Đại lão Hoà thượng Quảng Khâm, năm nay tuổi hạc chín mươi ba, tu hành đã bảy mươi ba năm, đang ngồi từ tường trên chiếc ghế mây trong điện Địa Tạng chùa Thừa Thiên, mới xây lại sắp hoàn thành.

Ngài nói với chúng tôi Ngài không biết thiền.

Sáng ngày mồng 1 tháng 4 trời mưa lớn, ban biên tập nguyệt san Thập Phương chúng tôi quyết tâm lên chùa Thừa Thiên bái kiến Hoà thượng, thỉnh ý Ngài về việc thành lập đạo tràng tu thiền. 

Cư sỹ Hứa Quốc Chính đúng 9 giờ sáng lái xe đưa chúng tôi lên núi, các bạn đồng học liền gọi ngay một chiếc taxi đi theo.

Pháp sư tri khách Truyền Khải liền gác lại công việc bận rộn chuẩn bị cử hành Pháp Hội, mời chúng tôi đến điện Địa Tạng gặp Hoà thượng trò chuyện gần 40 phút. Chúng tôi bắt đầu câu chuyện từ lời Ngài dạy chúng tôi mấy năm trước đây:

“Không phải là Phật pháp suy mà là con người suy”.

Hoà thượng nói: “Tại sao con người suy? Vì không chịu giữ giới, không dụng công giữ bốn oai nghi đi, đứng, nằm, ngồi”.

Rồi Ngài bất chợt hỏi lại chúng tôi: “Con người từ đâu đến?”

Thấy chúng tôi không trả lời được, Ngài liền tự đáp: “Từ trong bốn loài thai, noãn, thấp, hoá”. Rõ ràng là Ngài e rằng chúng tôi tự khoác cho mình cái tướng tốt” (hảo tướng) đến nghe Pháp.

Người đến chùa Thừa Thiên phần đông là khách hành hương và du khách, chẳng mấy ai đến học tu thiền, do đó nếu bạn có xin Ngài dạy cho kinh nghiệm tu hành thì thường được nghe Ngài bảo là Ngài bắt đầu học Phật bằng pháp môn tịnh độ, và chỉ dạy niệm sáu chữ “Nam-mô A-Di-Đà Phật”. Thật ra, ấy cũng là do lòng từ bi của Ngài. Đối với hàng Phật tử thời nay, tịnh độ là pháp môn thích hợp nhất, không nói tịnh độ thì nói gì đây?

Chúng tôi vẫn không nản lòng, tiếp tục đưa ra vấn đề liên quan đến tu thiền, hỏi Ngài: “Xin thưa, có phải Hoà thượng tu cả thiền và tịnh hay không?” – Hoà thượng đáp: “Tôi chỉ niệm A-Di-Đà Phật”.

- Nói chung, thiền tịnh song tu có dễ hoà hợp không?

- Với tôi không phân biệt, nếu như cường điệu thiền thì còn có ngã tướng, và khi mở miệng nói là còn có cái ta.

- Nếu như có người muốn học thiền thì Ngài dạy như thế nào?

- Thiền không phải là cái để dạy, mỗi người đều có căn cơ.

- Người đức hạnh tốt dễ học thiền chăng?

- Điều đó tôi không biết. Chùa Thừa Thiên vốn tu hành theo tự nhiên. Ở đây rất đông người, tôi không nghĩ rằng tôi đang độ họ.

- Như vậy là để cho họ tự lực tự độ?

- Đó là điều không cần phải giải thích, một tiếng chuông gióng lên mọi người đều nghe biết.

Lời khai thị thật sâu sắc, hấp dẫn đám người nghe. Ai gần Ngài thì quỳ, ai xa Ngài thì đứng, tất cả đều một mực cung kính, nghiêm trang. Hoà thượng giảng pháp, muốn cho mọi người “tĩnh tâm an trụ” nỗ lực thực sự. Dù sao, vấn đề chúng tôi hỏi chưa được đề cập tới!

- Bạch Hoà thượng, nếu như có một số tỳ kheo trẻ tinh tấn phát tâm, mong được tiếp thu sự giáo dục lý tưởng của Tăng đoàn ngõ hầu sau này có thể làm rạng rỡ đạo Phật, Hoà thượng có gì chỉ dạy cho họ?

- Việc ấy đã có các vị đại pháp sư có thể phụ trách giáo dục chúng tăng, đào tạo nhân tài; tôi tuổi đã già rồi có muốn làm thì cũng chỉ là việc làm của kiếp sau

- Thật ra, có người chỉ cần Ngài dạy cho một đôi lời cũng là đủ.

- Ví như tôi đang ngồi đây, miệng nói muốn độ sinh, làm sao độ được?

(Có rất nhiều bạn trẻ đến gặp Ngài, thỉnh ý về nguyện vọng của mình, về thế nào là hoằng pháp, thế nào là lợi sinh, Ngài đều không trả lời trực tiếp câu hỏi.)

- Chúng con muốn thân tâm chuyển hoá thật nhanh, như Hoà thượng vậy, có phải thường xuyên ngồi thiền?

- Bây giờ các ông nói với tôi điều đó tôi mới hay là tôi đang hành thiền.

- Sự tu hành của tu sĩ ở trên núi và ở thành thị có gì khác nhau?

- Ban đầu nên tu trong rừng núi, sau một thời gian, dù ở đô thị hay phố phường đều có thể tu được.
- Nếu muốn thiết lập một cơ sở giáo dục Phật giáo hoặc một thiền đường thì ở núi rừng tốt hay ở thành phố tốt?

- Không nên nói chúng ta phải làm gì, như vậy là còn có hình tướng, còn chấp trước.

- Ngài ở đây tùy duyên thuyết pháp, không phải là giáo dục sao?

- Chùa Thừa Thiên này không phải của tôi, nếu là của tôi thì tôi đã trở thành ông từ giữ chùa!

Hoà thượng không muốn bàn về việc giáo dục. Theo chúng tôi nghĩ Ngài không thích hý đàm danh tướng. Sự giáo dục tăng chúng hiện hành tại nơi đây chẳng đã nói lên một cách tốt nhất chủ đề của cuộc hội đàm!?

- Thưa hoà thượng, chùa này có bao nhiêu chúng xuất gia?

- Có bốn năm chục người.

- Ngài dạy họ tu như thế nào?

- Tùy họ dụng công, nhưng phải tu khổ hạnh, mỗi tối cùng niệm Phật lễ Phật với nhau cho đến tàn một cây hương.

- Họ sống qua ngày như thế nào?

- Ăn uống đạm bạc, tự canh tác lấy mà sống.

- Ấy là thanh quy do tổ Bách Trượng đề ra.

- Quy củ đã lập ra; ai cũng phải theo đó mà làm.

- Ở đây, thanh quy của Ngài Bách Trượng không có gì bổ sung?

- Không.

- Thời đại không giống nhau, làm sao áp dụng như nhau?

- Người xuất gia ngày xưa và ngày nay giống hay khác nhau?

(Ý Ngài nói kỷ cương phải giống như nhau).

- ngoài nếp sống theo thanh quy ra, họ có được dạy cho học kinh điển không?

- Có, phải xem kinh thì mới biết đường mà tu, tôi cũng bảo họ xem Tâm kinh.

- Thưa, Ngài cũng có dạy?

- Nội dung Tâm kinh rất rộng lớn, phải tự mình lãnh hội, tự mình hành trí, đến lúc nào đó tự nhiên hiểu ra.

- Thưa Hoà thượng, trong Tâm kinh câu nào quan trọng nhất?

- Câu “Quán tự tại Bồ Tát”.

- Có phải Ngài đang tu theo hạnh nguyện của Bồ Tát Địa Tạng?

- Tôi cũng không rõ nữa, chỉ biết loáng thoáng.

- Ngài có dạy đại chúng ở đây tụng kinh Địa Tạng và tu theo hạnh nguyện của Bồ Tát Địa Tạng?
- Mỗi người đều có hạnh nguyện của mình.

- Kiếp này Hòa Thượng hoằng dương Phật pháp, hạnh nguyện lớn nhất của Ngài là gì?

- Tôi ngồi đây từ sáng đến chiều, cũng không biết mình đang làm gì.

- Ấy là cung cách của đại thiền sư...

- “Đại”cỡ nào? lớn nhất cũng chẳng qua bằng chiếc ghế tôi đang ngồi đây.

- Cùng đi đến đây cũng có Pháp sư định xây dựng đạo tràng tu thiền, xin Ngài có thể từ bi chỉ dạy cho một vài điều?

- Bản thân tôi còn chưa có khả năng.

- Có người đến thỉnh cầu hẳn là có duyên, mong được toại nguyện.

- Có, ai đến đây yêu cầu tôi, tôi đều tùy duyên chỉ bảo.

Lần trò chuyện ấy với Hoà thựơng, theo lời kể lại của các vị thị giả, là sự kiện hiếm thấy trong mấy năm gần đây. Khó gặp được lúc Ngài vui vẻ như vậy: hoan hỷ dạy cho “bí quyết”, lại còn đưa ngay cho bộ “Tâm kinh”. Không những Ngài chỉ cho cách xây dựng đạo tràng tu thiền lý tưởng mà còn để mọi người cùng tham dự Thắng Hội, cùng thưởng thức Pháp vị, ai bảo rằng Ngài không biết Thiền?