Vô Môn Quan

Vô Môn Quan
Huệ Khai

08/07/2555 06:21 (GMT+7)

Kích cỡ chữ: Giảm

Mục lục

Tắc 13

ĐỨC SƠN BƯNG BÁT

CÔNG ÁN

Một hôm ngài Đức Sơn bưng bát ra thiền đường. Tuyết Phong hỏi

- Cái lão già, chuông chưa dóng, trống chưa điểm mà bưng bát đi đâu?

Sư liền lui về phương trượng.

Tuyết Phong kể chuyện lại cho Nham Đầu nghe. Nham Đầu nói

- Đường đường là hòa thượng Đức Sơn mà chưa hiểu câu nói tối hậu.

Sư nghe được sai thị giả gọi Nham Đầu vô hỏi

- Ông chê lão tăng à?

Nham Đầu nói nhỏ ý mình, sư liền thôi. Hôm sau sư thăng đường quả nhiên khác vẻ thường. Nham Đầu ra trước chúng vỗ tay cười lớn nói:

- Cũng may lão già biết câu tối hậu. Mai mốt thiên hạ chẳng ai làm gì nổi lão.

LỜI BÀN

Nếu là câu tối hậu, cả Nham Đầu và Đức Sơn trong mộng cũng chưa thấy được. Xét kỹ lại, chẳng khác chi một bầy tượng gỗ.

TỤNG

Thức đắc tối sơ cú

Tiện hội mạt hậu cú

Mạt hậu dữ tối sơ

Bất thị giả nhất cú.

Biết được câu khởi đầu

Hiểu liền câu rốt chót

Rốt chót với đầu câu

Phải đâu là câu ấy.

BÌNH BÌNH

chưa kịp mở miệng.

TẮC 14

NAM TUYỀN CHÉM MÈO

CÔNG ÁN

Tăng chúng hai chái đông, tây tranh nhau con mèo. Hòa thượng Nam Tuyền giơ con mèo lên mà nói

- Các ông nói được thì tha, không nói được thì chém.

Chẳng ai biết nói sao, sư bèn chém con mèo. Đến tối Triệu Châu về, sư kể lại cho nghe. Triệu Châu bèn cởI dép để lên đầu mà đi ra. Sư nói

- Nếu lúc ấy có ông thì cứu được con mèo rồi.

LỜI BÀN

Thử hỏi Triệu Châu đội dép cỏ như vậy ý thế nào? Nếu ở đây hạ được một câu chuyển ngữ thì Nam Tuyền hành lệnh không uổng. Còn nếu chưa, Hừ!

TỤNG

Triệu Châu nhược tai

Đảo hành thử lệnh

Đoạt khước đao tử

Nam Tuyền khất mạng.

NGHĨA

Triệu Châu có nhà

Lệnh kia làm ngược

Đoạt mất con dao

Nam Tuyền xin mạng

BÌNH BÌNH

- Nếu không hạ được câu chuyển ngữ thì sao?

- Hừ! chém

TẮC 15

BA HÈO CỦA ĐỘNG SƠN

CÔNG ÁN

Ngài Vân Môn nhân Động Sơn đến tham học, sư hỏi

- Từ đâu đến?

Động Sơn đáp

- Từ Tra Độ

Sư lại hỏi

- Hạ an cư ở đâu?

Động Sơn đáp

- Chùa Báo Từ, Hồ Nam

Sư hỏi tiếp

- Rời chùa hôm nào?

Động Sơn đáp

- Hai mươi lăm tháng tám

Sư nói

- Tha cho ông ba hèo

Sáng hôm sau Động Sơn lên tham hỏi

- Hôm qua đội ơn hòa thượng tha cho ba hèo, nhưng không biết lỗi ở chỗ nào?

Sư nói

- Cái túi cơm, cứ thế mà đi Giang Tây, Hồ Nam.

Nhân đó Động Sơn bèn ngộ

LỜI BÀN

Vân Môn bấy giờ giở ngón sở trường, khiến Động Sơn mở riêng được con đường sống, tông môn không đến nỗi đìu hiu. Qua một đêm hụp lặn trong biển thị phi, hôm sau trở lại được hóa giải, Đông Sơn bèn ngộ. Thế cũng chưa mau lẹ chi. Xin hỏi các người: Ba hèo của Động Sơn đáng chịu hay không đáng chịu? Nếu bảo là đáng thì cây cỏ cũng đều đáng chịu sao? Còn nếu bảo là không thì té ra Vân Môn chỉ bịa xạo. Hiểu được chỗ này thì có thể hả giận cho Động Sơn một tí.

KỆ TỤNG

Sư tử giáo nhi mê tử quyết

Nghĩ tiền khiêu trịch tảo phiên thân

Vô đoan tái tự đương đầu trước

Tiền tiễn do khinh, hậu tiễn thâm.

Sư tử răn con thiệt lạ mầu

Toan chồm ra trước lại quay sau

Bỗng dưng lại gõ đầu hai cái

Trước còn nương nhẹ, cái sau đau.

BÌNH BÌNH

Cái túi đựng cơm tự nó có đi Giang Tây, Hồ Nam được không nhỉ?

TẮC 16

NGHE CHUÔNG MẶC ÁO

CÔNG ÁN

Ngài Vân Môn nói

- Thế giới rộng lớn như vậy, sao nghe chuông lại mặc áo thất điều?

LỜI BÀN

Tham thiền học đạo, kỵ nhất là việc theo tiếng, đuổi màu. Dù cho nghe tiếng mà ngộ đạo, thấy sắc mà sáng tâm, cũng là chuyện thường. Phải biết rằng người tu vốn phải cỡi tiếng, đạp màu, đâu đâu cũng rõ, chi chi cũng hay. Tuy như thế, thử hỏi tiếng đến bên tai, tai qua bên tiếng, đạt đến chỗ cả im lẫn tiếng đều quên thì thế nào?

Chỗ này nếu lấy tai mà nghe ắt khó được, còn lấy mắt mà nghe thì mới được.

KỆ TỤNG

Hội tắc sự đồng nhất gia

Bất hội vạn biệt, thiên sai

Bất hội sự đồng nhất gia

Hội tắc thiên sai, vạn biệt.

Hiểu thì vốn chuyện một nhà

Không hiểu ngàn sai, vạn khác

Không hiểu vẫn chuyện một nhà

Hiểu lại ngàn sai, vạn khác.

BÌNH BÌNH

Hai câu đầu dành cho người đã ngộ

Hai câu sau dành cho người chưa ngộ.

TẮC 17

QUỐC SƯ TAM HOÁN

CÔNG ÁN

Quốc sư ba lần gọi thị giả, thị giả dạ ba lần. Sư nói

- Tưởng đâu ta phụ ngươi, té ra ngươi phụ ta.

LỜI BÀN

Quốc sư ba lần gọi, lưỡi rụng xuống đất. Thị giả ba lần dạ, tùy duyên thùy thuận. Quốc sư già nua lẩm cẩm, đè đầu trâu bắt ăn cỏ. Thị giả không chịu. Của ngon không đáng cho người no ăn, thử hỏi thị giả phụ lòng quốc sư ở đâu? Nước yên thì tài tử quí. Nhà giàu thì trẻ con nhõng nhẽo.

KỆ TỤNG

Thiết gia vô khổng yếu nhân đam

Lụy cập nhi tôn bất đẳng nhàn

Dục đắc sanh môn tinh trụ hộ

Cánh tu xích cước thượng đao sơn.

Gông cùm không lỗ bắt mang vào

Lụy đến cháu con chuyện dễ sao?

Hễ muốn cửa nhà nguyên nếp cũ

Chân trần phải cố đạp non đao.

BÌNH BÌNH

Cơm đến miệng, dễ gì mà xơi.

Dù có được ăn cơm ấy cũng phải chân trần đạp non đao nước nhà mới bình an.