03.
Thuyết “Tiến hoá”
Trước
hết, có lẽ tôi cần phải thú nhận là không có cách nào tôi có thể trình bày đầy
đủ về thuyết Tiến Hóa. Lý do chính là: Tiến Hóa là một quy luật thiên nhiên
trong vũ trụ, và trong gần 150 năm nay đã được kiểm chứng, phát triển, từ đó
giải thích được nhiều điều trong vũ trụ, thiên nhiên. Ngày nay, thuyết Tiến Hóa
bao trùm rất nhiều bộ môn khoa học. Do đó, không ai có thể tự cho là mình biết
hết về thuyết Tiến Hóa. Một khó khăn khác tôi vấp phải khi viết về thuyết Tiến
Hóa là những danh từ chuyên môn mà tôi không đủ khả năng để dịch ra tiếng Việt
hoặc không biết là đã được dịch ra tiếng Việt. Vì những lý do trên, trong bài
khảo luận này, tôi chỉ tự hạn trong chủ đề “Nguồn
Gốc Con Người: Thuyết Tiến Hóa”, để bổ túc cho phần trước: “Nguồn
Gốc Vũ Trụ: Thuyết Big Bang”. Nhưng ngay khi thu hẹp bài viết trên chủ đề “Nguồn Gốc Con Người: Thuyết Tiến Hóa”, vì là một bài
viết cho quảng đại quần chúng đọc, cho nên tôi sẽ cố gắng viết thật
đơn giản và tránh đi vào chi tiết cũng như dùng những danh từ chuyên môn trong
thuyết Tiến Hóa. Phần tài liệu cuối sách có thể giúp quý độc giả đi sâu vào
những chi tiết, nếu muốn.
Với sự hiểu biết hiện nay về
nguồn gốc con người trên trái đất thì Thuyết Tiến Hóa ngày nay là một sự kiện
vững chắc đã được xác nhận bởi khoa học, bởi rất nhiều bộ môn khoa học, và lý
trí. Thuyết Tiến Hóa mà chúng ta hiểu ngày nay là sự tổng hợp của hàng núi
những bằng chứng trong nhiều bộ môn khoa học như Sinh Học, Sinh Hóa Học, Cổ
Sinh Vật Học, Nhân Chủng Học, Di Truyền Học, Khảo Cổ Học, Vật Lý Học, Vũ Trụ
Học v.v.., có những bộ môn mà trong thời của Darwin chưa khám phá ra. Xin đừng
nhầm lẫn, cho rằng Thuyết Tiến Hóa là của riêng Charles Darwin. Tư tưởng Tiến
Hóa đã có trong nhân loại từ lâu. Nhưng không ai có thể phủ nhận là Charles
Darwin đã lập thuyết Tiến Hóa một cách khoa học và từ đó, thuyết Tiến Hóa đã được
kiểm chứng và phát triển như ngày nay.
Tuy nhiên, những thắc mắc muôn
đời như: con người từ đâu mà ra, sau khi chết sẽ đi về đâu v..v.. vẫn là những
mối thắc mắc của con người, ngay trong thời đại này. Và vì vậy, con người, trải
qua nhiều thế hệ đã đưa ra những giải đáp khác nhau, tùy theo mỗi nền văn hóa.
Những giải đáp thuộc lãnh vực siêu hình dần dần mất đi tính cách thuyết phục,
vì không còn hợp với trình độ hiểu biết của con người ngày nay. Tri thức con
người phát triển và tiến bộ, từ đó khoa học cũng phát triển theo và con người
không còn tin vào những thuyết lý không thể kiểm chứng. Con người phải nhờ đến
khoa học để tìm hiểu về vũ trụ, nhân sinh. Khoa học không phản đối niềm tin của
bất cứ ai, mà chỉ tìm cách giải thích những thắc mắc trong thế giới vật lý của
chúng ta, và khoa học sẵn sàng loại bỏ những giải thích nào không còn hợp thời,
không còn đúng với những khám phá mới trong khoa học.
Cho tới ngày nay, tuyệt đại đa
số trong giới khoa học đã chấp nhận thuyết Big Bang nói về nguồn gốc của vũ
trụ, và thuyết Tiến Hóa nói về nguồn gốc của con người. Chấp nhận cho đến khi
khám phá ra những bằng chứng mới chứng tỏ toàn bộ thuyết Big Bang và toàn bộ
Thuyết Tiến Hóa không còn đúng. Các khoa học gia công nhận là trong thuyết Big
Bang cũng như trong Thuyết Tiến Hóa còn có một số những chi tiết chưa giải đáp
được. Nhưng xét về toàn bộ thì những thuyết này có tính cách thuyết phục nhất
và các khoa học gia hi vọng trong tương lai, gần hay xa còn là một ẩn số, họ sẽ
tìm ra những manh mối để giải thích dứt khoát chúng. Những khám phá mới trong
nhiều bộ môn khoa học đã chứng minh được rằng: Không còn nghi ngờ gì nữa, loài
người chúng ta đã tiến hóa từ các dạng sống thấp hơn, tất cả đều có chung một
nguồn gốc xa, rất xa, và do đó liên hệ đến mọi sinh vật trên trái đất, và tất
nhiên liên hệ tới cả vũ trụ này.
1. ĐẠI CƯƠNG THUYẾT TIẾN HÓA
Khi nói đến thuyết Tiến Hóa,
người ta thường nghĩ đến Charles Darwin. Thật ra thì Darwin không phải là người
đầu, mà cũng không phải là người cuối, làm cho thuyết Tiến Hóa trở thành một sự
kiện khoa học như hầu hết các khoa học gia và giới trí thức đã công nhận ngày
nay. Vì thế cho nên tôi nghĩ có lẽ tôi cũng nên nhắc qua đến những tác giả đã
có những tư tưởng về tiến hóa trước Darwin, sau đó sẽ viết về thuyết Tiến Hóa
trong việc giải thích nguồn gốc con người, và sau cùng nói qua về giá trị và
chỗ đứng của thuyết Tiến Hóa ngày nay trong nhân loại, đặc biệt là trong những
giới hiểu biết. Làm công việc này, tôi vấp phải một sự bất ngờ rất thú vị. Đó
là, nhiều tư tưởng trong Phật Giáo đã đi trước và rất phù hợp với thuyết Tiến
Hóa.
Thật ra, nhiều tư tưởng về tiến
hóa đã có trước Darwin.
Ngay từ trước thời đại thông thường ngày nay (B.C.E = Before Common Era), ở
Đông phương chúng ta có thể thấy tư tưởng tiến hóa trong Áo Nghĩa Thư (800
B.C.E) của Ấn Độ, trong Đạo Đức Kinh của Lão Tử và sau được phát triển bởi
Trang Tử, và trong Kinh Dịch. Ở Tây phương, chúng ta có thể kể Thales,
Anaximander (học trò của Thales), Xenophanes, Anaxagoras, Empedocles,
Aristotle, Lucretius. Trong thời đại thông thường ngày nay (C.E = Common Era)
có Plotinus (205-270 C.E.), Avicenna (980-1037), Leonardo da Vinci (1452-1519),
Carolus Linnaeus (1707-1778), Georges Louis Leclearc, Comte de Buffon
(1707-1788), Erasmus Darwin (1731-1802), Jean Baptiste de Lamark (1774-1829),
đó là chỉ kể những tên chính. Nhưng đặc biệt nhất là nhiều tư tưởng trong Phật
Giáo, nhất là thuyết Duyên Sinh hay Duyên Khởi, đã đi trước và rất phù hợp với
thuyết Tiến Hóa,. Ngay cả những phương pháp tu tập trong Phật Giáo cũng là
những quá trình tiến hóa. Nhưng hiển nhiên không có cách nào tôi có thể đi vào
chi tiết của những chủ đề này trong một bài viết, và ngay trong cả một cuốn
sách.
Sau Darwin thì những đóng góp
trong mọi lãnh vực khoa học để kiện toàn thuyết Tiến Hóa thì quá nhiều, không
kể sao cho hết. Vài người được biết đến nhiều nhất là Teilhard de Chardin, Linh
mục dòng Tên; Ernst Mayr, Giáo sư
danh dự đại học Harvard; Stephen Jay Gould, Giáo sư các môn Cổ Sinh Vật Học và
Lịch Sử Khoa Học, đại học Harvard; Richard Leaky, nhà Cổ Sinh
Vật Học, Giám đốc Chương trình nghiên cứu những sự sống hoang dại ở Kenya, và
hàng trăm khoa học gia khác trong đủ mọi bộ môn. Thuyết Tiến Hóa đã được kiểm
chứng qua hàng núi những bằng chứng trong hầu hết các bộ môn khoa học. Nhưng
căn bản thuyết Tiến Hóa của Darwin
về loài người là Tiến Hóa Sinh Học.
Như chúng ta đã biết, nhiều tư
tưởng Tiến Hóa đã có từ trước thời Darwin nhung phải tới năm 1859 Darwin mới
đưa ra nền tảng khoa học của thuyết Tiến Hóa được trình bày trong cuốn Về Nguồn
Gốc Các Chủng Loại Do Chọn Lọc Tự Nhiên
(On the Origin of Species By Means of Natural Selection) và sau đó
cuốn Nguồn Gốc Con Người (The Descent of
Man) năm 1871. Nền tảng khoa học của thuyết Tiến Hóa đã trở thành
một cột trụ mà hầu hết các công cuộc khảo cứu trong nhiều bộ môn khoa học đã
xoay quanh nó, và càng ngày càng làm cho nền tảng này thêm vững chắc, đúng như
nhận định vô cùng chính xác của Linh mục dòng Tên Teilhard de Chardin trong
cuốn “The Phenomenon of Man”: Thuyết Tiến Hóa là một điều kiện tổng quát mà mọi thuyết, mọi giả thuyết, mọi hệ thống
[kể cả hệ thống Ki-tô Giáo] phải cúi đầu trước nó và phải phù hợp với nó nếu
chúng muốn được nghĩ tới và coi là đúng. [Gần đây, có một “lý luận” mà Ki-tô
Giáo đưa ra là thuyết Tiến Hóa nằm trong kế hoạch mầu nhiệm của Thiên
Chúa. Ki-tô Giáo đã nổi tiếng là chống không được thì nhận vơ làm của mình,
cũng như nền Thần Học Ki-tô Giáo Theo Cung Cách Á Châu đã đang cố sức lấy những
cái hay của các tôn giáo Đông Phương, xào xáo biến đổi và nhận vơ làm của
mình].
Then chốt thuyết Tiến Hóa của
nhà lập thuyết Charles Darwin là ở phần cuối tên cuốn sách: Về Nguồn Gốc Các Chủng Loại Do Chọn Lọc Tự Nhiên (On the Origin
of Species By Means of Natural Selection): “Chọn Lọc Tự Nhiên”. Có
lẽ tôi cần phải giải thích chút ít về ý nghĩa của “Chọn Lọc Tự Nhiên”. “Chọn
Lọc Tự Nhiên” đặt căn bản trên bốn đề xuất:
1. Các sinh vật sinh sản con
cái, chỉ có một số có thể sống còn và tiếp tục truyền giống.
2. Những sinh vật sống còn có
khuynh hướng thích ứng hơn với những hoàn cảnh xung quanh.
3. Những đặc tính của cha mẹ có
tính di truyền và thể hiện trong con cái.
4. Do dó, từ thế hệ này qua hàng
trăm ngàn thế hệ khác, dòng giõi những sinh vật có khả năng thích ứng hơn sẽ
tồn tại và truyền xuống các đời sau những sắc thái để thích ứng với hoàn cảnh xung
quanh.
Khi các chủng loại truyền giống,
bao giờ cũng có những đột biến di truyền (genetic mutation), tuy rất nhỏ, từ
thế hệ này sang thế hệ khác, biến thiên trên kích thước, sức mạnh, hình dạng,
sự thông minh, sự chịu đựng v.v... Sự tiến hóa bao giờ cũng đi theo chiều từ
thấp tới cao, từ những dạng sống thấp của các sinh vật lên những dạng sống cao
hơn dần, cho tới loài người. Do đó, các sinh vật tồn tại hoặc tuyệt chủng là do
khả năng tự thích nghi với môi trường xung quanh, và mọi sinh vật, trong đó có
con người, đều liên hệ với nhau vì cùng tiến hóa từ những mầm sống xa xưa.
Thuyết này là kết luận khoa học của sự quan sát lâu dài của Darwin về sự biến thiên của một số sinh vật.
Và trong 150 năm nay, kể từ khi cuốn sách trên ra đời, dựa vào ý kiến trong
thuyết Tiến Hóa trên, nhiều tiến bộ rất ngoạn mục đã đạt được trong nhiều bộ
môn khoa học, những bộ môn mà chính Darwin cũng không hề biết đến vì chúng chưa
được khám phá ra, những tiến bộ đã làm cho thuyết Tiến Hóa chính xác về chi
tiết hơn và vững vàng hơn. Ngày nay, các chuyên gia về sinh học và trong nhiều
ngành khoa học khác đã chấp nhận Tiến Hóa là một sự kiện (fact), tuy vẫn còn
tranh luận về một số chi tiết về vấn đề tiến hóa như thế nào (how), nghĩa là về
cơ chế tiến hóa hay sự vận hành của tiến hóa (mechanism of evolution).
Tuy nhiên, đọc cuốn Nguồn Gốc
Các Chủng Loại, chúng ta thấy Darwin
chưa nói đến Nguồn Gốc Con Người, tác giả chỉ đưa ra một nhận định: “Rồi ánh sáng sẽ soi sáng nguồn gốc và lịch sử của con
người” (Light will be thrown on the origin of man and his history).
Nhưng đọc cuốn Nguồn Gốc Các Chủng Loại thì ai cũng có thể thấy rằng thuyết
Tiến Hóa của Darwin
áp dụng cho mọi chủng loại có thể dễ dàng áp dụng cho loài người. Và đây chính
là điều mà từ đó Darwin
đã gặp mọi sự chống đối từ phía những người tin vào con người là do một Thượng
đế nào đó sáng tạo ra.
Trong cuốn Nguồn Gốc Con Người
(The Descent of Man), Charles Darwin viết:
Kết luận chính đạt tới trong tác
phẩm này, rằng con người có nguồn gốc từ một dạng sống nào đó thấp hơn, sẽ làm
cho nhiều người rất khó chịu, tôi rất tiếc phải nghĩ như vậy. Nhưng không còn
nghi ngờ gì nữa là chúng ta đã là hậu duệ của những kẻ mọi rợ.2
Nếu chúng ta dùng hình ảnh của
một cái cây, cây của sự sống (tree of life), còn được biết dưới tên “cây tiến
hóa” (tree of evolution) để biểu thị tất cả sự sống trên thế gian có cùng một
nguồn gốc, thì nhân loại chỉ là một nhánh nhỏ trên cái cây đó trong số vô vàn
nhánh khác nhau trên cái cây đó. Điều này đã được Giáo sư Trịnh Xuân Thuận diễn giải đại cương trong cuốn “Sự
Vô Tận Trong Lòng Bàn
Tay” (L'Infini Dans La Paume de la Main”)
như sau:
"Tiến hóa từ những cát bụi
của những ngôi sao, chúng ta chia sẻ cùng một lịch sử vũ trụ với những con sư
tử trong những vùng hoang mạc và những bông hoa tỏa mùi thơm".
(Poussières d'étoiles, nous
partageons la même histoire cosmique avec les lions des savanes et les fleurs
de lavande).
Mầm của sự sống đã có từ khi vũ
trụ này hình thành khoảng 15 tỷ năm trước từ một Big Bang, và rồi Thái Dương Hệ
thành hình cách đây khoảng 5 tỷ năm trong đó có trái đất mà chúng ta đang sống
trên đó. Nhưng mãi gần đây, khoảng 5 triệu năm trước, cái cây của sự sống trên
trái đất mới tách ra một nhánh đặc biệt, nhánh của loài người. Sự kiện khám phá
bởi khoa học này đã kiểm chứng ý tưởng tổng quát về Tiến Hóa của Charles Darwin
trong cuốn Nguồn Gốc Các Chủng Loại và nhất là cuốn Nguồn Gốc Con Người. Loài người có cùng chung một cơ chế
vận hành căn bản về di truyền với tất cả các chủng loại khác, định hình bởi
những lực tiến hóa. Đây là một sự kiện đã được kiểm chứng. Tất cả những lý
thuyết khác về nguồn gốc con người, nhất là từ những tín điều tôn giáo mà còn
một số người vẫn còn tin cho đến ngày nay, đều chỉ là huyền thoại.
Sự kiện trên bắt nguồn từ sự
khám phá ra “bộ gen” (genome), còn được biết là “mật mã di truyền” (genetic
code) trong cơ thể con người. Điểm kỳ diệu trong tư tưởng của Darwin
là khi hoàn thành những tác phẩm để đời trên, Darwin không hề có một ý niệm gì về “gen” hay
DNA (Deoxyribose Nucleic Acid), một hóa chất mà cho tới năm 1953 các khoa học
gia mới biết là giữ vai trò quyết định trong cơ chế di truyền. Từ đó, các nhà
Di Truyền Học đã so sánh DNA trong các dân số khác nhau trên thế giới, cộng với
những kết quả đã tìm thấy của các nhà khảo cứu Cổ Sinh Vật Nhân Chủng Học (paleoanthropologists)
về các di vật của người đã hóa thạch (fossils) cùng vài bộ môn khoa học khác
như sinh học, sinh hóa học v.v.., ngày nay các khoa học gia đã có thể biết được
khá chính xác về nguồn gốc con người, nguồn gốc các sắc dân trên thế giới.
Những hiểu biết ngày nay về “bộ
gen” (genome) đã cho phép chúng ta giải thích được nguồn gốc của con người,
lịch sử loài người và bản chất con người. Những khám phá khoa học này lẽ dĩ
nhiên không phải là được tất cả mọi người chấp nhận. Edward O. Wilson đã đưa ra
một nhận định rất ý nhị: “Có vẻ như là đầu óc con người (Ki Tô) đã tiến hóa để tin vào các thần chứ không tiến hóa để
tin vào sinh học” (It seems that the human (Christian) mind evolved
to believe in gods. It did not evolve to believe in biology). Sinh học, cũng
như mọi bộ môn khoa học khác, không thích hợp để cho những tín đồ Thần giáo
tin.
Có lẽ chúng ta cũng nên biết
chút ít về “bộ gen” trong cơ thể con người. “Gen” là những đơn vị di truyền
trong mọi sinh vật. “Bộ gen” (genome) của con người là một tập hợp đầy đủ những
“gen” của con người, được gói ghém thành 23 cặp riêng biệt sắc tố (chromosome).
Trong số 23 cặp này, 22 cặp được đánh số theo kích thước, số 1 lớn nhất, số 22
nhỏ nhất. Cặp thứ 23 còn được gọi là “sắc tố định giới tính” (sex chromosome): trong
nữ giới gồm có hai sắc tố X lớn, kích thước trong khoảng giữa số 7 và 8, và
trong nam giới gồm một sắc tố X và một sắc tố nhỏ, Y. Ngày nay, các khoa học
gia đã biết rõ, trong quá trình truyền giống, nếu sắc tố X của người cha hợp
với sắc tố X của người mẹ thì đứa con sinh ra sẽ là con gái (X,X). Nếu sắc tố Y
của người cha hợp với sắc tố X của người mẹ thì đứa con sinh ra sẽ là con trai
(X,Y). Khám phá này đương nhiên đã bác bỏ huyền thoại Giê-su sinh ra từ một trinh nữ, bởi phép của Đức Chúa Thánh Thần
(ngôi ba thiên chúa) alias Thánh Linh (Holy Spirit) alias Thánh Ma (Holy Ghost) [Theo Kinh Tin
Kính của Ki Tô Giáo]. Bởi vì, bằng phép lạ nào đi chăng nữa, nếu không có tinh
khí của đàn ông trong đó có sắc tố Y, thì Giê-su chỉ có thể là con gái. Đây là
một sự kiện khoa học, sự kiện này chỉ bác bỏ một huyền thoại cổ xưa chứ không
bác bỏ niềm tin vào huyền thoại này của bất cứ ai. Khoa học chỉ có mục đích gần
sát với Phật Giáo: “Như Thực Tri Kiến”, và khoa học không bắt buộc ai phải tin
vào những khám phá của khoa học.
Trong cơ thể con người có khoảng
một triệu triệu (trillion) tế bào, hầu hết kích thước nhỏ hơn 1/10 của một
milimét (1/10 mm). Trong mỗi tế bào có một nhân. Trong nhân có hai “bộ gen”
(genome) đầy đủ. Một bộ do người cha, và một bộ do người mẹ truyền xuống. Mỗi
“bộ gen” gồm có khoảng 60000 – 80000 “gen” xây dựng trên cùng 23 sắc tố. Trên
thực tế, thường có sự khác nhau vi tế giữa những “gen” của cha và của mẹ,
nguyên nhân của, thí dụ như, màu mắt khác nhau. Mỗi sắc tố là một cặp phân tử
dài DNA.
Trong nhiều thập niên, con người
đã dựa nhiều vào những di vật hóa thạch để lại bởi tổ tiên loài người đã được
tìm thấy để tìm hiểu nguồn gốc loài người. Nhưng những di vật này không đầy đủ
và có những quãng cách trong quá trình Tiến Hóa nên một số nhà bảo thủ Ki Tô
Giáo đã dựa vào sự thiếu sót này để tấn công, bác bỏ thuyết Tiến Hóa, và lấp
vào những khoảng cách đó bằng sự sáng tạo rất ngu đần của Thượng đế của họ.
Tiến thêm một bước trong công việc đi tìm về nguồn gốc của con người, khoa học
gia John Joe McFadden trong cuốn “Quantum Evolution”, đề nghị, trang 72: “Để đi
sâu vào lịch sử của sự sống, chúng ta cần
đào sâu vào DNA thay vì vào các hòn đá (những sinh vật hóa thạch)” [To go
deeper into the history of life we need to dig into DNA, rather than rocks].
DNA (DeoxyriboNucleic Acid) là hóa chất trong nhân của mỗi tế bào trong cơ thể
của chúng ta và có tác dụng truyền đi những huấn thị truyền giống để tạo thành
sinh vật từ buổi sơ khai đến ngày nay. Và quả vậy, trong vòng 20 năm gần đây,
các khoa học gia đã tìm thấy những dấu tích cổ xưa của loài người trong DNA của
những người hiện sống ngày nay.
Mật mã di truyền của loài người,
hay “bộ gen” (genome), thì hoàn toàn y như nhau tới 99.9% trên khắp thế giới
[The human genetic code, or genome, is 99.9% identical throughout the world].
Sự sai biệt còn lại, vào khoảng
0.1% , trong DNA là nguồn gốc của sự khác biệt cá nhân – thí dụ màu mắt hay dễ
bị nhiễm bệnh, và có những DNA vô dụng, không có một tác dụng gì. Bởi vậy,
Phillip Kitcher, Giáo sư Đại học Columbia,
đã viết: “Rất nhiều DNA trong những tế
bào không cần đến – chỉ là đồ vô dụng. Nếu đó là sự “thiết kế thông minh” [của
Thượng đế] thì Thượng đế cần phải trở lại trường học” (A lot of the DNA in
there is not needed – it’s junk. If it’s “intelligently designed”,
then God needs to go back to school).
Trong quá trình tiến hóa, một sự
đột biến vô hại (a harmless mutation) có thể xảy ra trong một trong những DNA
vô dụng này, rồi truyền xuống cho tất cả các hậu duệ. Nhiều thế hệ sau, thấy
cùng một sự đột biến, gọi là dấu tích (marker), trong DNA của hai người thì
chúng ta biết rằng hai người đó có cùng một tổ tiên. So sánh những dấu tích này
trong rất nhiều dân tộc khác nhau, các khoa học gia có thể tìm ra dấu vết của
những liên hệ tổ tiên. Trong hầu hết “bộ gen”, những sự thay đổi vi tế này
thường không rõ rệt khi “bộ gen” của cha hợp với “bộ gen” của mẹ để sinh con.
Nhưng có hai nơi trong các “bộ gen” thường xuyên duy trì những sự thay đổi vi
tế này. Một gọi là “mitochondrial DNA” (mtDNA) được truyền xuống đứa con nguyên
vẹn từ người mẹ, và hầu hết các sắc tố Y, sắc tố quyết định sinh con trai, được
người cha truyền xuống nguyên vẹn cho đứa con trai. So sánh mtDNA và sắc tố Y
của người dân trong nhiều dân tộc khác nhau, các nhà di truyền học đã có thể
biết được đại khái khi nào thì loài người bắt đầu tách ra thành một nhánh riêng
trên cái cây của sự sống hay cây tiến hóa.
Tìm hiểu về nguồn gốc con người,
không chỉ là các nhà di truyền học, mà các khoa học gia đã phối hợp kết quả
nghiên cứu trong ít nhất là 7 ngành khoa học có liên hệ với nhau và hỗ trợ
nhau: Cổ Sinh Vật và Nhân Chủng Học (Paleoanthropology), Khảo Cổ (Archaeology),
Di Truyền Dân Số Học (Population
genetics), Lịch Sử Ngôn Ngữ Học (Historical linguistics), ngành
khảo cứu về các Động Vật Linh Trưởng (Primatology),
Nhân Chủng Xã Hội (Social Anthropology), và Tiến Hóa Tâm Lý
(Evolutionary Psychology). Từ những kết quả nghiên cứu này, điều rõ ràng là,
cũng như mọi vấn đề khác trong sinh học, quá khứ và hiện tại của giống người
chỉ có thể hiểu được trong ánh sáng của Tiến Hóa. [Like everything else in
biology, the human past and present are incomprehensible except in the light of
evolution. Wade, p. 6]
Sự kiện là, ngày nay khoa học đã
giải thích được những sắc thái của các sinh vật, không những chỉ dựa trên ý
tưởng căn bản về sự chọn lọc tự nhiên (natural selection) của Darwin, mà còn
dựa trên những quá trình sinh học mà chính Darwin cũng không biết tới vì chưa
được khám phá ra và phát triển, thí dụ như sự chuyển giao các gen (gene
transfer), ngành khảo cứu về các sinh vật sống chung với nhau (symbiosis), sự
xếp đặt lại các nhiễm sắc tố (chromosomal rearrangements), và hoạt động của các
gen điều hòa (action of regularor genes) v.v.. Kết quả là, sự phân tích hiện
đại về các gen đã cung cấp những bằng chứng minh xác lý thuyết của Darwin là mọi chủng loại
sinh vật đều được tiến hóa từ cùng những chủng loại tổ tiên (ancestral
species).
Những kết quả nghiên cứu về “bộ
gen “ của các loài khỉ như khỉ không đuôi có dạng giống người (ape), khỉ đột
(gorilla), đười ươi (orangutan), vượn (chimpanzee), và “bộ gen” của người cho
thấy giữa người và vượn, 99% của “bộ gen” y hệt nhau (identical). Và từ những
kết quả này, đi ngược thời gian, các khoa học gia đã biết được là khoảng 5
triệu năm trước, nhánh loài người đã tách ra khỏi nhánh những con khỉ không
đuôi trên cái cây tiến hóa. Sau khi tách ra thành một nhánh riêng, loài người
nguyên thủy tiến hóa dần dần thành động vật đi hai chân và phát triển thành da
đen [bắt đầu ở Phi Châu], mất đi lông trên người, và bộ óc lớn dần cho đến kích
thước ngày nay. Rồi cách đây khoảng 50000 năm, ngôn ngữ bắt đầu phát triển,
giúp cho loài người sống thành những bộ lạc, cộng đồng v.v.., và bắt đầu di dân
ra ngoài Phi Châu. Đó là đại khái về nguồn gốc con người.
Ngoài ra, những công cuộc khảo cứu
mới nhất về những con bọ (fruit flies), chương trình khảo cứu “evo devo”
[evolutionary development biology] trong sinh học về quá trình phát triển tạo
ra cơ thể sinh vật và thay đổi chúng qua thời gian [đại học Wisconsin-Madison]
đã chứng tỏ rõ ràng là loài người có cùng họ hàng không chỉ với những loại khỉ
mà còn với những con bọ, con sâu trong quá khứ xa nữa (Analysis of the genes
that build our bodies show our clear skinship not just to the apes but all the
way back to bugs, worms and beyond); rồi chương trình điện toán Avida về các
sinh vật tượng trưng bằng số (digital organisms) ở đại học Michigan, Avida
không phải là sự tái tạo tiến hóa trên máy điện toán mà chính là hiện tượng
tiến hóa (Avida is not a simulation of evolution; it is an instance of it); và
nhiều khám phá mới trong mọi ngành khoa học đã càng ngày càng cho thấy Tiến Hóa
không còn là một lý thuyết mà là một sự kiện. Kết luận: Không còn nghi ngờ gì
nữa, thuyết Tiến Hóa ngày nay đã không còn là một thuyết, mà đã trở thành một
sự kiện.
2. VÀI NHẬN ĐỊNH NGÀY NAY VỀ THUYẾT TIẾN HÓA
Thuyết Tiến Hóa đã trở thành một
sự kiện, tuy nhiên, một số ốc đảo cuồng tín trong Ki Tô Giáo vẫn còn tiếp tục
chống đối thuyết Tiến Hóa, định thay thế thuyết Tiến Hóa bằng những sản phẩm
Thần Học hạ đẳng bắt nguồn từ niềm tin vào sự “sáng tạo” của Thiên Chúa của Ki
Tô Giáo như “Khoa học Sáng tạo” (Creation Science) hay “Thiết Kế Thông Minh”
(Intelligent design), nhưng tất cả đều đã thất bại. Ki Tô Giáo ngày nay đang cố
gắng đưa ra những ngụy thuyết để hòa hợp với thuyết Tiến Hóa. Một trong những
ngụy thuyết này là cho rằng thuyết Tiến Hóa nằm trong kế hoạch của Thiên Chúa,
cố tình quên rằng Thánh Kinh đã viết rõ, sau khi sáng tạo ra vạn vật Thiên Chúa
đã tự khen là những sản phẩm sáng tạo của mình đều rất tốt đẹp (very good) cho
nên không cần phải thay đổi gì nữa, vì là sản phẩm sáng tạo của một bậc toàn
trí toàn năng.. Một trong những ngụy thuyết này là của Giáo hoàng John Paul II.
Chúng ta biết rằng Giáo hoàng John Paul II đã chính thức công nhận trước thế
giới thuyết Big Bang về nguồn gốc vũ trụ và thuyết Tiến Hóa về nguồn gốc con
người. Nhưng để vớt vát mặt mũi cho Thiên Chúa của Ngài, ngày 22 tháng 10,
1996, trong một thông điệp cho Hàn Lâm Viện Khoa Học của Giáo hoàng (Pontifical
Academy of Sciences), Ngài lý luận: “Giữa những con khỉ tổ tiên và con người hiện đại, có một khoảng bất liên tục về bản
thể, một khoảng trong đó Thiên Chúa đã chích vào giòng giống các động vật một
linh hồn của người” (Matt Ridley, p. 24: Between ancestral apes and
modern human beings, there was an “ontological discontinuity” – a point at
which God injected a human soul into an animal lineage). Ngài hi vọng như vậy
có thể hòa hợp thuyết sáng tạo với thuyết Tiến Hóa. Nhưng các khoa học gia lại
cho rằng cái bước nhảy vọt bản thể ấy là lúc mà có thể là 2 sắc tố của loài khỉ
hợp nhất với nhau và những “gen” cho linh hồn nằm ngay khoảng giữa sắc tố số 2
(Matt Ridley, Ibid.,: Perhaps the ontological leap came at the moment when two
ape chromosomes were fused, and the genes for the soul lie near the middle of
Chromosome 2).
Trước hàng núi những bằng chứng
khoa học về thuyết Tiến Hóa, một số nhân vật có uy tín trong lãnh vực tôn giáo
như Giáo Hoàng, Giám Mục, Linh Mục, Mục sư, học giả v.v.. cũng phải cúi đầu
trước thuyết Tiến Hóa, khoan kể đến giới khoa học gia đã chấp nhận thuyết Tiến
Hóa từ trên trăm năm nay rồi. Sau đây chúng ta hãy đưa ra nhận định của một số
nhân vật tôn giáo cũng như khoa học về Thuyết Tiến Hóa nói chung, trước những
hiểu biết của chúng ta về Thuyết Tiến Hóa, và trước những bằng chứng trong khoa
học:
1. Giáo Hoàng John Paul II phát
biểu năm 1996:
Thân xác con người có thể không
phải là sự sáng tạo tức thời của Thượng đế, mà là kết quả của một quá trình
tiến hóa dần dần... Những kiến thức mới nhất dẫn đến việc phải chấp nhận Thuyết
Tiến Hóa hơn chỉ là một giả thuyết. 3
2. Linh mục dòng Tên Teilhard de
Chardin trong The Phenomenon of Man:
Tiến Hóa là một thuyết, một hệ
thống, hay một giả thuyết? Nó còn nhiều hơn nữa: nó là một điều kiện tổng quát
mà mọi thuyết, mọi giả thuyết, mọi hệ thống phải cúi đầu trước nó và phải phù
hợp với nó nếu chúng muốn được nghĩ tới và coi là đúng.. Tiến Hóa là một ánh
sáng soi sáng mọi sự kiện, một đường cong mà mọi đường thẳng phải theo nó...4
3. Mục sư Ernie Bringas trong
cuốn: Going By The Book: Past and Present
Tragedies of Biblical Authority:
Thuyết Tiến Hóa là một trong
những cấu trúc tuyệt vời và thành công nhất của tư tưởng con người. Mọi ngành
khoa học đều tiếp tục ủng hộ và kiểm chứng quan niệm về sự tiến hóa. Thuyết
Tiến Hóa, giống như Thuyết Tương Đối, không còn là một "thuyết" theo
nghĩa thông thường nữa, mà là một nguyên lý khoa học đặt căn bản trên rất nhiều
bằng chứng không còn phải bàn cãi nữa.5
4. Giám mục John Shelby Spong
trong cuốn Why Christianity Must Change
or Die:
Thuyết Tiến Hóa làm cho Adam và
Eve trở nên may nhất là những nhân vật theo truyền thuyết. Thuyết Tiến Hóa
không dễ gì cho tổ chức tôn giáo chấp nhận, và ngày nay vẫn còn những tiếng nói
cất lên từ những miền hẻo lánh của thế giới để chống đối thuyết này. Những tiếng
nói này sẽ không bao giờ thành công. Nhân loại rõ ràng là tiến hóa theo một quá
trình trải dài từ 4 tỷ rưỡi đến 5 tỷ năm. Không làm gì có hai cha mẹ đầu tiên
(nghĩa là Adam và Eve. TCN), và do đó cái hành động bất tuân lúc đầu của hai bậc cha mẹ đầu tiên không thể nào
có ảnh hưởng đến toàn thể nhân loại. Do đó cái huyền thoại về tội tổ tông đã bị
một đòn khai tử, và cái câu chuyện vững chắc về sự cứu rỗi do những người bảo
vệ Ki-tô giáo dựng lên qua nhiều thời đại đã bắt đầu chao đảo. 6
5. Ernst Mayr, Giáo sư danh dự
đại học Harvard, trong cuốn What Evolution Is?:
Tiến Hóa không chỉ đơn thuần là
một ý tưởng, một lý thuyết, hay một quan niệm, mà là tên của
một quá trình trong thiên nhiên. Sự xảy ra của quá trình này có thể chứng minh
bằng tài liệu của hàng núi bằng chứng mà không ai có thể phủ bác được. Ngày
nay, xét đến số lượng to lớn những bằng chứng đã được khám phá ra trong 140 năm
nay để chứng minh sự hiện hữu của tiến hóa, thật là lạc dẫn khi ta coi Tiến Hóa
như là một thuyết. Tiến Hóa không còn là một thuyết, nó đơn giản là một sự
kiện.7
6. James Birx trong Interpreting Evolution:
Tiến Hóa là một sự kiện vững
chắc đã được cả khoa học và lý trí xác nhận; nhân loại chúng ta thì nối kết với
sự sống, lịch sử của trái đất, thiên hà này (giải ngân hà mà
thái dương hệ, trong đó có trái đất, nằm trong đó), và cả vũ trụ.
Có một nền thần học hiện đại nào
mà chấp nhận cả hai quan điểm về vũ trụ và thuyết Tiến Hóa trong một cách nhìn
khoáng đạt và không có huyền thoại về thế giới? Cuối cùng thì tín lý mù quáng
của đức tin tôn giáo với những câu chuyện đã lỗi thời và những giá trị cận thị
thực sự không còn mấy giá trị nữa; đó chỉ là sự mơ ước từ đó đặt niềm tin vào
sự bất diệt của con người và vào một vũ trụ tâm linh. 8
7. Stephen Jay Gould, trong phần
Dẫn Nhập của cuốn “Tiến Hóa: Sự Chiến
thắng Của Một Ý Tưởng” (Evolution: The Triumph of an Idea), tác giả
là Carl Zimmer, một cuốn sách đi kèm với chương trình dài 8 tiếng đồng hồ của
đài truyền hình PBS về thuyết Tiến Hóa (a companion to the PBS 8-hour
television series on Evolution):
Khoa học, như các chuyên gia
chúng tôi thường vạch rõ, không thể thiết lập sự thật tuyệt đối; do đó, những
kết luận của chúng tôi luôn luôn là có tính cách không dứt khoát. Nhưng sự hoài
nghi lành mạnh này không cần phải đưa nó đến độ hư vô, và chúng tôi có thể chắc
chắn nói rằng, một số sự kiện đã được kiểm chứng với đủ mức tin cậy cho nên
chúng tôi có thể coi những sự kiện này là đúng sự thật trong bất cứ nền văn hóa
địa phương nào trên thế giới.(tính phổ quát (universality) của các sự kiện khoa
học. TCN)
Có lẽ tôi không thể tuyệt đối
chắc chắn là quả đất thì tròn thay vì phẳng, nhưng dạng hình cầu của hành tinh
của chúng ta đã được kiểm chứng đủ để cho tôi không cho phép “cái xã hội của
những người tin trái đất phẳng” được hưởng đồng đều thời gian để dạy thuyết của
họ, hay hưởng bất cứ khoảng thời gian nào, trong lớp dạy về khoa học của tôi.
Tiến Hóa, quan niệm căn bản của
mọi khoa học về sinh học, đã được kiểm chứng rất kỹ, và do đó có thể coi như là
đúng với sự thật. 9
3. TÓM LƯỢC TỔNG KẾT VỀ CON NGƯỜI VÀ VŨ TRỤ
Ngày nay, thuyết Big Bang về
Nguồn Gốc Vũ Trụ và Thuyết Tiến Hóa về Nguồn Gốc Con Người hầu như đã được toàn
thể thế giới chấp nhận, nhất là trong giới khoa học và giới trí thức hiểu biết.
Sau đây tôi xin trình bày một bảng tóm lược tổng kết về những hiểu biết mới
nhất về vũ trụ và con người. Tất cả những con số chỉ là ước tính, không phải là
những con số chính xác.
13.7 Tỷ Năm Trước:
Vài giây sau Big Bang, dương tử
(proton) và trung hòa tử (neutron) cùng hiện hữu trong nhân của các nguyên tử
đơn giản như hi-dro-gen. 30000 năm sau, các điện tử (electrons) bắt đầu quay
xung quanh nhân, tập hợp với proton và neutron thành những nguyên tử (atoms).
13.5 Tỷ Năm Trước:
Những đám mây khí trở thành vô
cùng đặc, tạo thành các sao, họp với nhau thành các thiên hà.
5 Tỷ Năm Trước:
Mặt Trời hình thành trong Giải
Ngân Hà (Milky Way), tạo ra trái đất và các hành tinh, họp thành Thái Dương Hệ.
4 Tỷ Năm trước:
Cá nguyên tử hi-dro-gen và
o-xy-gen nối kết với nhau thành phân tử nước. Nước giúp cho sự tạo ra những
phân tử khác.