- Ăn mặn ăn chay
- Cư
sĩ Chính Trực
Trong cuộc sống hằng ngày của chúng ta, vấn đề
mọi người thường lưu tâm hàng đầu chính là việc ăn uống. Nếu con người
không cần phải ăn uống, chắc là trên đời không có chuyện đấu tranh giành
giựt, không có chiến tranh xâm lăng, vì quyền lợi của dân tộc mạnh,
cuộc sống của nhân loại sẽ thái bình, an ninh, vui tươi, hạnh phúc. Ðó
là phạm vi chung của nhân loại. Riêng trong đạo Phật, cũng việc ăn uống,
có một vấn đề, nội dung phức tạp, thường gây thắc mắc, tranh luận đúng
sai, nên hay không nên, cho khá nhiều người. Ðó là: Ăn Mặn và Ăn Chay.
Ăn mặn là từ ngữ chỉ việc
ăn uống thông thường, bình thường, thường nhựt của bất cứ người nào trên
thế gian, không quan hệ với bất cứ phong tục, tập quán, hay tín ngưỡng
nào. Nói một cách khác: Ăn mặn có nghĩa là ăn tất cả các loại thực phẩm
có thể ăn được, trên trái đất này, bao gồm thịt động vật, trứng, sữa, và
các loại thực vật, rau cải trái cây.
Ăn chay là từ ngữ có nhiều
nghĩa khác nhau, tùy theo phong tục, tập quán, hay tín ngưỡng. Có nhiều
nơi, ăn chay có nghĩa là: không ăn thịt heo, hay cữ thịt bò. Có nhiều
nơi, ăn chay có nghĩa là: không ăn các loại thịt động vật, sống trên mặt
đất, nhưng có thể ăn các loại sinh vật, sống ở dưới nước. Ăn chay có
hai lý do chính: Một là, vì lý do phong tục, tập quán, hay tín ngưỡng;
hai là, vì lý do sức khỏe.
Trong phạm vi đạo Phật,
nói một cách đơn giản, ăn chay có nghĩa là: ăn tất cả các thức ăn, thực
phẩm không có liên quan đến mạng sống của chúng sinh. Bài viết này có
mục đích tìm hiểu vấn đề ăn mặn và ăn chay, trong phạm vi đạo Phật, mà
thôi.
* * *
theo các nhà dinh dưỡng học,
muốn có một cuộc sống đầy đủ sức khỏe, muốn có đủ năng lực hoạt động
trong cuộc đời, chúng ta phải lưu tâm đến việc ăn uống điều độ, và đầy
đủ chất dinh dưỡng. Sách có câu: "Tinh thần minh mẩn trong thân thể
tráng kiện". Chúng ta thường được chỉ dẫn, nên theo một chế độ ăn
uống thích hợp, với bao nhiêu phân lượng chất đạm, chất xơ, chất bột,
chất béo, chất ngọt, chất khoáng, chất vôi, chất sắt, chất nước, và các
loại sinh tố, trong một ngày, để cơ thể có đủ năng lượng hoạt động, một
cách tốt đẹp, và sống lâu trăm tuổi, một cách khỏe mạnh.
Theo các báo cáo khoa học,
rau cải, ngũ cốc, hoa quả, thực vật, cũng đầy đủ chất dinh dưỡng cho
sức khỏe, cho nhu cầu sinh hoạt hằng ngày, trong đời sống của con người.
Các người ăn chay vẫn sống khỏe sống thọ, không khác những người ăn
mặn. Trong số các thú vật, như con voi, con tê giác, con trâu, con bò,
con ngựa, là những con thú ăn thực vật, thảo mộc, nhưng rất khỏe mạnh,
không khác các loài thú ăn thịt sống, như sư tử, cọp, gấu, beo. Ăn chay
còn có ích lợi cho sức khỏe, như dễ tiêu hóa hơn, ít gây bệnh tật hơn.
Trên thế giới ngày nay, tây phương cũng như đông phương, số người ăn
chay, vì lý do sức khỏe, ngày càng nhiều hơn, theo khuyến khích của giới
y sĩ, và số người ăn chay, vì lý do tín ngưỡng, cũng gia tăng nhiều
hơn.
Những người phát tâm ăn
chay, vì lòng từ bi, không cứ phải là người theo đạo Phật, thường cảm
thấy an vui lợi lạc, và nhẹ nhàng hơn, dễ cảm thông với các loài sinh
vật khác, và yêu mến thiên nhiên hơn, cảm nhận được vũ trụ vạn vật đều
đồng nhứt thể. Những người ăn chay, vì lý do sức khỏe, cũng như lý do
tâm linh, thường hiền lành hơn, ít náo động hơn, tâm tánh dễ dãi hơn,
nhưng vẫn sinh hoạt bình thường, như bao nhiêu người khác. Những người
chung quanh thường cảm thấy an tâm hơn, khi sống gần gũi người ăn chay.
Những con thú chỉ ăn thực vật thảo mộc, không bao giờ sát hại các sinh
vật khác, không gây sợ hãi cho các loài vật sống gần bên.
Tại sao chúng ta nên ăn
chay?
Như trên chúng ta đã biết,
ngoài những ích lợi về phương diện sức khỏe thể chất, ăn chay trong đạo
Phật có mục đích cốt yếu là: "Tránh nghiệp sát sinh và trưởng dưỡng
tâm từ bi". Chứ không phải ăn chay để được thành Phật, để đạt niết
bàn, rước lên thiên đàng, chết về tây phương! Càng không phải ăn chay để
đem khoe khoang, khắp cả xóm làng, rằng mình từ bi không ai bằng, rủa
xả dè bỉu, phỉ báng tàn mạt những người chưa biết tại sao nên ăn chay,
hoặc những người chưa thể ăn chay vì nhiều lý do khác nhau. Con người có
trí tuệ đến với đạo Phật vì Chánh Pháp vi diệu thậm thâm, có thể giúp
đỡ con người giác ngộ, thoát ly sanh tử luân hồi, thanh tịnh hóa tâm
trí, thân an tâm lạc, đạt được cuộc sống an lạc và hạnh phúc hiện đời,
chứ không phải đạo Phật đơn thuần chỉ là đạo ăn chay.
Thực vậy, vì con người
không có tâm từ bi thực sự, con người còn ám hại con người, con người
còn ganh tỵ đố kị con người, con người còn muốn thấy người khác đọa địa
ngục vì không theo tôn giáo mình, không cùng môn phái, không cùng pháp
tu, không đồng quan điểm với mình về một vấn đề nào đó, làm sao có thể
biết nghĩ đến việc ban vui cứu khổ muôn loài. Thói thường, kẻ mạnh hiếp
đáp kẻ yếu, người có thế lực chèn ép người cô thế, kẻ giàu tiền lắm của
đàn áp người nghèo khó khốn cùng, cá lớn nuốt cá bé, lấy thịt đè người,
khinh người sơ cơ, nằm mơ cực lạc, xuyên tạc người hiền, làm tiền đồng
đạo, làm sao thế gian này có hòa bình, an vui, lợi lạc cho được.
Người tự nguyện phát tâm
ăn chay là người có tâm từ bi vô lượng, coi muôn loài như bản thân mình,
không thích giết hại một sinh vật nào, không muốn nhìn thấy một sinh
vật nào đau khổ, để thỏa mãn dục vọng của con người. Ăn chay còn giúp
cho các sinh vật, thoát khỏi cảnh cá chậu chim lồng, sống bị giam cầm
khốn khổ, đầy đọa trong địa ngục trần gian, chờ ngày giờ chết đớn đau.
Trong cuộc sống hằng ngày, người Phật Tử phải căn cứ trên hạnh từ bi,
bình đẳng và lợi tha, trong mỗi hành động, lời nói và ý nghĩ. Cổ nhân có
nói: "Nhứt thiết chúng sinh vô sát nghiệp, hà sầu thế giới động đao
binh". Nghĩa là: Nếu tất cả chúng sinh không sát hại lẫn nhau, thì
lo gì thế giới có chiến tranh.
Lòng từ bi của những người
ăn chay, biết thương yêu loài người, lan rộng đến các loài sinh vật. Họ
hiểu biết rằng các loài sinh vật đều ham sống sợ chết, đều bình đẳng
trước sự đau khổ, khi bị sát hại, cũng như loài người, không khác. Chứ
không phải, người ăn chay chỉ vì lý do sức khỏe, không thể ăn thịt được,
hoặc ăn chay với tâm mong cầu được sống lâu hơn, được lên thiên đàng,
được về cực lạc. Tại sao vậy? Bởi vì, con trâu con bò, con lừa con ngựa,
cũng là ăn chay, chỉ biết ăn cỏ, không ăn thịt được, nhưng, đời sống
của chúng, khốn khổ khốn nạn, biết là bao nhiêu.
Cũng không phải ăn chay để
thỏa mãn mục đích cầu danh: muốn được mọi người, tán thưởng khen mình,
như là một bậc, bồ tát tại thế, đã thọ bồ tát giới, hành bồ tát đạo, bao
nhiêu người khác, chỉ là kẻ xạo, vì không ăn chay, hay cỡ như mình.
Người ăn chay trường khinh khi người ăn chay kỳ, người ăn chay kỳ khi dể
người chưa biết ăn chay. Tâm của những người như vậy chưa thanh tịnh,
còn quá loạn động, lăng xăng lộn xộn, còn thích hơn thua, mua danh kiếm
tiếng, khiến người không ưa, ngay trong đồng đạo, đồng môn đồng bào, cả
với đồng loại, làm sao người đó, có thể gặp Phật, có thể thành Phật?
Trong Kinh Pháp Bảo Ðàn,
Lục Tổ Huệ Năng có dạy:
"Muốn học đạo Vô Thượng Bồ
Ðề, chẳng nên khinh dể hàng sơ học. Có kẻ dưới bực thấp mà thường phát
sinh trí tuệ rất cao,cũng có người trên bực cao mà thường chôn lấp lý
trí của mình. Nếu khinh dể người, ắt có tội vô lượng vô biên".
Trên thế gian này, không
ai hơn ai cả! Tất cả mọi người với chư Phật bình đẳng, không khác, con
người chỉ khác ở chỗ mê ngộ không đồng, nghiệp báo khác nhau, cho nên
hình tướng bên ngoài của con người khác nhau. Ðây mới chính là ý nghĩa
của lời Ðức Phật dạy trong Kinh Hoa Nghiêm: "Nhứt thiết chúng sanh
giai hữu Phật Tánh". Nghĩa là: Tất cả chúng sanh đều có tánh giác,
còn gọi là Phật Tánh. Phật và chúng sanh tánh thường rỗng lặng, chính là
nghĩa như vậy. Người nào có tâm cố chấp, bất cứ thứ gì xảy đến, đều gây
phiền não khổ đau, đến khi họ thức tỉnh, xả bỏ tâm cố chấp, tức nhiên
họ được giác ngộ, giải thoát khỏi những phiền não khổ đau, sống được
trong cảnh giới an lạc và hạnh phúc, mặc dù cảnh đời vẫn tiếp tục còn
nhiều bất trắc, sóng gió, và thăng trầm.
Có những người đem tâm từ
bi chan rải cho những loài vật nhỏ nhít, như côn trùng gián kiến ruồi
muỗi, không dám sát hại chúng, hoặc những loài vật lớn hơn, như gà vịt
heo bò, không dám ăn thịt chúng, cho nên họ ăn chay trường và sống chung
với gián kiến ruồi muỗi, hoặc xua đuổi chúng sang nhà kế bên! Thế nhưng
đối với, những người chung quanh, gần như vợ chồng, ông bà cha mẹ, anh
em con cháu, xa hơn một chút, hàng xóm láng giềng, đồng nghiệp đồng môn,
nói chung đồng loại, nhân loại loài người, một câu lỡ lời, thì họ nhứt
định, không chịu bỏ qua, thứ tha lỗi người. Họ rất sẵn sàng, thưa gửi
kiện tụng, vu khống cáo gian, đặt điều thêm bớt, bới bèo ra bọ, vạch lá
tìm sâu, làm cho người khác, te tua tơi tả, tan tành hoa lá, khốn khổ
khốn nạn, họ mới thỏa mãn, hả dạ hài lòng, mới thiệt vừa ý! Một câu nói
của họ đủ khiến cho người khác chóng mặt nhức đầu, xức dầu cù là, hoặc
là cạo gió, ngất xỉu hụt hơi, có người hết thở!
Cũng có những người, tại
gia tại chùa, sợ tội sát sinh, những khi có bệnh, không dám uống thuốc,
không dùng thuốc thoa, dù ở ngoài da, sợ diệt vi trùng, bởi vì quan
niệm, bệnh là quả báo, tất cả mọi người, phải trả cho xong, cầu mong cực
lạc. Thậm chí phản đối, đủ thứ các việc, phá rừng làm rẫy, làm ruộng
trừ sâu, phá hoại mùa màng, họ liền kết án, hủy hoại môi sinh, chiếm
đoạt môi trường, côn trùng thú dữ, không chỗ nương thân! Họ đâu biết
rằng: chính ngay trong miệng, biết bao vi trùng, ngay trong ly nước, bao
nhiêu vi khuẩn! Chính bởi vì thế, có những tà giáo, không cho sang máu,
khi nằm trị bệnh, đành để bệnh nhân, chịu chết chứ sao!
Cũng có những người, tại
gia tại chùa, không dám trừ khử, gián kiến bọ chuột, còn đem thêm đồ, để
cho chúng ăn, sợ chúng đói chết, kẻo mà tội nghiệp, nhưng họ không hề,
giúp bất cứ ai, dù rằng người đó, đang gặp khốn khó, khốn khổ khốn nạn,
dù là người thân, hoặc là kẻ sơ, dù là người thương, hoặc là kẻ thù! Có
rất nhiều người, ở nhà ở chùa, không dám trừ khử, gián kiến ruồi muỗi,
sợ bị mang tội, nhưng rất sẵn sàng, loại bỏ đồng môn, khai trừ đồng đạo,
ám hại đồng bào, cào nhà đồng nghiệp, chỉ vì đồng tiền, hoặc vì họ
không, hài lòng vừa ý, về một vấn đề, dù lớn dù nhỏ, một cách tàn nhẫn,
không biết tiếc thương, hoặc chỉ vì tâm, ganh tị đố kỵ, mà thôi.
Một ngọn đèn bình thường,
được gọi là hữu dụng, khi tỏa ánh sáng ở gần trước, sau đó lan ra xa mới
phải. Cũng vậy, tấm lòng từ bi thực sự phải được những người ở gần
chung quanh cảm nhận trước, sau mới đến những người ở xa, còn dư nữa mới
chan rãi đến những loài chúng sinh khác. Tuy nhiên, có những người tỏ
vẻ bác ái, tự xưng vì lòng từ bi, tự nhận bạn của thú vật, cổ động
khuyến khích người khác ăn chay, để tránh sát sinh hại vật, những con
vật vô tội đáng thương, một cách thiết tha cảm động, nhưng cũng đồng
thời, rủa xả thậm tệ, dai dẳng dằng dai, những người ăn mặn, chưa ăn
chay được, bất kể lý do. Những con người đó, vẫn biết vẫn nhớ, lời Ðức
Phật dạy: "Tất cả chúng sanh đều có Phật Tánh", nhưng chỉ tôn
trọng, Phật Tánh của các con vật, còn con người nào làm mích lòng, không
đồng quan điểm, không cùng pháp tu, họ rất sẵn sàng, mạt sát miệt thị,
lên án phỉ báng, không tiếc lời nào. Tấm lòng từ bi của những người như
vậy, chắc cần phải được xét lại!
Ngày xưa, khi Ðức Phật còn
tại thế, có một người đến dâng bát cơm cúng dường, bởi vì nghe nói,
cúng dường một bậc đạo sư như Ðức Phật, được vô lượng phước báu. Ðức
Phật bèn hỏi: Mẹ của ngươi ăn cơm chưa? Người đó đáp: Dạ chưa. Ðức Phật
dạy người đó mang bát cơm về, dâng cho mẹ ăn no lòng trước đã, mới đúng
đạo làm người. Ở các nước tây phương, văn minh tiến bộ, có những hội bảo
vệ súc vật, sẵn sàng đòi hỏi luật pháp phạt tù thật nặng một con người,
nếu người đó đánh đập một con vật, như chó mèo chẳng hạn. Có người ăn
xin, nghèo khổ rách rưới, ngồi ở vỉa hè, suốt cả ngày trời, thời tiết
giá băng, có ông đi qua, có bà đi lại, nhưng chẳng một ai, cho một đồng
xu. Ngay ngày hôm sau, người ăn xin đó, dẫn con chó nhỏ, để nằm bên
cạnh, liền nhận được ngay, nhiều tiền bố thí, từ nơi những người, mến
thương súc vật, kiểu Y2K, thế kỷ 21!
* *
Trong đạo Phật, nói chung,
có hai hệ phái: hệ phái nguyên thủy và hệ phái phát triển. Hệ phái
nguyên thủy, còn gọi là nam tông, chủ trương giữ y nguyên truyền thống
Phật giáo, từ thời nguyên thủy, cho nên quý sư là các vị khất sĩ, mang
bình bát đi khất thực, thiên hạ bố thí cúng dường vật thực gì, các ngài
dùng như vậy, không chọn lựa. Các ngài vẫn khỏe mạnh, tinh tấn tu hành,
và đạt đạo chứng đạo. Ðó là hệ phái truyền từ miền nam nước Ấn Ðộ, sang
Tích Lan, Thái Lan, Miến Ðiện, Ai Lao, Cao Miên. Phật giáo ở các quốc
gia này đều là quốc giáo.
Còn hệ phái phát triển,
còn gọi là bắc tông, truyền từ miền bắc nước Ấn Ðộ, sang Tây Tạng, Trung
Hoa, Việt Nam, Triều Tiên và Nhựt Bổn. Khi Phật giáo du nhập vào các
quốc gia này, tùy thuận văn hóa sở tại, nên dễ dàng hội nhập một cách
hòa bình, và phát triển một cách nhanh chóng trong lòng các dân tộc đó,
biến thành Phật giáo địa phương, đem lại an lạc và hạnh phúc cho người
dân bản xứ. Chẳng hạn như: Phật giáo Trung Hoa, Phật giáo Việt Nam, Phật
giáo Tây Tạng, Phật giáo Triều Tiên, Phật giáo Nhựt Bổn, đều có những
nét đặc thù, riêng của từng nơi. Ở các quốc gia này, chỉ trừ Việt Nam có
cả hai hệ phái cùng du nhập vào, chư Tăng Ni không đi khất thực, trụ xứ
tại một tu viện, hay một ngôi chùa, tự lo việc ăn uống. Cho nên các
ngài ăn chay, chỉ nhận cúng dường và dùng các thức ăn, không có liên
quan đến mạng sống của các sinh vật. Các ngài vẫn khỏe mạnh, tinh tấn tu
hành, và đạt đạo chứng đạo.
Ðiều đó chứng tỏ rằng, vấn
đề ăn uống nói chung, ăn chay hay ăn mặn nói riêng, không phải thực sự
là vấn đề tối quan trọng trong đạo Phật, cũng không phải là vấn đề trực
tiếp liên quan đến sự tinh tấn tu hành, và đạt đạo chứng đạo.
- Ðiều quan trọng trong đạo Phật chính
là:
- Tâm trí có dính mắc hay không
dính mắc cảnh trần.
- Nếu tâm không dính mắc, chính
là tâm thanh tịnh vậy.
Chư Tổ có dạy: "Ðối
cảnh vô tâm, mạc vấn thiền".
Nghĩa là: Con người sống
trên đời, mắt, tai, mũi, lưỡi, thân và ý, thường xuyên tiếp xúc với các
hình ảnh, âm thinh, mùi hương, mùi vị, xúc chạm và ký ức. Khi con người
tiếp xúc với các trần cảnh như vậy, dính mắc tức là: khởi tâm niệm
thương hay ghét, khởi tâm niệm ưa thích hay tức giận, khởi tâm niệm khen
hay chê, đều gọi là loạn tâm, là vọng tâm. Không khởi các tâm niệm phân
biệt như vậy, gọi là định tâm, hay tâm thiền định. Tức là: Khi đối
trước các cảnh trên trần đời, người nào không khởi tâm niệm lăng xăng
lộn xộn, gọi là vô tâm, thì chính người đó sống trong cảnh giới thiền
định. Ðây là cốt tủy, là mục đích cứu kính của đạo Phật vậy.
Là những người hướng dẫn
hàng Phật Tử tại gia, chư vị Tôn Ðức Tăng Ni giữ gìn giới luật một cách
nghiêm ngặt, tránh phạm sát giới, không muốn sát sinh, nên phải ăn chay,
tuyệt đối không dùng các thức ăn có liên quan đến mạng sống của các
sinh vật, để trưởng dưỡng tâm từ bi. Tâm từ bi là điều kiện hàng đầu của
người tiến tu theo đạo Phật.
Còn đối với hàng Phật Tử
tại gia, người nào phát tâm ăn chay trường được, thì thực là đáng quý,
đáng trân trọng. Ðó là nhân duyên tốt để tiến tu trên đường đạo, rất
đáng khuyến khích. Tuy nhiên, đối với những người, không ăn chay trường,
lý do hoàn cảnh, vì lý do sức khỏe, cũng đừng cố chấp, gây thêm rắc
rối, ở trong gia đạo, có thể ăn chay, vài ngày trong tháng, mục đích,
nhắc nhở chính mình, phải luôn luôn nhớ, những lời Phật dạy, áp dụng
hằng ngày, tu tâm dưỡng tánh, cũng thực rất tốt. Tự nhắc nhở mình: tu là
phải hiền, phải có lòng từ bi, đối với tất cả mọi loài chúng sinh, bắt
đầu từ loài người cho đến loài vật, bắt đầu từ người thân cận, cho đến
người ở phương xa, mới là phải đạo vậy.
Người nào chưa thể ăn chay
được theo nghĩa đen, vì lý do sức khỏe, vì lý do hoàn cảnh, hay vì bất
cứ lý do nào, có thể "ăn chay" qua ba nghiệp thân khẩu ý. Nghĩa là: thân
không sát sinh, không trộm cướp, không tà dâm, miệng không nói dối,
không nói lời dua nịnh, không đâm bị thóc thọc bị gạo, không nói lời thô
tục độc ác, ý không nghĩ cách vu oan giá họa, không lập mưu thưa gửi
kiện tụng người, để kiếm tiền bồi thường, không tham tiền bất chánh bất
nhân, không tức giận thù oán người, không chứa chấp lòng ganh tị đố kỵ
người khác. Nói chung, không ăn chay được bằng phương tiện vật chất,
người Phật Tử tại gia nên cố gắng, giữ gìn thân khẩu ý, cho được thanh
tịnh, trong bất cứ thời điểm nào, tại bất cứ nơi đâu. Ðó chính là tu tâm
dưỡng tánh vậy.
* *
Giữ giới không sát sinh,
trong ngũ giới của người Phật Tử tại gia, trước tiên và trên hết, có
nghĩa là: không làm tổn hại mạng sống của con người. Ðối với người Phật
Tử xuất gia, thọ nhiều giới luật hơn, dĩ nhiên giới không sát sinh có
nhiều điều kiện nghiêm ngặt hơn. Sau đó, đối với các sinh vật khác,
người Phật Tử tại gia giữ được bao nhiêu, tốt bấy nhiêu, trong hoàn cảnh
thực tế của cuộc sống văn minh tiến bộ. Vì phép vệ sinh chung, chúng ta
không nên ích kỷ, sợ mang tội cho riêng mình, không dám trừ khử gián
kiến ruồi muỗi chuột sâu bọ, để chúng sống chung, gây thành bệnh dịch
cho cộng đồng, cho xã hội, cho nhân loại, tổn hại nhiều nhân mạng, còn
đáng tội nghiệp hơn. Giết hại con người, gây khổ đau cho người khác, lợi
mình hại người, là điều quan trọng nhứt, cần phải nên tránh, để khỏi
tạo tội tạo nghiệp.
Giữ giới không sát sinh
còn có nghĩa là không làm tổn hại đến thanh danh, đời sống và hạnh phúc
gia đình của người khác. Chẳng hạn như có, người vì tâm tham, sai khiến
thúc đẩy, âm mưu kiện tụng, người khác ra tòa, bằng những thủ đoạn, sâu
hiểm ác độc, đặt điều thêm bớt, vu khống cáo gian, giả tạo thương tật,
làm bộ khùng điên, liên miên thưa kiện, gây cảnh tù tội, cho bao người
khác, tan nát gia cang, mục đích đòi tiền, bồi thường thiệt hại, có khi
đòi tới, vài ba triệu bạc. Những việc như vậy, làm hại cuộc đời, bao
nhiêu người khác, gây nên biết bao, khổ đau phiền não, suốt cả cuộc đời,
còn lại của họ, tội nghiệp này còn nặng hơn là sát sinh hại vật. Ðó
chính là tội sát sinh: những người bị mưu hại, không chết liền tại chỗ,
mà chết cả cuộc đời!
Khi dám ra tay lấy mạng
người khác, chắc chắn con người có tâm tham lam tiền bạc của cải quá
lớn, hoặc có tâm sân hận tức giận quá độ, hoặc có tâm si mê quá sâu dầy,
cho nên con người tạo nên tội nghiệp hết sức lớn lao, nặng nề. Khi nỡ
ra tay sát hại một con vật lớn cũng vậy, như giết trâu bò heo chó làm
thịt, hay săn bắn thú rừng, giết voi cọp beo gấu nai, để tiêu khiển, để
lột da, để lấy ngà, con người tạo thêm nghiệp báo hết sức lớn lao, n宧
nề, không khác. Tại sao vậy? Bởi vì muốn giết
người, hay sát hại con thú lớn, người đó đã có chủ ý, đã có kế hoạch, đã
chuẩn bị kỹ lưỡng, đã dự mưu tính toán, cho nên tâm của người đó bị vẩn
đục nặng nề, con người lún sâu trong vòng tội lỗi. Tôn trọng và bảo vệ
đời sống của con người, của mọi loài chúng sanh, là nguyên tắc thực tế
nhứt, là động cơ hữu hiệu nhứt, để tôn trọng và bảo vệ đời sống của
chính mình.
Làm tổn hại mạng sống của
người khác, làm tổn hại an ninh hạnh phúc của người khác, làm tổn hại
thanh danh của người khác, tức là tổn hại tâm từ bi của chính mình. Làm
tổn hại sinh mạng của chúng sinh, tội nghiệp nặng nhẹ, tùy theo tâm của
con người lúc đó. Thí dụ như vì phép vệ sinh, hay vì vô tình, hoặc vì bị
cắn đau bất ngờ, con người đập chết con muỗi, tội nghiệp không nặng
bằng những người đi câu cá để tiêu khiển, vứt cá lên bờ, chết ngộp đầy
dẫy, hoặc những người vừa giết côn trùng, vừa nguyền rủa chúng, trên vỉa
hè, ngoài đường phố. Thí dụ như vô ý đạp chết một con trùng, tội nghiệp
không nặng bằng một đứa bé cầm roi, đánh cho đến chết một con gà bị đem
treo ngược, một cách nhanh nhứt, để lãnh giải thưởng, trong một cuộc
thi đua giết gà, do người lớn tổ chức để mua vui!
Hơn thế nữa, người biết tu
tâm dưỡng tánh, không bao giờ gây đau khổ cho bất cứ ai, dù là người
thân hay kẻ thù, qua các hành động đánh đập, hãm hại, hoặc không bao giờ
gây não loạn cho người khác, qua việc thưa gửi kiện tụng, vu khống cáo
gian, hoặc không bao giờ gây tổn hại thanh danh và hạnh phúc gia đình
người khác, qua những lời nói ác độc có chủ ý, đặt điều thêm bớt, có nói
không, không nói có, ngậm máu phun người, kết án bừa bải, bóp méo sự
thực, xuyên tạc ngụy biện, xiên xỏ xỏ xiên, tranh cãi liên miên, lợi
mình hại người, khen mình khinh người, người khác sống chết, đau khổ thế
nào, thì cũng mặc kệ!
Những người có bàn thờ Phật, dù tại chùa hay tại
gia, dù có ăn chay trường hay ăn chay kỳ, dù có thọ bồ tát giới hay tu
bát quan trai giới, tu thập thiện giới, nhưng tâm không thanh tịnh: vẫn
còn tiếp tục những hành động, những lời nói, và những ý nghĩ, lợi mình
hại người, vẫn muốn người khác chết để mình sống, vẫn muốn người khác
nhục để mình vinh, vẫn muốn người khác thua để mình thắng, vẫn muốn xài
tiền của người khác, qua các thủ đoạn, như thưa gửi kiện tụng, sang đoạt
phần hùn, tiếm dụng tác quyền, giựt hụi quịt nợ, vẫn muốn lợi dụng lòng
tốt của mọi người, để sung sướng tấm thân, không cần làm lụng vất vả,
kẻ hầu người hạ, thì thực là uổng công vô ích, chẳng ích lợi gì cho việc
trở về nguồn cội, cho việc thoát ly sanh tử luân hồi, cho việc dứt trừ
phiền não khổ đau!
Trong kinh sách có câu:
- Sân si nghiệp chướng không chừa.
- Bo bo mà giữ tương dưa làm
gì?
Nghĩa là: Người nào vẫn
tiếp tục tạo nghiệp chướng, tâm tham lam, tâm sân hận, tâm si mê, vẫn
còn y nguyên, như vậy, thờ Phật tại chùa hay tại gia, ăn chay lễ lạy,
tụng kinh bái sám, phỏng có ích lợi gì đâu chứ? Thậm chí, có người còn
vào chùa lạy Phật, van vái ăn chay ba tháng, cúng chút tiền lẻ, hùn chút
phước làm việc phước thiện, với tâm cầu xin thắng một vụ kiện, cầu xin
trúng mối lợi to lớn, phen này kiếm được vài ba triệu đô la, tạ ơn tượng
Phật chút đỉnh sau!
Trong sách cũng có câu: Ăn
mặn nói ngay. Ăn chay nói dối.
Câu này có thể giải thích
nhiều nghĩa khác nhau. Trước hết, câu này ngụ ý: trong trường hợp người
ăn chay mà còn phạm lỗi nói dối, tức là giới thứ tư trong ngũ giới của
người Phật Tử tại gia, thì không bằng người ăn mặn. Người ăn mặn chẳng
hề khoe mình biết tu hành gì hết, nhưng họ nghĩ sao nói vậy, tâm khẩu
nhứt như, nói ngay thẳng, không xiên xỏ, không móc họng, không mỉa mai,
không đãi bôi, không màu mè, không nịnh bợ, không có chuyện:
- Miệng thì nói tiếng nam mô.
- Trong lòng chứa cả một bồ dao
găm.
Nhẹ nhàng hơn, câu này có
nghĩa là: người ăn mặn khi ăn thịt cá, thì họ nói là ăn thịt cá, một
cách ngay thẳng rõ ràng. Còn người ăn chay thường thích trổ tài nấu
nướng, bằng cách làm các món ăn bằng vật liệu chay, nhưng tên gọi và
hình thức giống y như món mặn. Chẳng hạn như người ăn chay nói: tôi ăn
thịt quay bánh hỏi, nhưng thực ra, món thịt quay chay đó được làm bằng
bột mì với tàu hủ ky, ăn với bánh hỏi. Những món chay nhưng có tên món
mặn cũng là đề tài thảo luận, từ xưa đến nay, trong vấn đề ăn mặn và ăn
chay, nhiều khi quá đáng đến chỗ hý luận.
Tuy nhiên, câu này không
có nghĩa xác định rằng: người ăn mặn luôn luôn nói ngay, còn người ăn
chay luôn luôn nói dối. Tại sao vậy? Bởi vì chuyện nói ngay hay nói dối,
tùy theo người, tùy theo cảnh, tùy theo tâm trạng, chứ không tùy theo
chuyện ăn mặn hay ăn chay.
* *
Trong kinh sách, Ðức Phật
dạy, có ba trường hợp phạm tội tạo nghiệp như nhau. Ðó là: "tự tác,
giáo tha tác, kiến tác tùy hỷ". Nghĩa là: tự tay mình làm thịt sinh
vật sống, để ăn cho hạp khẩu vị, hoặc mở miệng sai bảo, chỉ vẻ cách làm
thịt sinh vật sống, để người khác làm, cho mình ăn được ngon miệng, hoặc
thấy biết người khác làm thịt sinh vật sống, để đãi mình ăn, mà mình
vẫn thấy khoái khẩu, vui vẻ, tất cả đều tội nghiệp như nhau, không khác.
Tại sao vậy? Bởi vì trong ba trường hợp trên, tâm của con người loạn
động như nhau.
Trong Kinh A Di Ðà, Ðức
Phật có dạy:
"Mục đích cứu
kính của người tu theo đạo Phật, muốn được giác ngộ và giải thoát khỏi
vòng sanh tử luân hồi, muốn được vãng sinh tây phương cực lạc, chính là
phải đạt được: cảnh giới nhứt tâm bất loạn".
Trong Kinh Ðịa Tạng, và
Kinh Thủy Sám, các hình ảnh chúng sinh bị đọa cảnh giới địa ngục thường
được nhắc đến: nào là nằm giường sắt nóng, nào là bỏ vào chảo dầu sôi,
nào là nhốt trong phòng bốn vách đều bằng sắt có lửa nóng, nào là xe
bằng sắt cán dẹp nát thây, nào là bị đâm, bị cắt da, bị xẻo thịt, bị cắt
lưỡi, bị chặt đầu, bị moi óc, bị uống dầu sôi, nuốt hòn sắt nóng.
Ngày nay, chúng ta có thể
thấy những hình ảnh đó hiện tiền, trên truyền hình, qua các chương trình
dạy nấu ăn, hay qua các màn ăn uống, trong nhà bếp tại gia, hay bếp của
các nhà hàng, trong khi các con vật vẫn còn sống nhăn: như cá bị bỏ nằm
trên chảo chiên, hoặc bị bỏ vào chảo dầu sôi, như cua bị đâm vào bụng,
rồi bị bỏ vào nồi nước luộc, như tôm sống bị dao cắt làm hai, như sò ốc
bị nướng trên lò, như khỉ bị mổ óc ăn sống. Những con vật đó ngo ngoe
giẫy giụa trên tấm thớt, dưới con dao phay, hoặc bò lăn bò càng trên
chảo nóng, hoặc vùng vẫy trong nồi nước sôi, hoặc bị cột trói cứng ngắc,
chịu đớn đau vô cùng tận! Thực là cảnh tượng địa ngục ở trần gian, vô
cùng khủng khiếp, mà những người có tâm từ bi không thể nào đành chứng
kiến!
Dĩ nhiên, người Phật Tử
chân chánh tuyệt đối không bao giờ nên bày đặt cách ăn uống cầu kỳ quái
dị, vui thú trên sự đau đớn rên la của các sinh vật còn sống, ngay tại
bàn tiệc, như bậc vua chúa, trưởng giả giàu sang, thường hay hưởng thụ.
Chúng ta nên biết rằng những vị vua chúa, hay các nhà giàu sang quyền
quý, là những người có rất nhiều phước báo, từ nhiều đời nhiều kiếp
trước, nên đời này kiếp này mới được như vậy. Phước báo ví như tiền tiết
kiệm dành dụm từ trước, không biết làm việc thiện tạo thêm phước, lại
tiêu xài phung phí nhiều quá, cũng có ngày cạn hết. Cho nên khi hưởng
hết phước báo, vì trong kiếp này, không biết tu tâm dưỡng tánh, lại còn
tạo tội nghiệp như vậy, cuộc đời của họ sẽ kết thúc hết sức bi thảm.
Chúng ta đọc sách báo xưa nay thường thấy các vị vua chúa, bị ám sát
chết, bị lật đổ không chỗ chôn thân, các nhà giàu sang quyền quý, khánh
tận tài sản, đến nỗi phải quyên sinh, kết thúc mạng sống của chính mình,
các vị hoàng gia hoàng tử, công chúa quận nương, bị tai nạn thảm khốc,
chết không toàn thây, ở trên xa lộ, hoặc dưới biển sâu. Chúng ta là
những người thực sự kém phước báo hơn các vị đó nhiều lắm lắm, chớ nên
tạo thêm tội nghiệp, bằng cách này hay cách khác.
* *
Chư Tổ có dạy:
- "Tu mà không học là tu mù.
- Học mà không tu là đãy sách".
Nghĩa là người phát tâm tu
mà không chịu tìm học kinh điển, và không thấu hiểu lời Ðức Phật dạy
trong các kinh điển đó, chỉ biết đem kinh điển ra tụng, rồi lạy từng
chữ, và đếm bao nhiêu lần, để dâng sớ kể công với Ðức Phật, và van xin
Ðức Phật từ bi rước về cực lạc, cho được sung sướng hơn, hoặc chỉ biết
lo chuyện hình thức, chuyện vật chất, chẳng hạn như là chuyện ăn uống,
ăn mặn hay ăn chay, rồi tranh chấp đúng sai, rồi cãi cọ hơn thua, rồi tự
hào tự mãn, như vậy gọi là tu mù. Tại sao vậy? Bởi vì càng tu kiểu đó,
tâm của những người như vậy càng loạn động, càng mù tịt, càng u tối,
càng thêm phiền não mà thôi, chẳng tiến bộ gì, chẳng ích lợi gì.
Những người tu mù, thường
hay hảnh diện, về chuyện ăn chay, khi dể ăn mặn, cho rằng ăn mặn, mang
nghiệp rất nặng, phải đọa địa ngục, còn mình niết bàn, thiên đàng cực
lạc! Những người tu mù, hiểu rằng chúng sanh, ở trong sáu cõi, cùng khắp
pháp giới, đều là bình đẳng, nhưng lại rủa xả, một cách tàn mạt, những
người không cùng, quan điểm với mình! Những người tu mù, tỏ ra thương
xót, con bò con heo, nhưng, có người ví von, như heo như bò, họ nhẫn
không nổi, tam bành lục tặc, như hỏa diệm sơn, bởi vì, họ không hề biết:
"y nghĩa bất y ngữ", nghĩa là làm sao!
Trái lại, những người chỉ
thích tìm hiểu kinh điển, đọc thực nhiều sách đủ loại, nội điển ngoại
điển: Thế học Triết học, Phật học Thiền học, Thần học Tâm lý học, cho
thỏa mãn lòng tò mò, tăng thêm kiến thức, để đem tranh cãi, lý luận đôi
co, bắt khoan bắt nhặt, bắt bẻ vặn vẹo, mà lại không chịu, tu tâm dưỡng
tánh, phản quan tự kỷ, không xét lỗi mình, chỉ thấy lỗi người, không
chịu thực hành, lời Ðức Phật dạy, hằng ngày hằng giờ, trọn không lợi gì.
Cũng ví dụ như, nhân viên đếm tiền, ở tại ngân hàng, hay chú mục đồng,
đếm trâu cho chủ, quanh đi quẩn lại, quanh năm suốt tháng, tiền cũng
chẳng có, trâu cũng chẳng được. Như vậy, có khác nào cái đãy hay cái tủ
đựng sách, hoặc cái tàng kinh các mà thôi.
Dù cho có người, ăn chay
từ nhỏ, ở luôn trong chùa, nhưng không biết tu, theo pháp môn nào, chỉ
biết tụng kinh, như thợ tụng đám, rầm rầm rào rào, gõ mõ lóc cóc, cầu an
cầu siêu, ê a lên xuống, như hát cải lương, nhưng chẳng hiểu gì, hoặc
hiểu một phần, nương theo văn tự, hiểu theo nghĩa đen, đọc đâu hiểu đó,
chẳng chịu suy tư, tự cho là đủ, tăng thêm ngã mạn, khinh khi mọi người,
trọn chẳng công đức, đôi khi còn khiến, người mới phát tâm, đâm ra chán
nản. Tại sao vậy? Bởi vì, họ chỉ thích lập chùa to, tạo pho tượng lớn,
nhưng không Chánh Pháp, giảng dạy cho người, như vậy khác chi, người đời
ham thích, nhà cao cửa rộng, chẳng đem lợi gì, đến cho bá tánh, chỉ tạo
thêm tội, thêm nghiệp mà thôi.
Thí dụ như là: con bò ăn
cỏ, không thể ăn thịt, dù sống hay chín, con cọp ăn thịt, không thể ăn
cỏ. Những người ăn chay từ nhỏ, không ngửi được mùi thịt cá, đành tiếp
tục ăn chay, như vậy có gì hay đâu? Ðó chỉ là nghiệp báo mà thôi. Những
người có thể, chọn lựa mặn chay, phát tâm ăn chay, tu tâm dưỡng tánh,
mới là đáng quí. Nếu những vị có duyên lành ăn chay từ nhỏ, lại biết tu
tâm dưỡng tánh, biết cầu học Chánh Pháp, biết tự lợi lợi tha, biết tự
giác giác tha, vì mình vì người, với tâm khiêm tốn, thương xót chúng
sanh, đang bị trầm luân, sanh tử luân hồi, gắng công tu tập, công phu
thiền định, bản tâm thanh tịnh, có ngày đại ngộ, hoằng dương Chánh Pháp,
cứu khổ chúng sanh, muôn loài ích lợi. Ðó chính là những bậc chân tu
thực học, những bậc cao tăng thạc đức, là cây to bóng mát trong chốn
thiền lâm, là nơi nương tựa cho hàng tứ chúng vậy.
Trong Kinh Tăng Nhất A
Hàm, Ðức Phật có dạy:
- Tuy tụng ngàn chương cú. Không hiểu
nghĩa ích gì.
- Ðâu bằng hiểu một câu. Nghe
xong liền ngộ đạo.
- Dù tụng ngàn muôn câu. Không
rõ nghĩa ích gì.
- Chỉ thông suốt một nghĩa.
Nghe qua liền đạt đạo.
Thực vậy, mục đích cứu
kính của đạo Phật, không phải chỉ là những buổi lễ cầu an, cầu siêu, cầu
đoàn tụ, cầu đủ thứ chuyện trên trần đời, xong rồi tính lời tính lỗ.
Cũng không phải chỉ là những hình thức bên ngoài như: đi chùa lễ Phật,
hái lộc đầu xuân, mỗi năm một lần, ăn chay thọ giới, tụng kinh bái sám,
mỗi tháng hai lần, lập chùa thiệt to, tạo tượng thiệt lớn, cho có vẻ
linh thiêng huyền bí, mà chẳng hiểu làm như vậy có ý nghĩa gì, bởi không
chịu tìm học Chánh Pháp, chỉ tăng thêm chấp ngã và chấp pháp mà thôi.
Tất cả những sự tướng kể
trên, không phải là không cần thiết, không phải là không nên làm, không
phải là vô bổ vô ích, một cách hoàn toàn. Nhưng, như vậy vẫn chưa phải
là đủ, chưa phải là cứu kính, chưa phải là cốt tủy của đạo Phật. Ðó chỉ
là cái vỏ bên ngoài, là vòng rào bên ngoài, dành cho những người mới bắt
đầu đến với đạo Phật. Những người thờ Phật nhiều đời, hoặc phát tâm tu
theo đạo Phật lâu rồi, làm việc chùa nhiều năm rồi, mà vẫn dừng lại ở
những hình thức bên ngoài như vậy, và chịu thỏa mãn, thì chẳng ích lợi
gì, chẳng tiến bộ gì.
Mục đích cứu
kính của đạo Phật là giúp đỡ con người đạt được giác ngộ và giải thoát
khỏi vòng sanh tử luân hồi, chứ không phải chỉ có những lễ nghi này và
những nghi lễ kia như vậy mà thôi.
Nhưng con người cần giác
ngộ điều gì? Theo đạo Phật, con người cần giác ngộ: cuộc đời là vô
thường, biến đổi luôn luôn, tâm tánh là vô thường, nay vầy mai khác, tấm
thân là giả tạm, nay còn mai mất, chỉ tồn tại hơn kém một trăm năm mà
thôi. Cho nên phải hiểu biết sâu luật nhân quả, mới có thể gìn giữ bản
tâm thanh tịnh, chuyên làm các việc thiện, chuyên nói các việc hiền,
chuyên nghĩ các việc lành, tránh làm các điều ác, tránh nói các điều dữ,
tránh nghĩ các điều bất thiện, tránh gây phiền não khổ đau cho người
khác, chẳng hạn như: sát sinh hại vật, lường gạt trộm cắp, phá hoại gia
cang, nói lời độc ác, chia rẽ người khác, vu khống cáo gian, thưa gửi
kiện tụng, ăn gian nói dối, lợi mình hại người, đòi tiền bồi thường, vài
ba triệu bạc, lòng tham không đáy, có ngày trở lại, hại chính nơi mình.
Hiểu biết sâu luật nhân quả, con người cố gắng làm bất cứ điều thiện
nào, dù nhỏ dù lớn, để tạo thêm phước báu, hầu giảm bớt nghiệp báo, đã
tạo trước đây, qua các dạng như: được nhiều may mắn, quới nhơn giúp đỡ,
gặp người tốt bụng, tai qua nạn khỏi, chuyện lớn hóa nhỏ, chuyện nhỏ hóa
không. Chứ khấn vái, van xin, cầu nguyện, thực ra chẳng có ích gì, có
được gì đâu?
Tại sao như vậy? Bởi vì,
chư Phật hay các vị thánh thần thiêng liêng, đâu có làm chuyện bất công,
thỏa mãn lời van xin cầu khẩn của những kẻ còn gây tội tạo nghiệp, còn
gây đau khổ cho người khác, dù bằng hành động, lời nói hay ý nghĩ, chưa
chịu tu tâm dưỡng tánh, làm sao xứng đáng được hưởng những điều cầu khẩn
van xin đó. Hơn nữa, cứu kính của đạo Phật là chỉ dạy con người giác
ngộ "bản tâm thanh tịnh" của chính mình, sẵn có xưa nay.
Trong Kinh Ðại Bát Niết
Bàn, Ðức Phật có dạy:
- Tất cả chúng sinh đều có bản tâm thanh
tịnh.
- Chúng sinh chẳng nhận thấy
được, vì bị vô minh che lấp.
Nghĩa là: Con người ai ai
cũng có bản tâm thanh tịnh. Chỉ vì lòng tham lam của cải tiền bạc, tham
đến bạc triệu đô la, chứ chẳng phải ít ỏi gì, hoặc chỉ vì lòng sân hận
tự ái cao độ, hoặc chỉ vì lòng si mê cố chấp, cho nên con người mới tạo
tội tạo nghiệp, làm cho tâm trí loạn động, thường xuyên bất an, điên đảo
loạn cuồng, để rồi trôi lăn vào vòng sanh tử luân hồi, đã muôn kiếp
trước, và sẽ tiếp tục trôi lăn, muôn kiếp về sau, nếu như không biết,
nếu như không chịu, dừng nghiệp và chuyển nghiệp. Với số tiền nho nhỏ,
quyền lợi không đáng kể, con người còn có thể tỉnh thức, có thể dừng
được nghiệp, có thể dẹp lòng tham, không thưa kiện người khác, không gây
não loạn người, và gia đình của họ. Nhưng khi kiện thưa, đòi tiền bồi
thường, vài triệu đô la, con người thành ma, tối tăm mặt mũi, liều mạng
đưa chân, hết biết lẽ phải, nhắm mắt làm càng, tới đâu cũng được, địa
ngục chẳng ngán, súc sinh chẳng sợ, ngạ quỉ chẳng sao, miễn là thu vào,
một số tiền to, cho sướng cái đã, bất cứ chuyện gì, hạ hồi phân giải.
Mãnh lực của đồng đô la quả thực là vạn năng, thượng đế chẳng bằng, đã
lôi kéo không biết bao nhiêu chúng sinh u mê, vào vòng tội nghiệp, từ
xưa đến nay!
Chúng ta là người tỉnh
thức, đang tu học Chánh Pháp, đang muốn trở về nguồn cội, đang muốn
chuyển hóa cuộc đời của mình, đang muốn thoát ly sanh tử luân hồi, càng
phải nên hết sức cẩn trọng, cẩn trọng và cẩn trọng!
Muốn được gặp
Phật, phải bỏ tâm ma. Thực là đơn giản, không tìm đâu xa, nhưng không dễ
làm. Khi con người biết dừng nghiệp và chuyển nghiệp, tức là con người
được giải thoát khỏi sự trói buộc của nghiệp chướng. Ðó mới chính là mục
đích cứu kính của đạo Phật. Khi đã hiểu biết được chân lý đó rồi, con
người thấy được hướng đi của người Phật Tử chân chánh, biết tu tâm dưỡng
tánh, ăn chay hay ăn mặn, không còn là vấn đề nữa!
Có ông Liêm Sứ, ở xứ Hồng
Châu, đến hỏi Thiền sư, Mã Tổ Ðạo Nhất: Uống rượu ăn thịt, nên hay không
nên? Ngài Mã Tổ đáp: Uống rượu ăn thịt, là "lộc" của ngài. Không uống
rượu ăn thịt là "phước" của ngài! Có phước mới hưởng lộc. Có phước mới
trường thọ. Ðó là: "Phước, Lộc, Thọ". Không có phước, sao được
hưởng lộc, sao được trường thọ?
Ngày xưa, vào đời nhà
Trần, khi Hoàng Thái Hậu Nguyên Thánh Thiên Cảm mời vào cung điện dự
tiệc thịnh soạn, Ngài Tuệ Trung Thượng Sĩ ngồi vào bàn tiệc, vừa ăn món
chay vừa ăn món mặn, không quan tâm lựa chọn. Hoàng Thái Hậu thấy vậy,
ngạc nhiên hỏi: Hoàng huynh thiền định, mà ăn cá thịt, thành Phật sao
được? Tuệ Trung Thượng Sĩ cười đáp: "Phật là Phật, huynh là huynh. Huynh
chẳng cần làm Phật, Phật chẳng cần làm huynh. Thái Hậu há chẳng nghe cổ
đức nói: Văn Thù là Văn Thù, Giải Thoát là Giải Thoát, đó sao?". Hoàng
Thái Hậu nghe qua liền giác ngộ.
Theo sử sách ghi, chúng ta
được biết, Tuệ Trung Thượng Sĩ là một vị Cư Sĩ, vào đời nhà Trần, ở
nước ta. Ngài vốn là một vị tướng lãnh, một quan đại thần trong triều,
sau khi ngộ đạo, Ngài liền từ quan, tỉnh tu tại gia, giảng dạy đạo lý
cho những người hữu duyên, tầm sư học đạo, từ hàng vua chúa, quan quyền
trưởng giả, cho đến thứ dân. Ngài là con cả của Khâm Minh Từ Thiện An
Sinh Vương Trần Liễu, và là thầy dạy đạo của Hoàng Ðế Trần Nhân Tôn.
Hoàng Ðế Trần Nhân Tôn hai lần đại thắng quân Mông Cổ, giữ yên bờ cõi,
sau này nhường ngôi, đi tu trên núi Yên Tử, đạt đạo trở thành Sơ Tổ Trúc
Lâm, tức là Ðiều Ngự Giác Hoàng. Những điều luận bàn đạo lý huyền diệu
của Ngài Tuệ Trung Thượng Sĩ được các bậc thạc đức thiền môn rất kính
trọng. Ðiều chúng ta cần lưu ý nơi đây là: trình độ tu tập giác ngộ của
Ngài Tuệ Trung Thượng Sĩ đã vượt khỏi tam giới, đã thoát khỏi thế giới
hiện tượng tương đối, chúng ta không thể so sánh được!
Câu chuyện này ngụ ý: Việc
tu tâm dưỡng tánh mới thực sự là điều quan trọng, và nhằm mục đích đả
phá quan niệm sai lầm cho rằng: ăn chay sẽ thành Phật, ăn chay sẽ lên
thiên đàng, ăn chay sẽ về niết bàn, còn ăn mặn sẽ đọa địa ngục!
* * *
tóm lại, vấn đề ăn mặn và ăn
chay còn khá nhiều khía cạnh tế nhị khác, trong phạm vi hạn hẹp và nông
cạn, bài viết này không thể bao gồm hết tất cả các phương diện, một cách
hoàn toàn được. Tuy nhiên, chúng ta cũng đã có một khái niệm khá rõ
ràng về vấn đề này, có thể áp dụng vào trong đời sống thực tế hằng ngày.
Cổ nhân có dạy: "Ăn để mà sống chứ không phải sống để mà ăn".
Nghĩa là: Con người sanh ra, trên trái đất này, ngoài chuyện ăn uống, để
giữ mạng sống, bồi dưỡng sức khỏe, chúng ta còn nhiều, chuyện khác để
làm, đem lại ích lợi, cho người cho đời, và chính bản thân.
Trong đạo Phật, vấn đề ăn
uống không phải là chuyện quan trọng hàng đầu. Dù ăn mặn hay ăn chay,
cần nên giản dị, không nên cầu kỳ, dành nhiều thời giờ, cho những việc
làm, ích lợi bản thân, đối với tâm linh, đời sống tinh thần. Chính
chuyện tu tâm dưỡng tánh mới đáng làm chúng ta bận tâm thực hành hằng
ngày. Chuyện ăn uống thuộc về phạm vi thể chất, bồi bổ cho tấm thâm tứ
đại giả tạm này, để làm phương tiện cho việc tinh tấn tu tâm dưỡng tánh,
cho đến ngày giác ngộ và giải thoát.
Chư Tổ có dạy:
- "Cơ tắc xan hề, khốn tắc miên".
Hoặc:
- "Cơ lai khiết phạn, khốn lai
thùy".
- Nghĩa là: "Ðói đến thì ăn, mệt
ngủ khò".
Lúc mình đói bụng, một củ
khoai nhỏ, cũng tạm ấm lòng. Khi ăn quá no, căng bụng tràn họng, lúc đó
món nào, dù mặn hay chay, cũng chẳng còn ngon.
Sách có câu: "No mất
ngon, giận mất khôn". Con người muốn sống một cuộc đời an nhàn tự
tại, không nên chú tâm, không nên lệ thuộc quá nhiều về sự ăn uống. Một
người chỉ biết ăn chay, tụng niệm suốt đời, không tìm biết mục đích cứu
kính của đạo Phật, quả thực là phí phạm cả kiếp sống này. Việc học hiểu
để phát triển trí tuệ, và thực hành Chánh Pháp, ngay trên cuộc đời, tại
thế gian này, cho đến khi được viên mãn, mới thực sự là việc quan trọng
của người Phật Tử, tại gia và xuất gia. Ðó mới là mục đích cứu kính của
đạo Phật, ăn uống chỉ là một phương tiện, trong bao nhiêu phương tiện
khác, mà thôi.
Một thực tế khác về vấn đề
ăn mặn và ăn chay chúng ta cần nên hiểu biết. Ðó là các thứ nông phẩm
dùng để ăn chay như: cơm gạo, rau cải, hoa quả, trái cây, thu hoạch được
sau khi trải qua quá trình: trồng trọt, tưới nước, bón phân và trừ khử
các loại sâu rầy phá hoại mùa màng. Nghĩa là các nông gia phải lao động
khổ nhọc và phải sát trùng, để mùa màng được tươi tốt, thu hoạch được
cao, tăng gia sản xuất. Khi dùng các nông phẩm đó, để gọi là ăn chay,
tránh nghiệp sát sinh, trưởng dưỡng tâm từ bi, tu tâm dưỡng tánh, chúng
ta đã không tránh được sát giới, một cách hoàn toàn, dù không trực tiếp,
cũng là gián tiếp, cũng chịu cộng nghiệp, với các nông gia. Cho nên,
người Phật Tử tại gia hay xuất gia, mỗi khi thọ thực, cần phát tâm từ
bi, thương xót những người chưa thể ăn chay được, vì bất cứ lý do gì,
hoặc là các nông gia phải phạm sát giới, để làm nên các nông phẩm chúng
ta đang dùng, bằng cách tự đọc lời cầu nguyện trước khi ăn, để hồi hướng
phước báu ăn chay, hay công đức trì giới của mình, đến tất cả chúng
sinh, trong khắp pháp giới. Hoặc chúng ta chắp tay cầu nguyện cho tất cả
chúng sinh, ít ra cũng đều có những bữa cơm đạm bạc như mình vậy.
Bài viết này tìm hiểu vấn
đề ăn mặn và ăn chay, trong phạm vi đạo Phật, nhằm mục đích khuyến
khích, tán thán việc ăn chay đúng Chánh Pháp, trưởng dưỡng tâm từ bi,
chú trọng việc tu tâm dưỡng tánh, để đạt được giác ngộ và giải thoát, mà
thôi.
Ðể kết thúc bài viết này,
có bài kệ như sau:
- Như ăn chay suốt đời
- Nhưng tâm không thanh tịnh
- Không hiểu biết Chánh Pháp
- Khác chi bò ăn cỏ.