Thượng Tọa Horowpothane Sathindriya Thera hiện trú tại Trung tâm Thiền Định Phật
giáo (Samadhi Buddhist Meditation Centre), ở Campbellfield, Victoria,
Úc.
Tất cả mọi người trong xã hội đều kiếm tìm hạnh phúc. Hòa bình, an
lạc, thanh tịnh, thư giãn, tự tại và hạnh phúc là những điều chúng tôi muốn nói
đến ở đây.
Tuy nhiên, ngày nay nền văn hóa hiện đại dựa trên thương mại,
tiêu dùng, vật chất, ma túy, sự phân biệt chủng tộc, những xung đột gia đình,
những xáo trộn chính trị, vũ khí hạt nhân và súng đạn đang càng ngày càng tràn
lan khắp thế giới.
Hiện tại xã hội chúng ta tràn đầy bao xung đột. Mọi
thứ đều biến chuyển. Khoa học và kỹ thuật đang tấn công chúng ta, nền kinh tế
quốc gia và văn hóa dân tộc bị đe dọa bởi sự toàn cầu hóa của văn hóa
Mỹ.
Tính nhân bản, những giá trị xã hội, đạo đức, luân lý và tập quán
đang bị mai một và lãng quên. Những nét văn hóa đặc thù của chúng ta và những kỷ
cương đạo đức từng được tôn trọng đang bị nền văn hóa bạo lực hủy
diệt.
Không chối cãi là với toàn cầu hóa, chúng ta đang cùng đồng hành
đến một điểm chung, nhưng so sánh với ba mười năm về trước, thì những giá trị,
chất lượng sống, cách sống của con người đã hoàn toàn thay đổi. Nó đã đảo lộn
một cách nghiêm trọng. Người ta phải đối mặt, phải chịu đựng bao vấn đề về sức
khỏe.
Nhiều người phải trải qua những đau đớn tột cùng nơi thân và tâm.
Khủng hoảng tâm lý, trầm cảm, căng thẳng, bức xúc, âu lo, sợ hãi và bao điều
tiêu cực khác đang gia tăng tốc độ trong xã hội loài người chúng ta. Do đó, số
người tự tử, hiếp dâm, những ca ly dị, xung đột trong gia đình, hỗn loạn ngoài
xã hội và bạo lực đang ngày càng tăng trưởng với cấp số nhân. Mặc dù khoa học và
kỹ thuật tân tiến đã phát triển vượt bực, chúng ta cũng không tìm được thuốc để
chữa những đau đớn, ung tấy nơi tâm hồn chúng ta.
Niềm hạnh phúc, sự tự
tại và hạnh phúc nội tâm không hiện hữu ở bên ngoài, mà chúng ở bên trong chúng
ta. Nếu ta muốn tìm được hạnh phúc đích thực, ta phải vun trồng và phát triển
những tư tưởng tích cực, hướng thiện để tạo ra sự an bình trong ta.
Chúng
ta cần quán sát nội tâm của mình, giống như người gác cổng hay người bảo vệ canh
giữ, trông chừng kẻ ra người vào.
Từ thời thơ ấu, chúng ta đã tích lũy
bao tư tưởng bất thiện như ham muốn, sân hận, ghét bỏ, ganh tỵ, tự ái, hiềm thù,
công kích, v.v... Rõ ràng là những tình cảm này đã tạo nên bao vấn đề, bao nội
kết trong ta.
Sống đơn giản, biết đủ là cách thực hành quan trọng nhất
đối với những ai đang sống trong nền văn hóa tiêu thụ tinh vi, luôn khuyến dụ ta
sống trong thế giới ảo tưởng. Nếu có thể thõa mản những nhu cầu căn bản, thì ta
cũng nên thấy đủ, hơn là muốn được có thêm nhiều, nhiều vật chất hơn
nữa.
Hơn thế nữa, ta cần thân cận với những thiện hữu tri thức, những
người biết coi trọng những giá trị nội tâm của con người.
Tứ Chánh Cần là
một yếu tố quan trọng cần được vung trồng và thực tập để tẩy uế những tâm ô
nhiễm của chúng ta. Nếu ta áp dụng được các đức tính đó vào cuộc sống hằng ngày,
ta sẽ đạt được những lợi ích của chân hạnh phúc và tâm an bình.
Tứ Chánh
Cần là:
1. Ngăn cản những tư tưởng bất thiện và tiêu cực không để chúng
phát khởi.
2. Buông bỏ những tư tưởng bất thiện và tiêu cực khi chúng đã
phát sinh.
3. Ươm mầm và vung trồng những tư tưởng thiện và tích cực khi
chúng chưa phát khởi.
4. Duy trì và phát triển những tư tưởng thiện và
tích cực khi chúng đã phát sinh.
Không có gì có thể ảnh hưởng đến tâm ta,
ngoại trừ những tư tưởng bất thiện và tiêu cực, chúng dày vò tâm ta không thể
tưởng được. Hiểu được điều này, ta phải quyết tâm không để bất cứ tư tưởng bất
thiện, tiêu cực nào đến với tâm ta.
Thường tâm ta giống như một chú khỉ
hoang, lang thang đây đó, nhảy từ cây này sang cây khác, chuyền từ cành nọ sang
cành kia với đầy lòng ái dục trong một cánh rừng rộng lớn. Tâm khỉ đó tạo ra bao
biến động trong tâm ta. Tâm chưa được điều phục, mất thăng bằng sẽ dẫn đưa ta
đến một cuộc sống đầy tai ương, khiến ta tưởng chừng mình đang sống trong địa
ngục, dầu chưa lìa khỏi cõi đời này.
Đa số chúng ta thường cảm thấy oán
hận và tỵ hiềm với tha nhân. Nhiều người không thể chịu đựng nổi khi thấy kẻ
khác thành công, giàu có hơn mình. Họ không thể hoan hỷ và chia sẻ sự tiến bộ,
hạnh phúc, thành đạt và may mắn của người khác.
Đó là một căn bịnh tạo ra
những xung đột tâm sinh lý và những trạng thái tâm khủng hoảng nơi con người.
Những con vi-rút tâm uế nhiễm này khiến tâm ta tăm tối, vô minh, khiến ta không
thể biết là tâm ta sâu sắc đến dường nào.
Đó là lý do tại sao Đức Phật,
vị đạo sự tuyệt vời, đã dạy bảo, khuyến khích ta thực hành, điều phục tâm mình,
để ta có thể tẩy uế và giải thoát tâm khỏi những khổ đau, những điều bất như
ý.
Chúng ta không thể trách ai cả. Chúng ta phải tự mang đến hạnh phúc
cho tâm và buông bỏ mọi tiêu cực khiến tâm cảm thấy bất hạnh. Chúng ta có thể
nổi giận vì bị ai đó dùng lời sỉ nhục, khích bác, hay hành động đầy ác ý và
khiêu khích. Chúng ta có thể đau lòng bởi những lời đàm tiếu hay những điều thêu
dệt bời những người gian ác, thâm độc. Nhưng ngay khi điều đó xảy ra, hãy cố
gắng hết sức để quay vào bên trong và quán sát chặt chẽ nội tâm mình, xem ta
đang cảm giác, suy nghĩ gì. Nếu đó là tình cảm sân hận, thì hãy nhẹ nhàng và
khôn khéo buông bỏ nó. Vì sân hận chỉ làm mờ ám, đầu độc tâm ta, khiến ta đau
đớn và hoàn toàn bất hạnh.
Hãy cứng rắn. Hãy cố gắng hết sức để mạnh mẽ
ngăn chặn, không để một ý nghĩ uế nhiễm nào có thể ở trong tâm, khiến tâm đau
khổ.
Để đạt được hạnh phúc nội tâm chân thực, thì CHÁNH NIỆM là yếu tố
quan trọng và chủ lực để giúp ta rèn luyện tâm và quán sát, gìn giữ ý với nỗ lực
và sự quyết tâm mạnh mẽ.
Chúng ta cần phải rèn luyện để buông bỏ mọi lo
âu, bao gánh nặng, khiến ta không thể có được hạnh phúc và nội tâm an
tịnh.
Như Đức Phật đã dạy: “Tâm rất khó nhận biết; nó rất mỏng manh và vi
tế; nó đến và đi tùy ý. Người khôn cần kiềm giữ tâm mình, vì biết gìn giữ tâm
sẽ mang đến cho ta hạnh phúc”.