Khi không hài lòng với công việc đang làm, hầu hết chúng ta thường có khuynh hướng tìm một nơi nào đó để “trút giận”. Và trong trường hợp đó, thật không may cho những ai phải thường xuyên tiếp xúc với ta trong công việc. Đôi khi, chúng ta vẫn biết rõ nguyên nhân không hài lòng của ta không nằm ở những con người quanh ta, nhưng ta vẫn có khuynh hướng “giận cá chém thớt” như thế, chỉ vì những nguyên nhân thực sự khi ấy có thể là nằm xa “tầm chém” của chúng ta.

Một ví dụ thường gặp nhất có thể nêu ra đây là khi bạn được giao một công việc quá khó khăn và phải hoàn tất trong một thời gian quá ngắn – và bạn cho đó là điều hoàn toàn bất hợp lý. Nhưng bạn không có chọn lựa nào khác ngoài việc phải chấp nhận thực hiện, và bạn đã thực hiện công việc đó trong một tâm trạng bực tức, không thoải mái. Sự bực tức đó không thể nằm yên trong người bạn. Nó luôn cựa quậy, vùng vẫy tìm một lối thoát ra bên ngoài. Và thế là bạn dễ dàng nổi giận với những người đồng nghiệp chỉ vì những nguyên nhân cỏn con nào đó, hoặc có khi là hoàn toàn vô lý.

Tất nhiên, người giao việc cho bạn không phải là các bạn đồng nghiệp, mà phải là người trả lương cho bạn. Nhưng bạn không dễ có cơ hội để nổi giận với ông chủ, hoặc nếu có cũng chưa hẳn bạn đã dám làm như thế, trừ khi bạn đang có ý muốn thôi việc. Vì thế, để giải tỏa tâm trạng căng thẳng, bực tức, bạn đã làm một việc hoàn toàn vô lý là cáu gắt và nổi giận với những người đồng nghiệp.

Mặc dù vô lý đến thế, nhưng đây lại là điều rất thường xảy ra. Bởi vì tâm trạng bất mãn, sự bực tức đang đốt cháy trong lòng bạn và bạn không biết cách chuyển hóa nó, nên bạn chỉ có thể tìm cách bộc lộ nó ra bên ngoài vào bất cứ khi nào có được cơ hội, ngay cả khi đó là những cơ hội rất khiên cưỡng và không hợp lý!

Điều không may là những “cái thớt” mà bạn đang hung hăng chém xuống đó lại là những con người! Và vì thế họ không dễ dàng chấp nhận thái độ bực tức, gây hấn vô lý của bạn. Họ sẽ phản đối. Và vì bực tức nên bạn sẽ không dừng lại. Và cứ thế mà tình trạng sẽ tiếp tục phát triển ngày càng tệ hại hơn. Và thế là đổ vỡ, thế là tổn thương cho cả đôi bên. Điều hiển nhiên là chẳng ai nhận được bất cứ lợi ích nào từ những lần đối đầu vô lý như thế!

Và thật ra thì bạn hoàn toàn có thể có được hạnh phúc nhiều hơn trong cuộc sống nói chung, trong môi trường làm việc nói riêng, nếu bạn nhận thức đúng và ứng xử hợp lý hơn trong những trường hợp này.

Ngay cả khi sự phân công cho bạn là hoàn toàn vô lý và... đáng giận, thì cơn giận của bạn cũng chẳng mang lại được điều gì tốt đẹp. Và nếu như bạn bình tĩnh suy xét, bạn sẽ thấy là người giao việc “đáng ghét” kia thật ra cũng luôn có những lý do nhất định nào đó. Điều tốt hơn mà bạn có thể làm là phân tích những lý do ấy và chỉ ra những bất hợp lý trong đó, để may ra có thể làm ông ta thay đổi quyết định.

Nhưng ngay cả khi bạn chẳng thể thay đổi được gì, và vẫn phải chấp nhận thực hiện một phần việc quá sức, thì bạn cũng nên chuyển hóa tâm trạng bực tức của mình, đừng để nó trở thành một ngọn lửa có khuynh hướng thiêu đốt mọi con người, trong đó có cả chính bản thân bạn.

Một trong những nhầm lẫn lớn nhất của hầu hết chúng ta là thường đồng nhất một con người với những sai lầm hay thói xấu mà họ mắc phải, để rồi từ đó dẫn đến những định kiến yêu thích hoặc ghét giận. Sự thật là, mọi sai lầm đều có thể được sửa chữa, mọi thói xấu đều có thể được loại trừ. Vì thế, chúng ta không nên để những sai lầm hay thói xấu của ai đó trở thành nguyên nhân làm tan vỡ đi mối quan hệ tốt đẹp giữa ta với người ấy như là những con người.

Tôi còn nhớ từ thuở nhỏ đã được nghe một bài hát trong đó có câu rằng: “Kẻ thù ta đâu có phải là người, giết người đi thì ta ở với ai...” Đây cũng chính là ý nghĩa nhận thức mà tôi đang muốn chia sẻ cùng các bạn.

Chúng ta tồn tại và phát triển trong một xã hội của những con người. Ngay cả khi mỗi con người mà ta tiếp xúc đều có những sai lầm, những thói xấu nhất định, thì chúng ta vẫn hạnh phúc hơn nhiều so với việc phải sống cô đơn ở một nơi không có bóng người. Trong thực tế thì chúng ta hầu như sẽ không thể sống được khi quanh ta không có con người! Mọi nhu cầu về tinh thần lẫn vật chất của chúng ta đều có sự phụ thuộc nhất định vào người khác. Do đó, khi không có con người quanh ta, đó sẽ là một môi trường sống khủng khiếp nhất mà ta có thể tưởng tượng ra được!

Cho dù ta có thể luôn thấy rằng ai đó đang gây thương tổn cho ta, hoặc đang đối xử bất công với ta, nhưng sự thật thì quanh ta không phải chỉ toàn những điều bất công và gây thương tổn. Vẫn còn có rất nhiều sự cảm thông chia sẻ mà chúng ta không thể nào có được nếu không tiếp xúc cùng người khác. Và ngay cả nơi cùng một con người, tuy có những lúc gây thương tổn cho ta, nhưng lại cũng có không ít khi đã từng giúp đỡ ta một cách trực tiếp hay gián tiếp.

Vì thế, nếu chúng ta có được một nhận thức đúng và toàn diện, ta không nên nổi giận với người khác vì những sai lầm hay thói xấu của họ. Ngược lại, ta nên biết chắc một điều là những sai lầm hay thói xấu của người ấy hoàn toàn có thể sửa đổi được, và ta vẫn có thể duy trì mối quan hệ tốt với người ấy để chuyển hóa, sửa đổi những sai lầm hay thói xấu đó, thay vì là tức giận và thù ghét.

Những con người quanh ta bao giờ cũng là những món quà tặng quý giá từ cuộc sống. Được quen biết với bất cứ ai trên đời này cũng nên xem như là một sự kiện quan trọng trong đời ta. Có đến hơn 6 tỷ con người trên trái đất này, nhưng số người quen của ta lại rất ít so với con số đó! Bởi vậy ta biết rằng, được quen biết nhau là một điều đáng trân trọng biết chừng nào! Hơn thế nữa, nếu được cùng nhau làm việc, được có mối quan hệ trong công việc với nhau, cho dù đó là quan hệ chủ thuê và nhân công hay quan hệ đồng nghiệp, tất cả đều nên xem là những điều may mắn tốt đẹp mà cuộc sống đã mang đến cho chúng ta.

Nếu hiểu được như thế, chúng ta sẽ thấy là mọi quan hệ trong công việc chỉ nên hoàn thiện chứ không nên phá vỡ. Và sự hoàn thiện một mối quan hệ với người khác bao giờ cũng có vai trò tích cực của bản thân ta chiếm đến một nửa khả năng thực hiện trong đó.

Con người sinh ra vốn dĩ đã không hoàn thiện. Chúng ta lớn lên trong một môi trường xã hội có tốt, có xấu. Bản thân chúng ta cũng có những khía cạnh không tốt bên cạnh những điều tốt đẹp. Ta nên nhìn tất cả mọi người khác theo cách công bằng và đúng thật như thế. Bởi vì không có ai là người hoàn toàn thánh thiện. Những người toàn thiện có lẽ đều đang ở nơi một thiên đàng xa xôi nào đó – nếu có – chứ không thể chung sống cùng ta nơi thế gian này! Và chúng ta không thể ngồi mơ tưởng về một thiên đàng xa xôi. Chúng ta cần một cuộc sống thật trong hiện tại, với tất cả những sự cọ xát, tiếp xúc cùng người khác, trong đó có cả những điều tốt và không tốt.

Không có con người nào là hoàn toàn thánh thiện, nhưng cũng không có con người nào là hoàn toàn xấu ác. Đây chính là khía cạnh lạc quan của vấn đề. Khi duy trì và cố gắng hoàn thiện mối quan hệ sẵn có với một ai đó, không phải là ta đang cắn răng chịu đựng những sai lầm và thói xấu của người ấy, mà chính là ta đang tìm cơ hội để khám phá và nhận biết những đức tính, những phẩm chất tốt đẹp thật có nơi người ấy. Và bởi vì không có con người nào là hoàn toàn xấu ác, nên một người khôn ngoan chắc chắn bao giờ cũng sẽ thành công trong việc khám phá những điểm tốt đẹp nơi người khác.

Khám phá những phẩm chất tốt đẹp nơi người khác là một nỗ lực luôn mang lại lợi ích cho chính bản thân ta và người khác. Trong khi đó, việc chỉ ra và quan tâm đến những tính xấu của người khác bao giờ cũng là điều gây tổn hại cho chính bản thân ta và người khác. Thật đáng buồn là phần lớn chúng ta thường mắc vào thói quen nói xấu người khác hơn là... nói tốt!

Khi ta khám phá một phẩm chất tốt đẹp nơi ai đó và ngợi khen, ca tụng, dường như sự tốt đẹp ấy cũng lan tỏa vào tâm hồn ta, làm cho ta có được một niềm vui nhẹ nhàng và một niềm khao khát noi theo những điều tốt đẹp ấy.

Ngược lại, khi ta vạch ra và quan tâm đến một thói xấu của ai đó, chính điều ấy sẽ làm ô nhiễm tâm hồn chúng ta, tạo ra một cảm giác bực dọc, khó chịu và một sự thôi thúc phải đả kích, chống đối hay gây tổn hại cho người khác để thỏa mãn sự bực dọc, khó chịu ấy.

Đây chính là lý do giải thích vì sao chúng ta luôn khen ngợi người khác trong tâm trạng vui vẻ, và thường to tiếng nặng lời chỉ trích người khác với một giọng điệu nặng nề, bực tức chứ không thể nói ra một cách nhẹ nhàng, từ tốn.

Trong thực tế, không phải lúc nào chúng ta cũng có thể dễ dàng thành công trong việc duy trì và hoàn thiện mối quan hệ với người khác, ngay cả khi ta đã có những nỗ lực hết mình. Bởi vì như đã nói, chúng ta chỉ có được một nửa khả năng thực hiện điều đó. Một nửa khả năng còn lại thuộc về phía người kia. Và nếu đó như người ấy nhận thức hoàn toàn trái ngược với chúng ta, luôn cố tình gây ra những đổ vỡ và tổn thương cho quan hệ đôi bên, thì chúng ta cũng không thể nào thành công trong việc duy trì tốt mối quan hệ ấy. Tuy nhiên, ngay cả trong những trường hợp này thì nỗ lực của chúng ta cũng không phải là vô ích. Bởi vì sự bực tức hay khó chịu của chúng ta đã được chuyển hóa và không còn là một ngọn lửa sẵn sàng thiêu đốt bản thân ta và người khác. Ngược lại, nguồn năng lượng ấy được hướng về một hướng khác tốt đẹp hơn, giúp chúng ta có được một tâm trạng thư thái hơn ngay cả khi phải nhận chịu những sai lầm do người khác gây ra.

Những mối quan hệ với người khác trong công việc là yếu tố quan trọng đầu tiên quyết định sự thoải mái của chúng ta trong môi trường làm việc. Cho dù công việc có dễ dàng và thuận lợi đến đâu, cho dù ta có say mê yêu thích công việc ấy đến đâu, nhưng nếu không tạo được mối quan hệ hài hòa, thân thiện với những người cùng làm việc – cho dù đó là cấp trên hay đồng nghiệp – thì chắc chắn là chúng ta cũng không thể tìm được sự thoải mái trong công việc.

Mặt khác, chúng ta phải nhìn nhận một thực tế là sự tồn tại của mỗi chúng ta luôn phụ thuộc vào người khác. Bất cứ nhu cầu nào của chúng ta trong cuộc sống cũng đều là được thỏa mãn nhờ có sự làm việc của người khác. Nếu ai đó nghĩ rằng bản thân mình có thể tồn tại mà không cần đến người khác thì đó quả là một sai lầm rất lớn. Điều đáng tiếc là rất nhiều người trong chúng ta thường mắc phải sai lầm này. Trong thực tế, cho dù bạn đang làm bất cứ công việc gì, cho dù bạn đang giữ vai trò quan trọng đến đâu trong xã hội, thì sự tồn tại và phát triển của cá nhân bạn vẫn luôn phải phụ thuộc vào người khác. Ngay cả người lãnh đạo tài ba nhất cũng sẽ chẳng làm được gì nếu không có những người khác để họ sai khiến, và ngay cả những con người tầm thường nhất cũng vẫn đang góp phần vào sự tồn tại và phát triển chung của toàn xã hội!

Điều này càng dễ nhận thấy hơn trong môi trường làm việc của mỗi chúng ta. Bởi vì sự tồn tại và phát triển của một tập thể bao giờ cũng cần đến sự góp sức của mỗi cá nhân. Bản thân vị giám đốc công ty sẽ chẳng làm được gì cả nếu không có sự nỗ lực góp sức của tất cả nhân viên, và mỗi cá nhân trong công ty cũng chẳng làm được gì cả nếu không có sự cộng tác của những người đồng nghiệp. Mỗi người chúng ta trong khi thực hiện tốt phần công việc của mình cũng chính là đang tạo điều kiện giúp cho những người khác có thể thực hiện tốt công việc của họ.

Nhận thức đúng về mối tương quan giữa bản thân ta với mọi người khác trong môi trường làm việc sẽ giúp chúng ta có được một cái nhìn cởi mở, thông thoáng hơn khi tiếp xúc, quan hệ với mọi người khác. Người lãnh đạo sẽ không nghĩ rằng mình quan trọng hơn và xem thường các nhân viên, vì ông ta hiểu được rằng nếu không có những nhân viên ấy thì bản thân ông ta cũng chẳng làm được gì. Ngay cả một người giúp việc quét dọn nơi ta làm việc cũng cần phải được tôn trọng đúng mức, vì nếu không có anh ta hoặc chị ta thì chúng ta sẽ không được làm việc trong những căn phòng sạch đẹp, gọn gàng, và điều đó chắc chắn cũng sẽ ảnh hưởng đến hiệu quả làm việc cũng như sự thoải mái trong công việc của chúng ta. Tương tự như vậy, các bạn đồng nghiệp phải luôn được trân trọng như những người đang thường xuyên giúp đỡ chúng ta, vì thực tế là nếu không có họ thì ta không thể nào thực hiện tốt công việc của mình!

Khi chúng ta biết tôn trọng người khác, biết trân trọng những mối quan hệ trong công việc, biết cảm thông với những sai lầm và thói xấu của người khác, môi trường làm việc của chúng ta chắc chắn sẽ trở nên thân thiện và thoải mái hơn nhiều. Hơn thế nữa, tất yếu là sẽ có nhiều người khác nhận ra cung cách ứng xử tốt đẹp của ta và có những đáp ứng thay đổi tích cực. Vì thế, chúng ta sẽ không bao giờ phải đơn độc trong việc xây dựng một môi trường làm việc thân thiện và thoải mái. Và điều đó cũng không chỉ mang lại lợi ích cho bản thân ta mà xét cho cùng là đang chuyển hóa và làm thay đổi tất cả mọi người quanh ta theo hướng ngày càng tốt đẹp hơn.