, còn có với không đều chẳng chấp, cũng chẳng dứt
niệm, vậy hợp với cách dụng công của Thiền Tông chăng?
Sư nói: Ông chẳng chấp Có, Không là thuộc tác dụng suy
nghĩ của kiến, văn, giác, tri, với Phật tánh trọn chẳng dính dáng. Phật
tánh là như như bất động, ông phải buông bỏ cái niệm “chẳng chấp có không”
ấy, rồi đề thoại đầu khởi nghi tình, khi công phu đến mức, hễ vô thỉ vô
minh được phá tan, liền thấy Phật tánh.
***
Tăng hỏi Lục Tổ nói chẳng suy nghĩ thiện ác thì có thể
minh tâm kiến tánh, con hiện nay chẳng suy nghĩ thiện ác, tại sao không
được kiến tánh?
Sư nói: Lục Tổ nói: “Chẳng suy nghĩ thiện ác, đang lúc
ấy lai là Bản lai diện mục của Thượng Tọa Minh?”, ý của Lục Tổ là bảo ngay
chỗ chẳng suy nghĩ thiện ác ấy phát khởi nghi tình tham cứu thì được thấy
bản lai diện mục. Ông chỉ là chẳng suy nghĩ thiện ác, không có tham cứu
thì đâu thể kiến tánh được!
***
Có Cư sĩ hỏi: Phật tánh vô sanh, vây Phật tánh từ chỗ
nào đến? Nếu Phật tánh từ vô sanh đến lúc đang dụng công, khởi niệm là
sanh, niệm dứt rồi là chẳng sanh tức là Phật tánh vô sanh, dụng công như
thế này hợp với cách tu của Thiền Tông chăng?
Sư nói: Phật tánh là như như bất động, bổn lai vô sanh
nên vô diệt. Theo lời giải thích của ông thì Phật tánh biến thành có sanh
có diệt rồi, dụng công như thế này giống như Lão Tử nói “Vạn vật sanh nơi
hữu, hữu sanh nơi vô”, ấy là luân hồi. Phật Pháp là muốn siêu thoát luân
hồi, đâu còn muốn chui vào luân hồi như ông vậy! Dụng công như thế thành
người Tiểu thừa, Nhị thừa, nhà lý học, chẳng hợp với Thiền Tông. Vô sanh
của ông nói tức là hầm sâu vô minh, ông hãy dùng niệm hướng vào chỗ vô
sanh phát khởi nghi tình nhìn thẳng đi, như ngọn dao đâm vào, phá tan vô
thỉ vô minh, liền thấy Phật tánh, tức là chứng Vô sanh Pháp Nhẫn. Vô sanh
pháp nhẫn nghĩa là Phật tánh chẳng sanh chẳng diệt, vạn tượng trang nghiêm
muôn đức tròn đầy, khi ấy vũ trụ vạn vật tất cả đều biến thành Phật tánh.
***
Tăng hỏi: Lúc con ở Thiền đường chùa Cao Mân, một hôm
đang tĩnh tọa, thân tâm vọng niệm tạm dứt sạch, bỗng thấy một tia sáng màu
trắng, đại khái có hai phút mới tan mất. Lúc sau cách vách tường thấy vật,
có một lần qua sông bị trôi xa năm dặm gặp người cứu, chẳng bị chết chìm;
có một lần hai tay ôm cục đá trăm cân chẳng thấy phí sức; có một lần tĩnh
tọa nhập định bảy ngày chẳng ăn uống; có một lần nhập định hai mươi mốt
ngày chẳng ăn cơm. Những cảnh giới kể trên có phải là thần thông với ngộ
đạo chăng?
Sư hỏi: Nay ông cách tường còn thấy vật chăng? Còn có
thể bảy ngày chẳng ăn cơm và ôm lên cục đá sáu trăm cân được chăng?
Tăng nói: Hiện nay thì không thể được.
Sư nói: Tham thiền ngộ đạo là muốn minh tâm kiến tánh,
liễu thoát sanh tử. Trong Phật tán vốn đủ ngũ nhãn, lục, thông, chẳng cần
cầu bên ngoài, nếu người đã kiến tánh thì đi, đứng, nằm, ngồi, mặc áo, ăn
cơm, cuộc sống hằng ngày đều ở trong định. Thuở xưa ngoại đạo có một
phương pháp bí truyền, mỗi ngày uống một tách mật ong hoặc nước muối, có
thể luôn bảy ngày chẳng ăn cơm. Ông là Phật tử, sao lại học ngoại đạo tà
ma! Nay ông nên đem tư tưởng cảnh giới ngoại đạo đã kể trên quăng hết
xuống biển, trở lại dụng công tham cứu, khi thân tâm diệt chớ nên dứt hẳn
tư tưởng tham cứu, cần phải tham mãi, khi cơ duyên đến, “ồ” lên một tiếng
thì vô thỉ vô minh phá tan, liền được kiến tánh. Phật tánh là đại định,
đâu có xuất nhập!
Tăng nghe Sư nói, cảm kích rơi lệ, lễ tạ rồi ra đi.
Tăng hỏi: Khi con dụng công, quán xét thế giới thân tâm
đều là giả là không, con lìa không với giả, đem tâm niệm ngưng nới chính
giữa của không với giả, dụng công như thế này hợp với pháp tu của Thiền
Tông chăng?
Sư nói: Dụng công như thế chẳng hợp cách tu của Thiền
Tông, giữa không với giả là tương đối, Phật tánh là tuyệt đối. Ông đem tâm
niệm ngưng nơi khoảng giữa, khoảng giữa chẳng phải Phật tánh. Ông hãy đem
cái niệm ngưng nơi khoảng giữa này nhìn thẳng hầm sâu vô minh (tức là khởi
nghi tình), khi vô minh tan rã mới được thấy Phật tánh, ấy mới là phương
pháp dụng công của Thiền Tông.
***
Cư sĩ hỏi: Xưa nay con tu Duy Thức quán, theo Duy Thức,
Trí với Thức chứa trong thức thứ tám, nay con dùng đậu trắng đậu đen để
thí dụ, đậu trắng dụ cho trí, đậu đen dụ cho thức. Sức Trí mạnh thì Thức
biến thành Trí, sức của Thức mạnh thì Trí biến thành Thức, đậu trắng nhiều
hơn đậu đen tức là sức Trí mạnh hơn, đậu đen nhiều hơn đậu trắng tức là
sức của Thức mạnh hơn, Trí huân Thức, Thức huân Trí, dụng công nhiều thì
đậu trắng nhiều hơn đậu đen, dụng công ít thì đậu đen trở lại nhiều hơn
đậu trắng, vậy hợp với cách tu của Thiền Tông chăng?
Sư nói: Ông dụng công như thế vĩnh viễn chẳng thể kiến
tánh. Chủng tử của Trí với Thức chứa trong thức thứ tám là đã sẵn đủ từ vô
lượng kiếp, dẫu cho ông đem tất cả thức biến thành Trí, cái Trí này chẳng
phải Phật tánh, Phật tánh là Trí thể của Pháp giới, chẳng có biến đổi,
chẳng thọ huân nhiễm. Ông đã phát tâm học Phật, mục đích là muốn liễu
thoát sanh tử, phải thấy trí thể của Pháp giới mới là cứu cánh. Trí thể
của Pháp giới tức là Phật tánh, Thiền Tông gọi là Bản lai diện mục, ông
nên dùng Tiền ngũ thức chuyển thức thứ sáu, thức thứ sáu chuyển thức thứ
bảy, thức thứ bảy chuyển thức thứ tám, thức thứ tám chuyển Bạch tịnh thức
(hầm sâu vô minh), khi “ồ” lên một tiếng, Bạch tính thức tan rã, bèn thấy
trí thể của Pháp giới. Diệu dụng của Trí thể pháp giới hiện ra thì thức
thứ tám chuyển thành Đại viên cảnh trí, thức thứ bảy chuyển thành Bình
đẳng tánh trí, thức thứ sáu chuyển thành Diệu quan sát trí, Tiền ngũ thức
chuyển thành Thành sở tác trí, như thế mới vĩnh viễn là Trí, chẳng thể trở
lại làm Thức. Dụng công như thế này mới hợp với Chánh pháp, theo cách tu
của ông bỗng Trí, bỗng Thức, trở đi trở lại thì khi nào mới xong!
***
Tăng hỏi: Ý nghĩa chữ Phật là Giác, chỉ cần trong tâm
luôn luôn giác ngộ chẳng mê tức là minh tâm kiến tánh, như thế hợp vơi
cách dụng công của Thiền Tông chăng?
Sư nói: Ý nghĩa chữ Phật là Đại Giác, là cái giác tuyệt
đối, tìm sự mê ngộ trọn bất khả đắc. Cái giác của ông nói là cái giác của
kiến, văn, giác, tri, là tác dụng của bộ não, thuộc về tương đối. Ông luôn
luôn muốn giác là dùng bộ não để làm việc, dụng công như thế vĩnh viễn
chẳng được kiến tánh. Ông nên dùng cái tư tưởng giác chiếu ấy nhìn thẳng
vào hầm sâu vô minh, khi vô minh tan rã, liền thấy Phật tánh. Sau khi kiến
tánh, giác và mê trong bộ não đều biến thành Phật tánh. Nên Duy Ma Cật
nói: “Pháp lìa kiến, văn, giác, tri nếu hành theo kiến, văn, giác, tri thì
chẳng phải cầu pháp”.
***
Tăng hỏi: Cách con dụng công, đi, đứng, nằm, ngồi, tất
cả cuộc sống tiếp xúc hằng ngày đều chẳng chấp trước; ví như ăn cơm chẳng
chấp trước ăn cơm, mặc áo chẳng chấp trước mặc áo, nói chuyện chẳng chấp
trước nói chuyện, tất cả tiếp xúc chẳng chấp trước tiếp xúc, như thế thì
được đại giải thoát đúng như phá chấp trước của Phật nói. Vậy cái chẳng
chấp trước của con phải minh tâm kiến tánh chăng? Hợp với lý Thiền Tông
chăng?
Sư nói: Phật nói phá chấp trước là phá chấp trước “có
tu Tứ Đế” của Tiểu thừa, ấy là Hóa Thành chẳng phải Bửu Sở, khích lệ họ tu
Nhị thừa; Phật lại phá Nhị thừa chớ nên chấp trước Thập nhị nhân duyên,
lọt vào Không chấp, ấy chỉ là phương tiện tạm thời chưa thể kiến tánh, cần
tu Lục độ của Đại thừa mới được kiến tánh. Cái phá chấp trước của Phật là
bảo Tiểu thừa, Nhị thừa chớ chấp trước Ngã chấp, Pháp chấp, Không chấp,
chẳng phải muốn họ giữ cái ‘Không chấp trước” ở trong bộ não. Cái chẳng
chấp trước của ông tức là chấp trước, nếu ông chẳng chấp trước phân biệt,
làm sao nhận được mặc áo nói chuyện, ăn cơm? Nói tóm lại, cái chẳng chấp
trước của ông đều là tác dụng của kiến, văn, giác, tri, thật ra đối với
bản thể của Phật tánh, phàm sanh tử, hữu vô v.v... mỗi mỗi danh tướng đều
chẳng có chỗ nương tựa, như thế mới là chơn thật chẳng chấp trước. Huỳnh
Bá Thiền Sư nói: “Suốt ngày ăn cơm chưa từng ăn một hạt gạo, suốt ngày mặc
áo chưa từng mặc một sợi chỉ, suốt ngày đi đường chưa từng dẫm nửa tấc
đất”, như thế này mới có thể nói: “Được Đại giải thoát". Sau khi kiến tánh
thì tất cả tư tưởng chấp trước hay chẳng chấp trước đều biến thành Phật
tánh, đi, đứng, nằm, ngồi, đều là diệu dụng của Phật tánh, khi ấy chẳng
cần ông nghĩ đến chấp trước, nó tự nhiên chẳng chấp trước. Bản thể Phật
tánh mới là thật chẳng chấp trước, theo kiến, văn, giác, tri thì phải có
chấp trước. Nay ông nên đem cái niệm chẳng chấp trước ấy đề thoại đầu khởi
nghi tình, nhìn thẳng chỗ đen tối mịt mù là cái gì, đi, đứng, nằm, ngồi
chớ nên gián đọan, cơ duyên thuần thục, “ồ” lên một tiếng, hầm sâu đen tối
phá tan, liền thấy Bổn lai Phật tánh, tức là được đại giải thoát và chẳng
chấp trước rồi.
***
Tăng hỏi: Con dụng công tham thiền luôn luôn chẳng lìa
cái này, “cái này” tức là thoại đầu, như tham niệm Phật là ai, đi, đứng,
nằm, ngồi suốt ngày cũng chẳng lìa câu “niệm Phật là ai” này, tại sao dụng
công nhiều năm mà chẳng minh tâm kiến tánh?
Sư nói: Ông dụng công như thế là niệm thoại đầu, chẳng
phải tham thoại đầu, tham thoại đầu phải hướng vào nội tâm tham cứu, tức
là khởi nghi tình, đâu phải dùng miệng niệm mà được kiến tánh, Phật tánh
vốn là Phật, Phật chẳng niệm Phật, nay ông nên dùng cái tư tưởng niệm
thoại đầu này hướng vào chỗ Phật chẳng niệm Phật nhìn thẳng đi, xem coi là
cái gì, đi, đứng, nằm, ngồi chớ nên gián đoạn, một hôm hầm sâu vô minh bị
phá tan, liền được kiến tánh.
***
Tăng hỏi: Con tham thiền dụng công tham “Muôn pháp về
một, một về chỗ nào?”, đem muôn niệm gom thành một niệm, một niệm này rõ
ràng tinh minh, vậy phải là kiến tánh chăng?
Sư nói: Muôn niệm từ kiến, văn, giác, tri sanh khởi,
ông đem muôn niệm gom thành một niệm, một niệm này cũng là kiến, văn,
giác, tri, với Phật tánh trọn chẳng dính dáng, ông nên dùng cái niệm “Muôn
pháp về một" nhìn coi một về chỗ nào? Chớ nên gián đoạn, hễ cơ duyên đến
thì hầm sâu vô minh tan rã, liền thấy Phật tánh. Khi kiến tánh rồi, như
người uống nước, lạnh nóng tự biết, chẳng cần hỏi người.
***
Tăng hỏi: Con dụng công tham câu thoại đầu “Giảng kinh
là ai?. Con cho rằng giảng kinh thuyết pháp là dùng vọng niệm của lục căn
mà giảng,nghe cũng dùng vọng niệm của lục căn mà nghe, nếu đem lục căn
đoạn dứt thì giảng chẳng thể giảng, nghe chẳng thể nghe. Vậy phải là minh
tâm kiến tánh chăng?
Sư nói: Lục căn có cái dụng là kiến, văn, giác, tri,
lục căn không nên đoạn dứt, nếu minh tâm kiến tánh thì lục căn biến thành
Ứng thân. Nay ông chớ nên đoạn dứt lục căn, phải đem cái niệm đoạn lục căn
ấy dùng để tham cứu bổn lai diện mục, Phật tánh vốn không có lục căn, nên
chẳng cần dứt nó, dụng công như thế mới hợp với cách tu của Thiền tông.
Theo cách tu của ông là phương pháp Tiểu thừa, chẳng được cứu cánh.
***
Tăng hỏi: Con tham thoại đầu là: Trước khi cha mẹ chưa
sanh, thế nào là bổn lai diện mục?”. Con cho là trước khi cha mẹ chưa sanh
là thanh thanh tịnh tịnh, vì có vọng niệm mới đến đầu thai, nếu dứt hết
vọng niệm thì được khôi phục cái thanh tịnh của bổn lại diện mục trước
kia, như vậy hợp với cái lý Thiền Tông chăng?
Sư nói: Trưóc khi cha mẹ chưa sanh chẳng phải bổn lai
diện mục, ấy là thân Trung ấm, một niệm bất giác mới đến đầu thai; nếu đầu
thai là bổn lai diện mục thì Phật tánh cũng là luân hồi, chẳng phải cứu
cánh. Nay ông dứt hết vọng niệm, đến cảnh giới thanh thanh tịnh tịnh (vô
thỉ vô minh), cần phải khởi nghi tình nhìn thẳng cảnh giới này, nhìn đến
sơn cùng thủy tận, hầm sâu vô minh phá tan, tức là bản lai diện mục. Bản
lai diện mục chẳng khởi vọng niệm, vọng niệm từ kiến, văn, giác, tri đã
biến thành bản lai diện mục rồi, vậy mới được gọi là minh tâm kiến tánh.
***
Tăng hỏi: Con dụng công theo Kinh Đại Bát Nhã, trong
Kinh nói: “Kiến vô sở kiến tức chơn kiến, tri vô sở tri tức chơn tri, tất
cả trí huệ trong sạch, chẳng hai chẳng khác, chẳng phân biệt hai và chẳng
hai, cũng chẳng đoạn diệt”. Con dụng công như thế. Lúc đi đứng, nằm, ngồi,
tất cả tiếp xúc, lúc thấy chẳng phân biệt sở thấy, lúc biết chẳng phân
biệt là tâm biết, tư tưởng chẳng cần dứt sạch, chỉ cần không phân biệt,
vậy phải là minh tâm kiến tánh chăng? Hợp với lý Thiền Tông chăng?
Sư nói: Ông thật quá ngu dại, mấy lời này trong Kinh
Bát Nhã là lời nói của người đã kiến tánh, lời ấy phát huy từ trong Trí
huệ Bát Nhã, nói “Kiến vô sở kiến tức chơn kiến” là thấy vũ trụ vạn vật
đều là Phật tánh, khi đã kiến tánh, khởi tâm động niệm, suy nghĩ đều là
Phật tánh. “Tất cả trí huệ trong sạch, chẳng hai chẳng khác, chẳng phân
biệt hai và chẳng hai, cũng chẳng đoạn diệt” là nói khi kiến tánh rồi,
khởi tâm động niệm đều chẳng lìa Phật tánh, tất cả chẳng hai chẳng khác
chẳng đoạn, những lời này là người đã kiến tánh mới được nói vậy. Ý kinh
nói vũ trụ vạn vật đều là trí huệ, khởi tâm động niệm đều là trí huệ,
trong Kinh nói: “Tất cả sắc vô biên nên Bát Nhã cũng vô biên”, Bát Nhã
dịch là Trí huệ, cách dụng công của ông phân biệt và chẳng phân biệt đều
là tác dụng của kiến, văn, giác, tri, với Phật tánh chẳng dính dáng. Nếu
thật chẳng phân biệt, đâu biết mặc áo ăn cơm. Dụng công như ông muôn kiếp
chẳng thể kiến tánh. Ông nên đem cái niệm chẳng phân biệt ấy sửa lại là
“Đời này quyết định phải thấy Bát Nhã Phật tánh” rồi khởi nghi tình nhìn
thẳng đi, khi nhân duyên đến, hầm sâu vô minh phá tan thì được thấy Bát
Nhã của Phật tánh, rồi mới thấu rõ cái lý “Kiến vô sở kiến tức chơn kiến,
tri vô sở tri tức chơn chi” vậy.
***
Tăng hỏi: Con ở núi Chung Nam bốn mươi mấy năm, dụng
công như thế này: Niệm đã sanh là vọng niệm, niệm chưa sanh là Phật tánh
chơn tâm, mỗi ngày khởi niệm động niệm mỗi mỗi rõ ràng, lúc niệm chẳng
khởi thì tịch mà thường chiếu, lúc động niệm thì chiếu mà thường tịch,
cũng đều mỗi mỗi rõ ràng, dụng công như thế hợp vói cách tu của Thiền Tông
chăng?
Sư nói: Ông tu nhiều năm, là bậc lão Tôn túc, nhưng
dụng công như thế thật là sai lầm lớn. Ông cho nghiệp thức của kiến, văn,
giác, tri là Phật tánh, Phật tánh như như bất động, đâu thể khởi vọng
niệm! Cái tịnh mà thường chiếu với chiếu mà thường tịch mỗi mỗi rõ ràng
của ông nói, đều là tác dụng của bộ não, với Phật tánh trọn chẳng dính
đáng, nay ông nhận giặc làm con, Phật nói bọn này thật đáng thương xót!
Ông nên đem cái niệm mỗi mỗi rõ ràng đó nhìn thẳng chỗ hầm sâu vô minh,
khi nhân duyên đến, hầm sâu vô minh tan rã, liền thấy Bổn lai Phật tánh.
Khi đã kiến tánh rồi, khởi niệm, động niệm, tịch mà thường chiếu, chiếu mà
thường tịch thảy đều là Phật tánh, chẳng cần phân biệt nữa.
***
Tăng hỏi: Người xưa nói: “Nhận lấy tự tánh, bổn lai
thành Phật, chẳng nhờ tu trì, chẳng thuộc đốn, tiệm, vạn đức viên mãn, thể
tự như như”. Con từng theo ý này dụng công, một niệm chẳng khởi tức là
Phật tánh, chẳng nhờ tu trì, như thế có phải minh tâm kiến tánh chăng?
Sư nói: “Lời của người xưa nói ấy là lời đã kiến tánh,
người chưa ngộ chẳng thể dùng suy nghĩ đoán mò. Ông cho một niệm chẳng
khởi tức là Phật tánh, nhưng một niệm khởi nghi chỉ là tạm thời, chẳng
phải Phật tánh, ông nên khởi một niệm này hướng vào chỗ chẳng khởi niệm
nhìn thẳng, đến khi công phu thuần thục, “ồ” lên một tiếng, vô thỉ vô minh
phá tan, liền thấy Phật tánh, mới biết tự tâm vốn là Phật, chẳng nhờ tu
trì, chẳng thuộc đốn, tiệm, cảnh giới này mới thật là vạn đức viên mãn".
***
Tăng hỏi: Cách dụng công của con là ban đêm bất đảo
đơn, đến bốn giờ sáng thì buồn ngủ, ban ngày dụng công thì theo phương
pháp của Cổ Đức nói “Chẳng sợ vọng khởi, chi e giác chậm”, luôn luôn chiếu
cố một niệm, một niệm mê rồi liền mau mau đề khởi, dụng công như thế hợp
với pháp Thiền Tông chăng?
Sư nói: Vọng niệm khởi là từ kiến, văn, giác, tri, ông
muốn giác ngộ cũng phải dùng kiến, văn, giác, tri, cho nên mê với ngộ
chẳng ngoài tác dụng kiến, văn, giác, tri, nơi phạm vi kiến, văn, giác,
tri chẳng liên quan với Phật tánh. Trong bản thể Phật tánh chẳng có mê,
với giác, ông dùng cái niệm “chẳng sợ vọng khởi, chỉ e giác chậm” ấy nhìn
ngay chỗ mịt mù đen tối, nhìn đến sơn cùng thủy tận, được thấy bản thể
Phật tánh mới biết rõ mê ngộ trọn chẳng dính dánh, khởi niệm diệt niệm đều
là tác dụng của Phật tánh. Bất đảo đơn có ảnh hưởng sức khỏe, buồn ngủ thì
phải ngủ, có sức khỏe dụng công tốt hơn.
***
Tăng hỏi: Cách dụng công của con là theo Kinh Lăng
Nghiêm nói: “Tri kiến lập tri là căn bản của vô minh, tri kiến vô kiến ấy
là Niết Bàn”. Con cho rằng tri kiến lập tri là ấn tượng trong bộ não, đã
gieo hạt giống tức là căn bản vô minh, tri kiến vô kiến là nói cái tâm
giống như tấm gương trơn, vật gì in vào cũng không không dính, vậy tâm
không trụ tức là Niết Bàn.
Sư nói: “Tri kiến tức là căn bản của vô minh" là nói
người chưa kiến tánh tất cả đều do kiến, văn, giác, tri làm chủ, tất cả
tri kiến lập ra đều là căn bản vô minh. ‘Tri kiến vô kiến ấy tức Niết Bàn"
là nói người đã kiến tánh rồi thì Phật tánh làm chủ, tất cả tri kiến đều
biến thành Phật tánh, giống như hai câu kinh “Kiến vô sở kiến tức chơn
kiến, Tri vô sở tri tức chơn tri” vậy. Cách dụng công của ông nói chẳng
trụ chẳng chấp trước, cái tâm muốn chẳng trụ chẳng chấp trước đó tức là
trụ, là chấp trước rồi. Sau khi kiến tánh, trụ và chấp trước đều là Phật
tánh, cho nên chấp trước và chẳng chấp trước chẳng dính dáng với sự thành
Phật, ông nên dùng cái niệm chẳng trụ chẳng chấp trước ấy chuyên tâm nhìn
thẳng đi, hễ công phu đến mức, liền thấy Phật tánh, lúc ấy mới thấu rõ tất
cả tri kiến đều là Phật tánh.
Cư sĩ hỏi: Con cảm thấy con người ở đời làm việc thiện
chớ nên cầu phước báo, con làm việc thiện, chẳng có ngã tướng, nhơn tướng,
chúng sanh tướng, như thế phải minh tâm kiến tánh chăng?
Sư nói: Kinh Hoa Nghiêm nói: “Quên mất tâm Bồ Đề tu các
pháp thiện ấy là nghiệp ma”. Ông làm việc thiện chẳng cầu phước báo đâu
phải minh tâm kiến tánh! Làm việc thiện là bổn phận nên làm của con người,
làm thiện thì được phước báo là chẳng lìa nhân quả, trong Phật tánh thì
thiện với ác trọn bất khả đắc, phải thấy Phật tánh mới là minh tâm kiến
tánh, ông chẳng cầu minh tâm kiến tánh mà chuyên làm việc thiện, đâu thể
liễu thoát sanh tử! ông hãy dùng cái niệm làm việc thiện ấy hồi quang phản
chiếu, ngay đó nhìn thẳng đi, khi thấy được bản thể Phật tánh mới là liễu
thoát sanh tử.
***
Cư sĩ hỏi: Con dụng công theo Kinh Niết Bàn nói: ‘Các
hạnh vô thường, là pháp sanh diệt, sanh diệt diệt rồi, tịch diệt làm vui”.
Lúc đang dụng công, cảm thấy vũ trụ vạn vật đều là sanh sanh diệt diệt,
nếu đem tư tưởng dứt sạch, chẳng khởi một niệm thì tất cả đều chẳng sanh
diệt, tức là tịch diệt làm vui, dụng công như thế hợp với pháp Thiền Tông
chăng?
Sư nói: “Các hạnh vô thường, là pháp sanh diệt” là nói
người chưa kiến tánh, tất cả đều do kiến, văn, giác, tri làm chủ, Phật
tánh bị vô minh che khuất, nên mới có sanh tử luân hồi". Sanh diệt diệt
rồi” là nói hầm sâu vô minh đã phá tan thì thấy Phật tánh. “Tịch diệt làm
vui” là nói sau khi thấy Phật tánh, tất cả đều biến thành Phật tánh, chẳng
sanh chẳng diệt, chẳng động chẳng tịnh. Theo cách dụng công của ông lúc
thì sanh diệt, lúc thì tịch diệt, trở đi trở lại xoay chuyển chẳng ngừng,
muôn kiếp chẳng thể kiến tánh. Ông chớ nên diệt niệm, vẫn khởi một chánh
niệm (nghi tình) ngay đó nhìn thẳng đi, hễ hầm sâu vô minh phá tan, liền
thấy tịch diệt của Phật tánh, mới biết Phật tánh vốn chẳng sanh chẳng
diệt, như thế mới là phương pháp dụng công của Thiền Tông.
***
Tăng hỏi: Con dụng công tu hồi quang phản chiếu, từ ý
căn khởi niệm phản chiếu niệm, niệm niệm rõ ràng, vậy hợp với pháp tu của
Thiền Tông chăng?
Sư nói: Khởi niệm là kiến, văn, giác, tri khởi, hồi
qung phản chiếu cũng là tác dụng của kiến, văn, giác, tri, ông dùng ý căn
quán xét giác và mê, đều ở trong phạm vi kiến, văn, giác, tri. Phật tánh
là như như bất động, giác và mê trọn chẳng dính dáng. Ông nên đem cái niệm
hồi quang phản chiếu giác và mê ấy ngay đó nhìn thẳng chỗ đen tối mịt mù,
khi hầm sâu vô minh phá tan, liền thấy Phật tánh, mới biết giác và mê trọn
chẳng dính dáng.
***
Tăng hỏi: Con dùng hai câu: Diệu hữu chơn không, chơn
không diệu hữu” để dụng công; người Tiểu thừa lọt nơi hữu, Trung thừa lọt
nơi không, con cho rằng Phật tánh nói là hữu cũng là không, không cũng là
hữu, chẳng thể nói là không, cũng chẳng thể nói là hữu, tức là phi không
phi hữu của Trung đạo, như thế hợp với lý của Thiền Tông chăng?
Sư nói: Ông dụng công như thế muôn kiếp chẳng thể kiến
tánh. Không với hữu là tác dụng kiến, văn, giác, tri của bộ não, cách ông
nói là hai bên đều chẳng cứu cánh, giống như lý “mập mờ nhấp nhoáng, trong
đó có tinh” của Lão Tử nói. Kỳ thật Phật tánh vốn là sẵn sàng, diệu hữu
chơn không, chơn không diệu hữu đối với Phật tánh trọn chẳng dính dáng.
Ông cho “không" và “hữu” tác dụng của kiến, văn, giác, tri là Phật tánh đó
là sai, ông nên đem cái niệm hay nhận diệu hữu chơn không ấy ngay đó nhìn
thẳng chỗ hầm sâu đen tối, khi hầm sâu vô minh phá tan thì tất cả đều là
Phật tánh, còn nói chi “Diệu hữu chơn không” nữa!
***
Tăng hỏi: Con theo cái lý “Tất cả Pháp chẳng sanh, tất
cả pháp chẳng diệt, nếu được hiểu như thế, chư Phật hường hiện tiền “trong
Kinh Hoa Nghiêm để dụng công. Con cho rằng vũ trụ vạn hữu đều có sanh có
diệt, nếu đem tư tưởng dứt hết thì chẳng sanh chẳng diệt, tức là Phật
tánh, dụng công như thế hợp lý Thiền tông chăng?
Sư nói: Lời trong Kinh Hoa Nghiêm là lời của người đã
ngộ, nếu ông được kiên tánh thì chư Phật với ta chẳng khác. Người xưa nói:
“Chẳng những ta nay tự liễu đạt, hằng sa chư Phật thể cùng đồng”. Ông dụng
công như thế này là sai lầm. Ông nói tư tưởng dứt là Phật, tư tưởng khởi
là chúng sanh, tức là Phật vẫn có luân hồi, sai lầm biết bao! Nay ông chớ
nên dứt niệm, nên khởi một niệm hướng vào nguồn gốc chẳng sanh diệt ngay
đó nhìn thẳng đi, hễ hầm sâu vô minh tan rã thì tất cả đều là Phật tánh,
tức là chư Phật thường hiện tiền rồi.
Tăng hỏi: Kinh Lăng Nghiêm nói: “Nếu được chuyển vật
tức đồng Như Lai’, con cho rằng con người trong vũ trụ thảy đều bị chuyển,
cho nên có sanh diệt luân hồi, sanh diệt là xuất phát từ vọng niệm, nếu
chuyển được vọng niệm thì chuyển được vạn vật, vậy tức đồng Như Lai. Cách
dụng công của con là đem một niệm sơ khởi luôn luôn tỉnh giác không cho nó
mê muội, như thế hợp với tu hành của Thiền Tông chăng?
Sư nói: “Nếu được chuyển vật tức đồng Như Lai” là lời
của người đã ngộ, hễ ánh sáng của Phật tánh chiếu khắp thì thấy kiến, văn,
giác, tri, ngũ uẩn, lục căn, thập nhị xứ, thập bát giới, nhị thập ngũ hữu,
ba mươi bảy phẩm trợ đạo, mỗi mỗi khởi tâm động niệm cho đến trần lao
phiền não, núi sông đất đai, vũ trụ vạn vật, tất cả đều biến thành Phật
tánh, nên Kinh nói: “Ngũ uẩn lục trần đều là chơn tâm diệu minh của Như
Lai, núi sông, đất đai đều là chơn tâm diệu minh của Như lai”. Phật tánh
mới có thể chuyển vạn vật, hễ được chuyển thì vĩnh viễn viên mãn, cái
chuyển vật của ông là chuyển bằng bộ não, chuyển đi chuyển lại khi nào mới
hết? Vậy làm sao kiến tánh được! Ông nên dùng cái niệm chuyển vạn vật ấy
ngay đó nhìn thẳng đi, hễ hầm sâu vô minh phá tan thì thấy vạn vật với Như
Lai chẳng hai chẳng khác”.
***
Tăng hỏi: “Cái nhân của các khổ, do tham dục là gốc,
nếu diệt hết tham dục, liền ra khỏi luân hồi:. Con dụng công theo bốn câu
này, nếu vọng tưởng dứt sạch thì chẳng có tham dục, liền được thoát khỏi
cái khổ của luân hồi, dụng công như thế hợp với lý Thiền Tông chăng?”.
Sư nói: Bốn câu này là pháp môn dụng công của Tiểu
thừa, vì trong tâm người Tiểu thừa Phật tham dục quá nhiều, nên Phật bảo
họ trừ tham dục trước, nhưng đó chỉ là Hóa Thành, chẳng phải Bửu Sở, ông
chớ nổi niệm muốn dứt sạch vọng tưởng, nên đem cái niệm diệt tham dục ấy
ngay đó nhìn thẳng đi, hễ hầm sâu vô minh tan rã, liền thấy ngay bản thể
Phật tánh, mới biết Phật tánh vốn trong sạch chẳng có tham dục. Người hành
đạo Bồ Tát mong chúng sanh thành Phật, ham muốn chúng sanh lìa biển khổ,
ấy là tham dục chánh; ham danh ham lợi là cái tham dục bất chánh, sau khi
minh tâm kiến tánh thì tham dục chánh là Phật tánh, tham dục bất chánh
cũng là Phật tánh, Tiểu thừa và Đại thừa ở trong Phật pháp xê xích tơ hào
thì cách xa ngàn dặm, ông nên theo phương pháp dụng công của Đại thừa mới
có thể đến nơi Bửu Sở.
PHỤ LỤC
NGUYỆT KHÊ PHÁP SƯ
CAO NGỌA XỨ BI VĂN
Sư húy Tâm Viên, hiệu Nguyệt Khê, họ Ngô, tổ tiên là
người Tiền Đường, tỉnh Triết Giang, lập nghiệp ở Côn Minh, tỉnh Vân Nam,
truyền được ba đời đến Sư, cha là Tử Trang, mẹ là Lục Thánh Đức, sanh được
năm con, Sư là út. Sư yếu đuối nhưng thích học, sớm đã thông minh đĩnh
ngộ, theo học Nho với Uông Duy Dần tiên sinh. Nam 12 tuổi đọc Lan Đình Tập
Tự đến câu “Tử sanh diệc đại hĩ, khí bất thống tai”. (Tử sanh là việc lớn,
há chẳng đau khổ ư!), bỗng nhiên có giải ngộ; mới hỏi thầy rằng: “Làm thế
nào có thể chẳng sanh chẳng tử được?”. Uông tiên sinh bảo: “Nhà Nho nói:
“Chưa biết sanh làm sao biết tử, lời này phải hỏi nhà Phật học”.
Bèn đến hỏi nhà Phật học, nhà Phật học bảo: “Nhục thể
và linh tánh của kiến, văn, giác, tri đều ở trong lục đạo sanh tử luân
hồi, Phật tánh thì như như bất động, bất sanh bất tử. Nếu chưa thấy Phật
tánh thì Phật tánh luân hồi theo linh tánh của kiến, văn, giác, tri; nếu
thấy Phật tánh tràn đầy hư không thì linh tánh của kiến, văn, giác, tri
biến thành Phật tánh”.
Sư hỏi: “Dùng cách nào mói thấy được Phật tánh? Nhà
Phật học không đáp được, mới trao cho Sư các Kinh Bốn mươi hai Chương và
Kinh Kim Cang. Từ đó nhân dịp theo học trường ở Thượng Hải, Sư kiêm thêm
Phật học, cũng chuyên tâm nghiên cứu các sách của Lão Trang, xem hết Lục
Kinh của nhà Nho, tham học khắp cách danh sư ở Giang Tô, Triết Giang, lễ
bái các Đại Đức, trình câu của nhà Phật học bảo “Dùng cách nào mới có thể
minh tâm kiến tánh" ra hỏi, nhưng các đáp án Sư đều chưa thỏa mãn.
Bấy giờ Tôn túc Diệu Trí dạy hãy khán thoại đầu “Niệm
Phật là ai?” Và nghiên cứu Đại Trí Độ Luận. Năm 19 tuổi, Sư quyết chí xuất
gia xiển dương Chánh pháp, hồi nhỏ cha mẹ đã đính hôn cho Sư, Sư kiên
quyết không lấy vợ. Vào năm ấy lễ Tỉnh An Hòa Thượng ở nơi đó xin xuống
tóc thọ đại giới. Vừa xuất gia đã tinh tiến dũng mãnh, nơi Phật tiền đốt
hai ngón tay út và áp út tay trái, cùng cắt miếng thịt nơi ngực to bằng
bàn tay, trên đó đốt bốn mươi tám liễu cúng dường Phật, phát ba đại
nguyện:
1.- Chẳng ham ăn ngon, mặc đẹp, siêng tu khổ hạnh,
chẳng bao giờ lui sụt.
2.- Tham duyệt khắp tất cả kinh điển, khổ công tham
cứu.
3.- Đem hết sở đắc diễn giảng chỉ dạy để quảng lợi quần
sanh.
Mỗi ngày trừ việc xem kinh ra Sư còn tụng Phật hiệu năm
ngàn tiếng, luôn tụng Hoa Nghiêm, Niết Bàn, Lăng Nghiêm. Lúc rảnh rỗi có
khoá lễ bái Kinh Viên Giác, Sư Ông của Sư bảo rằng: “Tu như ngươi thì tại
gia cũng được, cần gì phải xuất gia! Chẳng cần hiện Tăng tướng, cần phải
chuyên tu pháp môn hướng thượng (Tổ Sư Thiền) mới là việc lớn bổn phận của
người xuất gia”, rồi dạy khán thoại đầu “Muôn pháp về một, một về chỗ
nào?” và trao cho Truyền Đăng Lục, Ngũ Đăng Hội Nguyên, Chỉ Nguyệt Lục; Sư
xem qua có cái biết có cái không. Sư rất thích Lâm Tế Ngữ Lục, nhưng cách
dụng công như thế nào vãn còn chưa rõ. Sư về sau theo Ngộ Tham Pháp, Sư
học giáo lý của các Tông Thiên Thai, Hiền Thủ, Từ Ân.
Năm 22 tuổi liền ra giảng kinh thuyết pháp, thính giả
rất đông. Đáp lời mời của Pháp Hội Lăng Già ở Nam Kinh, Sư thị chúng rằng:
“Chúng sanh bản lai là Phật, chỉ vì vọng niệm vô minh nên không liễu thoát
sanh tử được, nếu phá được một phần vọng niệm vô minh thì được chứng một
phần Pháp thân, vọng niệm vô minh phá hết thì Pháp thân hiển lộ”. Bấy giờ
trong Pháp Hội có Tôn túc Khai Minh hỏi rằng: “Nếu vọng niệm vô minh từ
ngoài đến, không có dính dáng gì với ông thì cần gì dứt nó? Nếu vọng niệm
từ bên trong sanh ra, ví như nguồn suối luôn luôn có nước chảy ra, dứt rồi
lại sanh, sanh rồi lại dứt, đến khi nào mới hết! Tu hành như thế thật
chẳng có chỗ đúng! Vọng niệm dứt là Phật tánh, vọng niệm sanh khởi là
chúng sanh, vậy thành Phật cũng có luân hồi ư?”. Sư không trả lời được,
lại hỏi tiếp: “Pháp Sư chưa từng minh tâm kiến tánh, trong Kinh chẳng có
những lời này, những lời này là có được từ các chú giải; người kiến tánh
chú giải kinh điển thì chẳng sai, người chưa kiến tánh chú giải kinh điển
nói Nam ra Bắc, lôi Đông bỏ Tây, thị phi điên đảo, có phải không?”. Sư
đáp: “Phải”. Sư đảnh lễ Tôn túc và trình lời nhà Phật học nói về “Dùng
cách nào mới có thể minh tâm kiến tánh?”, Tôn túc bảo: “Lời này Pháp Sư
nên đến hỏi Tông Sư Thiết Nham ở Ngưu Đầu Sơn là người đã chứng ngộ”.
Ngay đêm ấy Sư đến lễ hỏi Thiết Nham rằng: “Lão Hòa
Thượng ở đây làm gì?”. Nham bảo: “Mặc áo ăn cơm, ngủ nghỉ, dạo núi, ngắm
sông”. Sư nói: “Đáng tiếc cho sự uổng qua ngày tháng của Ngài!”. Nham nói:
“Ta uổng qua thì được, nhưng ngươi không thể học ta uổng qua. Nếu ngươi
đến được miếng điền điạ kia thì cũng có thể học ta uổng qua vậy!”. Sư nói:
“Thế nào là miếng điền địa kia?”. Nham dựng một ngón tay lên, Sư đáp lại:
“Con không biết!”. Sư hỏi: “Hiện nay con đem vọng niệm dứt sạch, chẳng trụ
hữu vô, vậy có phải là miếng điền địa kia không?”. Nham bảo: “không phải,
đó là cảnh giới vô thỉ vô minh". Sư hỏi: “Lâm Tế Tổ Sư nói đó là hầm sâu
đen tối của vô minh thật đáng sợ, có phải vậy không?”. Nham bảo: “Phải”.
Sư trình câu nói của nhà Phật học về “Dùng cách nào mới có thể minh tâm
kiến tánh được?". Nham bảo: “Ngươi chớ nên dứt vọng niệm, nên dùng nhãn
căn nhìn thẳng vào chỗ hầm sâu đen tối chẳng trụ hữu vô ấy, đi, đứng, nằm,
ngồi chẳng được gián đoạn, khi nhân duyên đến, “ồ” lên một tiếng, hầm sâu
đen tối của vô minh tan rã thì được minh tâm kiến tánh".
Sư nghe lời này như uống cam lồ, từ ấy ngày đêm khổ
hạnh, hình dung tiều tụy, ốm như cây củi, một đêm nghe tiếng gió thổi lá
cây ngô đồng thì thoát nhiên chứng ngộ, mồ hôi như tắm rằng: “ồ” là vậy là
vậy! Chẳng xanh chẳng trắng cũng chẳng tham thiền, cũng chẳng niệm Phật,
cũng chẳng sanh tử đại sự, vô thường tấn tốc. Liền thuyết kệ rằng:
Bản lai chẳng Phật chẳng chúng sanh,
Thế giới chưa từng thấy một người,
Thấu liễu cứu cánh là cái này,
Tự tánh vẫn là tự mình sanh.
Nhìn ra ngoài cửa sổ chính là vào canh tư, trăng treo
trên nền trời xanh tít không dợn chút mây. Mấy ngày sau Sư đến Thiết Nham
nói: “Chẳng cầu pháp môn dụng công, chỉ cầu lão Hòa Thượng ấn chứng”.
Thiết Nham đưa cây gậy lên ra thế đánh hỏi Sư rằng: “Tào Khê chưa gặp
Hoàng Mai, ý chỉ như thế nào?”. Sư đáp: “Lão Hòa Thượng muốn đánh người".
Thiết Nham lại hỏi: “Sau khi gặp ý chỉ như thế nào?”. Sư vẫn đáp rằng:
“Lão Hòa Thượng muốn đánh người". Nham gật đầu. Sư đem sở ngộ trình Thiết
Nham, Nham bảo: “Ngươi chứng ngộ rồi, nay ta ấn chứng cho, ngươi có thể
đem Truyền Đăng Lục để ấn chứng thêm. Đại Sự nguơi đã xong, có nhân duyên
thì thuyết pháp độ sanh, chẳng nhân duyên có thể tùy duyên qua ngày”. Sư
bèn đem Truyền Đăng Lục, Chỉ Nguyệt Lục, Ngũ Đăng Hội Nguyên và Kinh Hoa
Nghiêm để ấn chúung, tất cả thấu rõ như nói chuyện việc nhà vậy, chẳng có
việc lạ.
Từ đó về sau Sư giảng kinh thì theo trong Kinh Hoa
Nghiêm nói: “Thường giữ Phật tánh, không có biến đổi, chẳng nhiễm chẳng
loạn, chẳng ngại chẳng chán, chẳng thọ huân nhiễm, chẳng khởi vọng niệm,
vì vọng niệm sanh khởi từ linh tánh của kiến, văn, giác, tri, trừ bỏ vốn
bệnh chỉ, tác, nhậm, diệt, chẳng dứt vọng niệm, dùng một niệm để phá tan
vô thỉ vô minh “làm chủ yếu”.
Sư giảng kinh thuyết pháp đều từ trong tự tánh nói ra,
chẳng xem chú giải của người khác. Về sau thể theo lời mời của các tỉnh
Trung Quốc cho đến Hương Cảng, Áo Môn; Sư đăng đàn thuyết pháp liên tiếp
mấy chục năm, giảng kinh hơn hai trăm năm mươi hội, cứ một kinh là một
hội.
Tánh Sư siêu nhiên ngoại vật, hành cước các nơi như
Chung Nam, Thái Bạch, Hương Sơn, Hoa Sơn, Nga Mi, Cửu Hoa, Phổ Đà, Ngũ
Đài, Thái Sơn, Tung Sơn, Hoàng Sơn, Võ Đang, Lư Sơn, Mao Sơn, Mạc Can, Lao
Sơn, Hằng Sơn, La Phù Sơn v.v... Mỗi khi hành cước nơi rừng sâu núi cao
mấy tháng quên về, đến danh sơn nào cũng có thi đối. Sư gỏi đàn thất
huyền, hành cước đều mang đàn theo, Sư tiết tháo cao cả, độ lượng rộng
lượng, chẳng ứng thú theo thói đời, hình dáng sáng suốt hùng vĩ, đến bậc
túc nho thông đạt cũng phục hạnh trang nghiêm đơn giản của Sư, trứ tác thi
văn bày tỏ bản sắc siêu việt pháp thế gian.
Sư lúc già đưa một ngón tay vì môn đồ thuyết pháp rằng:
“Đến từ cùng khắp hư không đến, Phật Ca Diếp, Phật Thích Ca; đi từ cùng
khắp hư không đi, Quan Thế Âm, Phật Di Đà. Chư Phật cổ kim đều ở trên đầu
ngón tay của lão Tăng, chẳng đi chẳng đến; lão Tăng cũng ở trên đầu ngón
tay, chẳng đi chẳng đến. Các ngươi nếu nhận được thì đó là chỗ an thân lập
mạng của các ngươi!”.
Thuyết kệ rằng:
Giảng kinh thuyết pháp mấy mươi năm,
Độ sanh, vô sanh muôn muôn ngàn,
Đợi khi một ngày thế duyên hết,
Đầy khắp hư không đại tự tại.
Sư phó chúc đệ tử rằng: Tứ đại theo nhân duyên sanh, có
sanh ắt có diệt; tự tánh vốn vô sanh, vô sanh cũng vô diệt. Nay nói có
sanh ắt có diệt là tứ đại phải có chỗ về. Chỗ về chọn trên đỉnh Bảo Mã
Sơn, sau làng Đỗ Gia Dinh, ngoài cửa Nam thành? Phố Côn Minh nhìn xuống,
ngay hồ Côn Minh làm cao ngọa xứ”.
Suốt đời Sư chưa độ một đệ tử xuất gia, đệ tử tại gia
hơn một trăm sáu mươi ngàn người. Sư tùy theo căn cơ của đệ tử mà dạy tu
pháp môn khác nhau, trong đó tham thiền ngộ đạo có tám người: Ngũ Đài Tịch
Chơn, Minh Tịnh Tôn Túc, Cư sĩ Lý Quảng Quyền ở Bắc Bình, cư sĩ Chu Vận
Pháp ở Thượng Hải, còn bốn người đã qua đời từ trước.
Sư có trứ tác: Duy Ma Kinh Giảng Lục, Lăng Già Kinh
Giảng Lục, Viên Giác Kinh Giảng Lục, Kim Cang Kinh Giảng Lục, Tâm Kinh
Giảng Lục, Phật Giáo nhân sinh quan, Phật Pháp Vấn Đáp Lục, Đại Thừa Bát
Tông Tu Pháp, Đại Thừa Tuyệt Đối Luận, Nguyệt Khê Ngũ Lục, Tham Thiền Tu
Pháp, Niệm Phật Tu Pháp, Vĩnh Phong Đường Cầm Khóa.
Ngày rằm tháng hai năm Trung Hoa Dân Quốc thứ 60 (1971
CN).
Đệ tử TRÍ VIÊN kính soạn và viết.
TIỂU TRUYỆN
CỦA NGUYỆT KHÊ PHÁP SƯ
Tác giả: Mục Sư VƯƠNG CẢNH KHÁNH
Tôi với Nguyệt Khê Pháp Sư quen biết đã hơn ba mươi
năm, cùng ở xứ Sa Điền Hồng Kông, lúc rãnh rỗi thường qua lại thăm nhau,
mặc dù tín ngưỡng chẳng đồng, nhưng tâm của chúng tôi hình như có một linh
tánh thông nhau, mỗi khi gặp nói chuyện, hai người đều cảm thấy rất khế
ghợp. Tôi rất thích Sư tánh tình ngay thẳng, tâm chẳng quanh co, tiếng nói
hùng dũng, thành thật thiết tha, chẳng khách sáo, chẳng giả dối.
Nhìn theo hình tướng bề ngoài Sư rất giống một kẻ ăn
xin, mặc quần áo cũ và rách, chân chẳng giày vớ, mùa lạnh mùa nóng cũng
thường mang một đôi dép cũ, cầm một cây gậy, một túi vải nhỏ, tóc dài xòe
vai, còn để bộ râu thưa thớt, hình dáng là một khổ hạnh đầu đà, khi đi xe
lửa hoặc xuống bắc qua biển, thường mua vé hạng chót, không khi nào vì
mình mà lãng phí đồng xu. Có người nói: “Sư chẳng phải không có tiền, Sư
là một triệu phú”, Sư phải triệu phú hay không, ở đây tạm gác qua một bên
sau này sẽ bảo cho biết. Mỗi lần tôi gặp Sư trên xe lửa, mặc dù tôi đã mua
vé hạng nhì, nhưng vẫn thích cùng ngồi ghế hạng chót với Sư để được nói
chuyện với nhau. Bạn bè thường chê cười tôi rằng: “Ông không sợ bị lây con
rệp của Sư kia chăng?”. Sở dĩ ông bạn này cười tôi, là vì ông ta chẳng
nhận biết cái tâm của Nguyệt Khê Pháp Sư.
Tôi đối với Nguyệt Khê Pháp Sư, chẳng phải nhìn theo
hình tướng bề ngoài mà nhìn theo nội tâm của Sư. Nội tâm của Sư rất tốt
đẹp, nhân sinh quan và tư tưởng của Sư rất là viên mãn, đủ cho người đời
thưỏng thức. Sư mười chín tuổi xuất gia, suốt đời phụng sự Thiền Tông, đối
với Phật Pháp có kiến giải mở mang sáng tỏ.
Sư họ Ngô, là người Côn Minh tỉnh Vân Nam, căn cứ lời
của Sư nói, lúc mười hai tuổi đọc Lan Đình Tập Tự đến câu “Sanh tử là việc
lớn, há chẳng đau khổ thay!”. Từ đó bắt đầu suy nghĩ làm sao giải quyết
việc lớn sanh tử. Đến tuổi mười chín theo Tịnh An Hòa Thượng xuống tóc,
khi mới xuất gia, nhiệt tình hồ đồ, phát tâm trước tượng Phật đốt ngón út
và ngón áp út bên tay trái, còn cắt ở trước ngực một miếng thịt lớn như
bàn tay, lại đốt thêm bốn mươi liều ngay chỗ vết thương trên ngực để cúng
dường Phật.
Lúc 22 tuổi Sư bắt đầu giảng kinh thuyết pháp, Sư nói:
“Chúng sanh bổn lai là Phật, chỉ vì vô minh vọng niệm nên sanh tử chẳng
thể liễu thoát. Nếu phá được một phần vô minh vọng niệm thì được chứng đắc
một phần Pháp thân, Khi vô minh vọng niệm phá sạch thì Pháp thân hiển lộ”.
Lời này hiển nhiên là lối tu dùng công phu tiệm tiến như lời của Thần Tú:
“Luôn luôn siêng lau chùi chớ cho dính bụi trần”. Khi ấy có một thính giả
là người lão tu hành, nghe xong lại hỏi Sư: “Nếu vô minh vọng niệm từ bên
ngoài đến thì chẳng dính dáng với Sư, đâu cần đoạn dứt nó! Nếu vọng niệm
từ bên trong ra thì giống như nguồn suối luôn luôn có nước ra, dứt rồi lại
ra, ra rồi lại dứt đến khi nào mới hết! Sư nói vọng niệm dứt sạch là Phật
tánh, vọng niệm khởi là chúng sanh, khi dứt khi khởi, vậy thì thành Phật
cũng có luân hồi, tu hành như thế thật chẳng đúng”.
Ngay lúc đó người Pháp Sư chẳng thể trả lời câu hỏi của
người lão tu hành, bèn khiêm tốn xin chỉ dạy. Lão tu hành nói: “Sư nên đi
núi Ngưu Thủ tìm Hoà Thượng Thiết Nham”. Đêm đó Sư liền vâng lời tìm đến
yết kiến Thiết Nham Hòa Thượng mà hỏi:
- Lão Hòa Thượng ở đây làm gì?
- Mặc áo, ăn cơm, ngủ nghỉ, dạo núi, ngắm sông.
- Vậy há chẳng phải uổng qua ngày giờ chăng?
- Ta thì uổng qua được, nhưng ngươi thì chẳng thể học
ta uổng qua. Nếu ngươi đến chỗ “miếng điền địa kia” thì cũng được học ta
bỏ uổng qua ngày.
- Thế nào là chỗ miếng điền địa kia? Nay con đem vọng
niệm dứt sạch, chẳng trụ nơi hữu và vô, vậy phải là chỗ “miếng điền địa
kia” chăng?
- Không phải, sở thấy của ngươi là cảnh giới vô thỉ vô
minh, là chỗ hầm sâu đen tối lắng lặng của vô minh, ngươi chớ nên dứt vọng
niệm, nên dùng nhãn căn hướng ngay chỗ hầm sâu đen tối chẳng trụ hữu vô đó
nhìn thẳng, đi, đứng, nằm, ngồi chẳng cho gián đoạn, khi nhân duyên đến,
hầm sâu đen tối của vô minh hễ phá tan thì được minh tâm kiến tánh.
Từ đó Sư ngày đêm khổ tham, cho đến hình dáng tiều tụy,
ốm lòi xương như cây củi, một đêm nghe tiếng gió thổi lá ngô đồng, hoát
nhiên đại ngộ, về sau đi hành cước bốn phương, khắp danh sơn thắng cảnh
như Chung Nam Sơn, Thái Bạch Sơn, Hoa Sơn, Cửu Hoa Sơn, Phổ Đà Sơn, Ngũ
Đài Sơn, Thái Sơn, Tung Sơn, Huỳnh Sơn, Võ Đang Sơn, Lao Sơn, La Phù Sơn
v.v... đi khắp các tỉnh Nam Bắc trong Trung Quốc. Khoảng năm 1933 đến Sa
Điền, ban sơ ở Tây Lâm, tôi lần đầu tiên gặp Sư vào năm 1934 tại phòng
khách núi Đạo Phong, năm 1949 được Phật tử triệu phú Giảng Ngọc Giai là
chủ công ty thuốc lá Nam Dương cúng dường Hối Tư Viện cho Sư để sáng lập
Phật Học Viện ở trên núi đối diện ga xe lửa Sa Điền. Viện này sau vì một
việc nhỏ mà bị giải tán. Nay người du khách đến du lịch chỉ biết ấy là Vạn
Phật Tự, chẳng biết nguyên danh là Hối Tự Viện, thật ra Vạn Phật Tự chẳng
phải tên thiệt, chỉ vì Sư xây một ngôi điện Vạn Phật, trước cửa điện đề
hai chữ lớn là “Vạn Phật", nên du khách theo đó gọi là Vạn Phật Tự mà
thôi.
Muốn diễn tả tư tưởng nhân sinh quan của Sư chẳng phải
là việc dễ, nghe nói Sư có những tác phẩm như Duy Ma Kinh Giảng Lục, Lăng
Già Kinh Giảng Lục, Viên Giác Kinh Giảng Lục, Kim Cang Kinh Giảng Lục, Tâm
Kinh Giảng Lục, Phật Giáo Nhân Sinh Quan, Phật Pháp Vấn Đáp Lục, Đại Thừa
Bát Tông Tu Pháp, Đại Thừa Tuyệt Đối Luận, Nguyệt Khê Ngữ Lục, Tham Thiền
Tu Pháp v.v... Nay trong tay tôi chỉ có hai cuốn Phật giáo nhân sinh quan
và Nguyệt Khê Pháp Ngữ Lục. Phật Giáo nhân sinh quan do Diệp Chí Tôn là đệ
tử của Ngài biên soạn, chỉ có một trăm trang nói về giáo lý thông thường,
chẳng có chỗ đặc biệt. Nguyệt Khê Pháp Sư ngữ lục khoảng bốn trăm năm mươi
trang cũng do đệ tử của Ngài biên soạn trong đó đều là lời khai thị nhiều
lần của Ngài. Nay trích ra vài đoạn đặc sắc như sau:
- Dụng công tu hành cần nhất là phá tan vô thỉ vô minh.
Kinh Hoa Nghiêm nói: “Vô thỉ huyễn vô minh". Kinh Thắng Man nói: “Đoạn dứt
vô thỉ vô minh". Tổ Sư Thiền Tông gọi là “Hầm sâu vô minh", đầu sào trăm
thước, v.v... (trang 18).
- Sư thượng đường thuyết pháp rằng: “Tuyệt đối chơn như
đầy khắp hư không vũ trụ, ấy là chơn không, tuyệt sắc tướng, bổn lai diện
mục là diệu minh, như như bất động, chẳng có phương sở, chẳng có tên gọi.
Ở đây nhận được thì hoát nhiên giải thoát, liền thấy Phật tánh, tùy duyên
tiêu dao, mặc ý qua lại, có Phật pháp gì để học, sanh tử để liễu, thiền
đạo để tu, Niết Bàn để chứng? Chẳng có một pháp để thành, chẳng có chúng
sanh để độ. Tạm tạng giáo điển đều là giấy trắng, một chữ cũng xài chẳng
được, một ngàn bảy trăm công án đều là đàm giải, tất cả đều chẳng dính
dáng. Thế nào là Phật? Cây gậy của lão Tăng, Thế nào là Pháp? Đôi giày cỏ
của lão Tăng.
Sau đây là mấy đoạn nhật ký của tôi:
Nhật ký ngày 7 tháng 7 năm 1962.
* Tôi thấy chùa Vạn Phật có trồng nhiều cây trúc vàng,
trên thân cây có sọc màu xanh, tôi viết thư nhờ người mang đến cho Sư xin
tặng cho mấy cây để trồng trên núi Đạo Phong, hôm nay được thư trả lời của
Sư: hẹn dẫn thêm hai ba người đi đào cây, nên tôi cùng với Tăng Quang, Ngô
Hạo, Đặng Quế Lâm mang theo cây cuốc, dây thừng và đòn gánh đến chùa núi
đào trúc. Lúc đó vào mùa nắng, Sư không mặc áo, chạy đi chạy lại đang đôn
đốc mấy người thợ xây cất Đại Bi Điện. Điện này luôn cả trang điểm và dựng
tượng Phật tốn khoảng năm mươi ngàn đồng. Sư dẫn chúng tôi đến chỗ cây
trúc nói: “Cây trúc có rễ thì trồng đứng, không có rễ thì phải trồng nằm,
mỗi ngày tưới nước, vào mùa mưa trồng rất tốt”. Lại nói: “Trúc này vốn sản
xuất từ Tứ Xuyên. Khi Trương Chi Động làm Tổng đốc hai tỉnh Quảng Đông,
Quảng Tây, sai người từ Tứ Xuyên dời đến Quảng Đông”.
Ông Đặng hỏi: “Pháp Sư năm nay bao nhiêu tuổi?”.
Sư nói: “Tám mươi bốn mà tóc tôi chưa trắng, chỉ có mấy
sợi râu râu đã trắng, vì Sư ở trần nên thấy trước ngực Sư có một vết sẹo
lớn và bên tay trái thiếu hai ngón.
Sư nói tiếp: ‘Phật Giáo có người phê bình núi Đạo
Phong, tôi thì cho rằng núi Đạo Phong hành đạo Bồ Tát, khuyên người hành
việc lành, giúp người thành gia lập nghiệp, làm một công dân tốt trên xã
hội, đều là làm những việc hữu ích”.
Các người đã đào trúc xong, tôi từ giã với Sư rồi Sư
tiếp tục đi xem mấy người thợ xây điện, bước chân nhanh nhẹn giống như
người thanh niên.
Nhật ký ngày 28-11-1962.
Buổi sáng Sư đến thăm tôi, tôi dẫn Sư đi dạo khắp nơi
trên núi Đạo Phong, thấy Sư tinh thần đầy đủ, tiếng nói hùng dũng; chúng
tôi đến trước Tòa Thánh. Sư nói: “Viện này nhỏ quá, có hữu (nhà ăn và nhà
khách) mà không có tả (vì phía bên trái là núi chẳng thể xây nhà) nên
chẳng thể tụ chúng đông”.
Sư đưa cho tôi xem một lá thư bằng tiếng Anh của Sở nhà
đất Cửu Long gởi, trong thơ nói về việc xây Điện Đại Bi chưa được Chánh
phủ đồng ý phải ngừng lại, việc này khiến Sư rất bận tâm.
Nhật ký ngày 29-10-1963
Hôm nay hẹn với ông Từ Đạo Nghị đến chùa Vạn Phật thăm
Sư và trả lại cho Sư bản thảo bài “Nghiên Cứu Đại Thừa Phật Pháp Chi Yếu
Điểm”, bài này là Sư nhờ tôi trao cho Lương Đạo Úy biên chép lại.
Sư nói: “Vương Mục Sư, ông là một người tốt”. Tôi nói:
“Tôi cũng khâm phục kiến giải Phật học của Sư khác với Phật Giáo đồ thông
thường”, “Một số Mục sư thường khinh rẻ tu sĩ Phật Giáo, ông thì chẳng
phải vậy”.
“Chúng ta cũng là người tôn giáo, đều là đạo hữu nên
làm bạn bè”.
Tôi hỏi: “Trước kia Sư đốt ngón, đốt thịt trước ngực,
hôm nay thấy thế nào?”.
Sư cười to nói: “Trước kia là ngu si”.
- Hôm nay tôi hỏi Sư một vấn đề quan trọng - Đại thừa
Phật pháp của Sư nói, cần nhất là phải minh tâm kiến tánh, muốn minh tâm
kiến tánh trước tiên phải phá tan hầm sâu vô minh, theo kinh nghiệm của Sư
hầm sâu vô minh làm sao phá?
- Nhiếp lục căn nhìn thẳng vào chỗ đen tối mịt mù, bất
cứ ngày đêm, đi, đứng, nằm, ngồi, một khi hoát nhiên khai ngộ, phá tan hầm
sâu đen tối liền thấy Phật tánh.
- Khai ngộ như thế thật là khó.
- Khai ngộ là việc lớn sanh tử, dĩ nhiên phải khó.
- Tôi nói cho Sư biết, tin đức Chúa Giêsu thì được cứu,
chẳng phải khó như thế. Con người chỉ cần thật tình nhận tội sám hối để
cho bửu huyết của Giêsu rửa sạch tâm họ thì Giêsu làm sinh mạng trong tâm
họ, việc này người ngu dại và con nít đều dễ hiểu.
Pháp Sư tỏ vẻ hài hước giả vờ ngó quanh hai bên lướt
qua chuyện khác rằng: Núi Đạo Phong hiện nay có bao nhiêu người?
- Hiện nay có lãnh tụ Tin Lành miền Viễn Đông và Á
Châu, đại diện trong mười bốn nước hơn bảy mươi người hội nghị trên núi
bàn về vấn đề phước lợi xã hội.
Sư nói: “Ấy là một việc rất tốt”.
Tôi nói: “Hiện nay Phật Giáo cũng có làm việc phước lợi
xã hội".
Sư nói: “Ít lắm”.
Tôi hỏi: “Việc xây dựng điện Quan Âm tại sao ngừng
lại”.
- Vì Chính Phủ không chấp thuận.
Nhật ký ngày 23-4-1965.
Sáng nay tôi đi Cửu Long, gần đến ga xe lửa Sa Điền gặp
Sư hai tay chống ở chỗ hành lang, Sư nói mắc bịnh, nhờ tôi kêu giùm xe
taxi đi khám Bác sĩ, tôi kêu xe rồi dìu Sư lên xe, cùng đi còn có ba bà
già, tôi thấy ba bà này chẳng thể chăm sóc Sư nên tôi cũng lên xe đi theo.
Tôi nghĩ ở Cửu Long có nhiều bác sĩ và bệnh viện, khỏi cần qua bắc, đường
xa quá, nhưng Sư kiên trì đi xem bác sĩ quen thuộc là Tiêu Gia Hỷ. Tôi
nghĩ cũng có lý, xe đến bắc, ông tài xế không chịu qua bắc, tôi dìu Sư
xuống xe, đi được mấy bước Sư nằm xuống giữa đường, tôi dùng hết sức lực
mới đỡ được Sư đến lề đường, nghỉ một hồi, từ từ dìu Sư đến bắc qua biển,
rồi kêu taxi đưa Sư đến phòng mạch bác sĩ, mới từ giã đi làm việc riêng
của mình.
Đâu ngờ từ giã lần này tức là vĩnh biệt. Ba ngày sau là
ngày 26 tháng 4, tôi bỗng xem báo thấy đăng tin “Trụ trì chùa Vạn Phật ở
Sa Điền là Nguyệt Khê Lão Pháp Sư đã tịch lúc 21 giờ 00 ngày 23-4-1965 Âm
lịch, trụ thế 87 năm ...”
Sau khi Sư tịch, các đệ tử đem nhục thân của Sư thép
vàng, thờ trong điện Phật A Di Đà, nhục thân này hơi ốm, không mập mạp
hồng hào bằng khi còn tại thế.