TẮC 31
TRIỆU CHÂU KHÁM PHÁ LÃO BÀ.
CÔNG ÁN
Có một ông tăng hỏi bà lão
- Đường nào đi núi Ngũ Đài
Sơn
Bà lão đáp
- Cứ đi thẳng
Ông tăng mới bước đi năm, ba
bước, bà lão lại nói
- Đường đường một ông thầy
tu, cứ thế mà đi kìa!
Sau có người kể lại cùng ngài
Triệu Châu, sư nói
- Để ta tới xem lão bà này
ra sao.
Hôm sau sư bèn đến, cũng hỏi
như vậy, bà lão cũng đáp như vậy.
Sư trở về nói với tăng chúng
- Bà lão ở Đài Sơn, ta đã
khám phá cho các ông rồi đó.
LỜI BÀN
Bà lão chỉ biết ngồi trong
trướng, liệu việc binh, bị giặc đến mà không biết. Còn lão Triệu Châu giỏi việc
cướp trại, lại không ra người lớn đàng hoàng. Xét kỹ cả hai đều có lỗi. Thử hỏi
đâu là chỗ Triệu Châu khám phá bà lão?
TỤNG
Vấn ký nhất ban
Đáp diệt tương tự
Phạn lý hữu sa
Nê trung hữu thứ.
Hỏi đã là một
Đáp cũng không hai
Trong cơm có sạn
Trong bùn có gai.
BÌNH BÌNH
Bà lão cũng chẳng biết Triệu
Châu là bậc tác gia (đã tỏ ngộ).
TẮC 32
NGOẠI ĐẠO HỎI PHẬT
CÔNG ÁN
Một kẻ ngoại đạo hỏi Phật:
- Không hỏi có lời, không hỏi
không lời.
Thế Tôn ngồi im
Kẻ ngoại đạo tán thán
- Đức Thế Tôn đại từ đại
bi, vén lớp mây mờ khiến tôi vào được
Rồi bái lạy và đi
Ngài A Nan bèn bạch Phật
- Kẻ ngoại đạo chứng được
điều gì mà tán thán rồi đi như vậy?
Phật dậy
- Như ngựa hay trên đời,
nhìn bóng roi mà chạy.
LỜI BÀN
A Nan là đệ tử của Phật mà kiến giải không bằng kẻ ngoại
đạo. Thử hỏi kẻ ngoại đạo cùng đệ tử của Phật cách nhau bao xa?
TỤNG
Kiếm nhẫn thượng hành
Băng lăng thượng tẩu
Bất thiệp giai thê
Huyền nhai tát thủ
Đi trên lưỡi gươm trần
Chạy trên bờ dao sắc
Khỏi phải bận leo trèo
Thỏng tay mà ngắm vực.
BÌNH BÌNH
Đạt đến trình độ là chỉ cần sai
một hào ly, thì đất trời liền phân cách.Vậy mới đến hỏi Thế Tôn.
TẮC 33
PHI TÂM, PHI PHẬT
CÔNG ÁN
Một ông tăng hỏi ngài Mã Tổ
- Phật là gì?
Tổ đáp
- Chẳng tâm, chẳng Phật.
LỜI BÀN
Nếu thấy được chỗ đó, việc tham
học đã xong.
TỤNG
Lộ phùng kiếm khách tu trình
Bất ngộ thi nhân mạc hiến
Phùng nhân thả thuyết tam phân
Vị khả toàn thi nhất phiến.
Gặp tay kiếm khách nên trình kiếm
Không gặp thi nhân chớ nói thơ
Mới gặp đôi lời thưa đã ướm
Chớ trình rốt chuyện lúc ban sơ.
BÌNH BÌNH
Giữa hai lời giải thích
Tức tâm tức Phật và Phi tâm phi Phật
Có gì giống nhau có gì khác nhau?
TẮC 34
TRÍ BẤT THỊ ĐẠO
CÔNG ÁN
Ngài Nam Tuyền nói
- Tâm chẳng phải Phật, trí
chẳng phải đạo
LỜI BÀN
Lão Nam Tuyền thiệt là già
không biết thẹn. mới mở miệng hôi thói nhà đã lộ. Tuy vậy kẻ biết ơn cũng ít.
TỤNG
Thiên tinh nhật đầu xuất
Vũ hạ địa thượng thấp
Tận tình đô thuyết liễu
Chỉ khủng bất tín cập.
Mây quang vầng nhật rọi
Mưa về đất được tưới
Dốc lòng nói hết ra
Chỉ e không tin nổi.
BÌNH BÌNH
Tại sao ngài Nam Tuyền dốc túi
chỉ dậy mà ít kẻ biết ơn?
Tại vì họ chưa đạt tới.
TẮC 35
CÔ THANH LÌA HỒN
CÔNG ÁN
Ngài Ngũ Tổ hỏi một ông tăng
- Cô Thanh lìa hồn cô nào
là cô thật?
LỜI BÀN
Nếu chỗ này mà hiểu cho xác
thiết thì thấy rằng thoát xác, nhập xác như ra vào quán trọ. Còn như chưa, chớ
nên chạy bậy. Một mai đất, nước, gió, lửa bị phân tán, như cua đinh bị thả nước
sôi, chân tay luống cuống. Lúc ấy chớ bảo rằng ta không nói trước.
TỤNG
Vân, nguyệt thị đồng
Khê, sơn các dị
Vạn phước, vạn phước,
Thị nhất, thị nhị.
Mây, trăng không khác
Khe, núi chẳng đồng
Vạn phước, vạn phước,
Một chăng, hai chăng?
BÌNH BÌNH
Chẳng cô nào là cô thật cả.
TẮC 36
GẶP NGƯỜI ĐẮC ĐẠO
CÔNG ÁN
Ngài Ngũ Tổ nói
- Giữa đường gặp người đắc
đạo, chớ nói hay im mà đối đãi. Thử hỏi phải đối đãi ra làm sao?
LỜI BÀN
Nếu ở đây mà đối đãi cho được
xác thiết, há chẳng thú sao? Còn nếu chưa được như thế thì phải cẩn thận.
TỤNG
Lộ phùng đạt đạo nhân
Bất tương nữ, mặc đối
Lan tai phách diện quyền
Trực hạ hội, tiện hội
Trên đường gặp người đạt đạo
Chớ nói hay im đối đãi người
Thẳng mặt tống liền cho một đấm
Hễ mà hiểu được, hiểu liền thôi.
BÌNH BÌNH
Như gương sáng đối nhau, trùng
trùng … vô ảnh.