Lòng hiếu của Mít
Mít là một cậu bé xinh xắn, nghèo nàn, đang vội vã băng qua những đường phố náo nhiệt về nhà. Đường phố thì ồn ào và đông đúc các loại xe hơi, xe buýt và khách bộ hành. Mùi thơm phảng phất đâu đây của món ăn Đông phương bay trong bầu không khí buổi chiều.
Cuối cùng, cậu đã đến chỗ có ánh sáng trắng chiếu trên tấm bảng “người cho mượn tiền”.
Mít mở cửa ra, gặp ông chủ là người mập mạp, có khuôn mặt to và cái miệng tí xíu. Ông đang ngồi ở trên chiếc bàn giấy.
- Chào cậu bé!
- Kính chào bác ạ!
- Cháu cần việc gì?
Mít hít một hơi thật dài:
- Cháu muốn nhờ bác giúp đỡ cho cháu mượn một số tiền!
- Tôi biết rồi! Ông đưa tay chà lên mặt với những chiếc nhẫn quý đeo nơi ngón tay mập bự.
Cậu bé đặt tay vào trong túi áo dơ bẩn và mỏng manh của mình, rồi nói:
- Cháu cần tiền thưa bác!
Ông chủ cười:
- Tất cả chúng ta ai mà không cần tiền hở chú bé?
- Một số người cần tiền hơn những người khác, thưa bác!
- Đúng! Đó là sự thật nhưng tôi là một thương gia và nếu cho cháu mượn tiền, ít ra tôi phải nắm chắc cháu có thể trả lại số tiền ấy hay không?
- Thưa bác! Cha cháu đã từ trần, hiện mẹ cháu đang đau nặng. Mỗi tuần cháu làm việc chỉ được có 10 đồng tiền công. Cháu phải đưa mẹ tới vùng núi để an dưỡng, vì bác sĩ nói bà sẽ trở nên khá hơn khi sống ở trên đó. Cháu hứa sẽ cố gắng làm việc thật chăm chỉ và hoàn trả số tiền mà bác cho cháu mượn. Cháu sẽ trả lại rất mau bác ạ!
Ông chủ nhìn cậu bé. Cậu đang thở một cách nặng nề. Cậu khao khát và hồi hộp. Ông chủ cảm thấy thương hại cho đứa trẻ, nhưng sự buồn lo là điều không tốt đối với người doanh thương. Ngày qua ngày, những ý nghĩ đó đã là một trận đấu tranh sâu sắc trong lòng ông. Người ta đến văn phòng ông toàn là những người nghèo khổ, nghèo kinh khủng. Nhiều lần, ông muốn cho và giúp đỡ họ, nhưng ông lại luôn luôn chống trả ý nghĩ này. Ông tự nhủ: “Ta là người cho mượn tiền, không phải là người cho tiền không người khác”.
- Cháu à, ta không thể giúp cháu được đâu!
Mít nhìn ông và cặp mắt đẫm lệ.
- Cháu tên gì?
- Thưa bác, tên của cháu là Mít ạ!
- Thế Mít, cháu có ít tiền nào không?
- Dạ có, 10 đồng. Cháu vừa mới lãnh lương xong!
- Mít, cháu có biết xổ số là gì không? Cháu có biết những tấm vé số ra sao không? Đây là một tấm vé số với các con số trên đó. Tuần sau sẽ xổ số, nếu tấm vé số của cháu có những con số trúng, cháu sẽ lãnh được 500 ngàn đồng. Với tấm vé số này, cháu hy vọng trúng tất cả số tiền ấy!
- Cháu sẽ hy vọng trúng! Nhưng thưa bác, đó là một hy vọng mờ ảo. Mười đồng của cháu có nghĩa là sự sống hằng ngày, nếu còn lại chỉ 5 đồng cháu sẽ làm được gì đây?
- Nghĩ kỹ đi cậu bé! Đó là một cơ hội tốt để giúp đỡ mẹ cháu!
- Nhưng cháu sẽ nói thế nào với mẹ khi cháu chỉ còn 5 đồng thôi? – Mặt cậu bé tỏ vẻ lo lắng khi nghĩ về những câu hỏi khó khăn này.
- Cháu có thể nói rằng cháu đã đánh mất nó!
- Như vậy, cháu phải nói dối với mẹ rồi!
- Cháu Mít ạ! Thỉnh thoảng, một người được nói láo ngay cả đến người yêu của mình nếu nguyên nhân là tốt, nếu đó là một lý do chính đáng.
Mít rờ thấy hai tờ giấy bạc 5 đồng dơ bẩn trong túi của mình. Đây là công lao của việc làm suốt một tuần, thức ăn của cả một
tuần, đem đổi lấy một tấm giấy màu này.
- Bác cho cháu tấm vé số ấy!
Ông chủ, với bàn tay trắng mềm đưa qua chiếc bàn giấy. Mít có thể thấy những số mà nó sẽ đem đến trong giấc mơ của cậu: 012639. Tờ giấy bạc 5 đồng được rút ra khỏi túi và thay vào đó là tấm vé số.
Mít sống trong phần đất nghèo nàn nhất của tỉnh, chạy dài xuống phía dưới con sông. Những căn nhà được làm bằng loại thùng thiếc đựng dầu và các loại thùng gỗ. Ở đó, có những mùi thật khủng khiếp. Ba người đàn bà đang cãi lộn. Hai người đàn ông đang chơi cờ phía dưới ngọn đèn dầu mờ nhạt. Một ông khác đang ăn ngấu nghiến trong khi một con chó cũng vừa chạy vào bóng tối mang theo mảnh thức ăn rớt từ cái đĩa của ông.
Mít mở cửa nhà. Mẹ cậu mỉm cười, gương mặt xinh đẹp của bà trước đây giờ đã trở nên gầy gò và trắng nhợt.
- Mít đấy à, con về hơi trễ đấy!
- Vâng, con đã đi trở lại nơi làm việc hai lần!
- Tại sao vậy hả con?
- Con bị mất 5 đồng, có lẽ con đã đánh rớt nó ở đâu đó!
- Ồ Mít! – Bà sắp nói một cách giận tức với con, nhưng gương mặt trẻ trung của cậu lộ vẻ hoảng sợ. Mít là một đứa trẻ ngoan ngoãn, làm việc rất chăm chỉ mới kiếm được số tiền đó – Thôi được, chúng ta cố gắng sắp xếp việc nhà sao cho ổn thỏa là được. Con đến dùng cơm luôn đi!
Mít ngồi ăn cơm trên chiếc hộp cũ mèm và nghĩ thầm: “Ta sẽ không bao giờ nói láo với mẹ nữa”.
Buổi sáng, cậu giấu tấm vé số vào trong tấm hộp thiếc đen nhỏ chứa đựng những bảo vật. Những bảo vật này gồm có: một tấm hình của cậu chụp chung với một anh thủy thủ và một chiếc nhẫn mà cậu đã lượm được trên đường. Đó là chiếc nhẫn tuyệt đẹp. Viên đá quý bên trong nó chiếu sáng lấp lánh khi đưa ra ánh sáng mặt trời. Đối với Mít, nó là một vật đẹp, món sở hữu quý báu nhất.
Những ngày kế đó, cậu sống trong tình trạng lo âu bồn chồn, chờ đợi kỳ xổ số. Mỗi thứ ba đều có xổ số tại rạp hát. Nếu có vé số, bạn có thể đi vào đó dò xem. Cầm tờ vé số trong tay, Mít nhập vào đám đông đi vô rạp hát. Có sáu cái trống (thùng tròn), mỗi cái đều có những số trên đó. Một người đàn ông to lớn trong chiếc áo đỏ ra dấu và sáu cậu bé với trang phục màu xanh bước ra phía trước. Mỗi cậu đi đến một cái trống. Sáu cậu bé này cầm hy vọng của hàng ngàn người. Ông to lớn ra dấu, cậu bé thứ nhất quay cái trống. Trống được đà quay rất nhanh khiến không ai có thể nhìn thấy số được. Rồi nó đi chậm lại: 9, 8, 7, 6 chậm hơn: 5, 4, 3, 2, chậm nữa: 0 và nó dừng lại. Đó là số đầu tiên trên tấm vé số của Mít. Rồi cậu bé thứ hai tiếp tục và nó ngưng ở số 1. Mít thì thầm cậu nguyện. Cậu bé thứ ba lại quay tiếp, nó ngừng ở số 2. Còn ba số nữa mẹ mình sẽ sống trên núi suốt đời. Mít cầu nguyện chiếc trống thứ tư đã ngưng ở số 5. Cậu khóc lên và chạy ra khỏi rạp hòa vào phố xá.
Chiều tối, cậu xem báo và đọc những số trúng, cậu thấy không trúng gì hết. Không có gì cả, chiếc vé của cậu không còn giá trị nữa.
Lúc đó, cậu quyết định bán chiếc nhẫn. Cậu nghĩ: ta có thể nhận 5, 10 đồng hoặc 20 hay có lẽ 100 đồng với chiếc nhẫn này, hay có thể 1000 đồng. Nó là chiếc nhẫn đẹp, chiếu lấp lánh như ánh lửa ngoài nắng. Một người nào đó có thể đánh lừa ta và trả giá rẻ hơn so với giá trị của nó. Ông chủ tiệm hẳn sẽ biết rõ về chiếc nhẫn này. Cậu bèn chạy đến cửa tiệm của người cho mượn tiền. Ông chủ đang đóng cửa tiệm thì ngay khi ấy, cậu cũng bước tới.
- Chào cậu bé! Ta hy vọng cháu đến
đây với những tin tốt đẹp!
- Thưa bác, cháu chẳng được gì hết, ngay cả một số tiền nhỏ nhất, cháu không trúng gì cả. Cháu sẽ cố gắng làm việc và cháu sẽ làm việc cho đến khi nào dành dụm được 5000 đồng để mua một mảnh đất nhỏ trên núi. Rồi cháu sẽ xây một căn nhà bằng đá cho mẹ cháu. Cháu sẽ làm việc trên cánh đồng ấy cho đến khi làm chủ nó. Mẹ cháu sẽ trở nên khỏe mạnh như cũ!
- Vậy giờ cháu muốn gì nữa?
- Thưa bác! Cháu có một chiếc nhẫn mà cháu lượm được lâu rồi. Một chiếc nhẫn tuyệt đẹp. Cháu phải bán nó đi và không biết nó đáng giá bao nhiêu?
Mít đưa chiếc nhẫn ra ánh sáng cho nó chiếu.
- Ồ! nó thật tuyệt, đẹp quá! Cháu đã gặp nó ở đâu vậy?
- Cháu đã gặp nó ở trên con đường đi về
phía những con tàu!
- Cậu bé thân yêu của tôi ơi! Chiếc nhẫn này thuộc về vợ tôi và trước đó nó là của mẹ vợ tôi. Tôi đã hứa là sẽ trả 5000 đồng cho bất kỳ ai tìm thấy nó.
Ông chủ lấy một chiếc chìa khóa và mở tủ sắt kiên cố của mình. Mít thì rất ngạc nhiên về việc giàu có một cách quá đột ngột của mình như thế. Mẹ cậu có thể sống trên núi, không khí tươi mát sẽ làm cho bà khoẻ trở lại. Cậu nhìn ông chủ đếm 50 tờ giấy 100 đồng.
- Tiền đây, bây giờ cháu hãy đưa cho ta chiếc nhẫn!
Đó là chiếc nhẫn đẹp chiếu lấp lánh như lửa khi đưa ra ngoài ánh sáng.
- Cám ơn bác, cám ơn bác nhiều. Cháu phải chạy về nhà gấp và nói với mẹ cháu biết, ngày mai cháu và mẹ lên núi sống và ở trên đó.
- Chúc cháu được nhiều hạnh phúc!
Sau khi bắt tay, cậu bé cáo từ và khuất dạng vào bóng đêm.
Ông chủ đóng cửa tiệm lại và đứng ở phía ngoài một lát.
Một chiếc xe rác đi qua, thu gom những thứ dơ bẩn từ các căn nhà. Ông quăng chiếc nhẫn vào trong xe rác. Rồi băng qua đường đi tới tiệm cà phê, nơi mà hằng đêm ông thường đến đó để ăn bữa cơm chiều đơn độc.
Trong những buổi chiều dài lê thê lẻ loi ấy, ông nghĩ rằng, lẽ ra mình đã có vợ rồi thì phải.