Chết cả gia đình
Patacara là con gái một gia đình giàu có ở Xá Vệ, gia sản lên đến bốn trăm triệu. Nhan sắc cô tuyệt đẹp, mười sáu tuổi được cha mẹ cho ở tầng chót tòa nhà bảy tầng, canh gác cẩn thận. Tuy vậy, cô vẫn thông gian với gia đồng của mình. Cha mẹ đã hứa sẽ gả cô cho một chàng trai đồng giai cấp. Ngày cưới gần kề, cô bảo tên gia đồng hãy tìm cách mang cô khỏi nơi này, nếu thật sự thương yêu cô. Và họ đồng ý trốn đi. Đến ngày hẹn, cô dậy sớm, ăn mặc dơ bẩn, tóc tai rối bù, còn bết thêm bụi đỏ vào mình, cầm bình đựng nước, giả bộ ra ngoài kiếm nước để đến chỗ hẹn. Rồi cả hai đi thật xa đến một làng nọ sinh sống. Chồng trồng trọt, gom củi và lá trong rừng; vợ xách nước, giã gạo, nấu ăn, làm việc nội trợ.
Một thời gian sau cô có mang, cô muốn về nhà cha mẹ sinh nở để được giúp đỡ nhưng anh chồng không chịu, sợ họ bắt tội và hành hạ mình. Cô đòi nhiều lần vẫn không được, nên khi chồng vào rừng, cô gởi nhà cho hàng xóm rồi về nhà cha mẹ. Anh chồng trở về hay được, rượt theo bắt cô trở lại, nhưng đến một nơi cô chuyển bụng, sinh được một bé trai. Cả hai lại trở về nhà.
Lần sau có mang, cô cũng bỏ về nhà cha mẹ như trước. Anh chồng tìm theo cũng bắt cô trở lại. Trên đường về, bất ngờ một cơn bão lớn thổi tới. Mưa như trút, sấm sét không ngừng. Đúng lúc đó cô chuyển bụng. Anh chồng đi tìm cây che chòi cho cô lâm bồn. Thấy bụi cây trên ụ mối, anh ta vừa bẻ xuống thì rắn độc trườn ra cắn chết, thân nóng như lửa, mình mẩy tím ngắt.
Patacara đau bụng dữ dội, chờ hoài không thấy chồng trở lại. Rồi cô sanh đứa thứ hai. Cả hai đứa không chịu nổi gió mưa, khóc thét lên. Cô chỉ có cách áp chúng vào ngực, úp mình xuống chịu trận như thế suốt đêm. Toàn thân như không còn chút máu, người như chiếc lá vàng úa.
Hừng đông hôm sau, cô lên đường, tay ôm đứa mới sinh đỏ hỏn trong lòng, tay kia đưa cho đứa lớn nắm. Ba mẹ con thất thiểu đi theo đường anh chồng đã đi, và thấy anh nằm chết gần ụ mối. Cô than khóc ai oán rồi đi tiếp. Đến bờ sông Aciravati, nước dâng cao, nhiều chỗ đến thắt lưng. Cô quá yếu không thể lội qua với hai đứa con. Để đứa lớn bên này, cô đem đứa nhỏ qua sông, bẻ một nhánh cây trải đặt nó lên, rồi quay trở lại. Vừa bơi vừa nhìn ngoái lại, đến giữa dòng, thấy một con diều hâu sà xuống quắp đứa bé. Cô hốt hoảng xua tay hét lên: “Bay đi, bay đi!”. Nhưng nó không nghe vì quá xa, và chộp đứa bé bay mất. Bên này, đứa con lớn thấy mẹ quơ tay tưởng gọi mình, cũng bò xuống sông, bị nước cuốn mất. Chồng bị chết, đứa con thì bị chim tha, đứa thì nước cuốn, cô quá khổ thất thểu cố gắng đi về nhà cha mẹ tại Xá Vệ. Gặp một người từ trong thành đi ra, cô hỏi thăm về gia đình mình. Ông kia biết nhưng hình như không muốn nói đến. Cô cứ hỏi riết buộc ông phải nói sự thật, là gia đình cô cả nhà bị trận bão hôm qua làm sập đè chết hết. Hàng xóm và thân nhân vừa thiêu họ xong, khói còn bốc lên trên giàn hỏa từ xa vẫn trông thấy. Cô nghe xong quá đau đớn nổi điên ngay, y phục rớt hết mà không hay biết. Cô trần truồng như thuở mới sinh, lang thang khóc lóc thở than:
Hai con ta đã chết,
Chồng ta chết giữa đường.
Cha mẹ và anh cũng,
Đã thiêu trên lửa hừng.
Ai thấy cô cũng đều la lên: “Đồ điên, đồ điên!”. Kẻ ném rác, kẻ tung bụi vào cô.
Lúc ấy, Thế Tôn ngụ ở Tịnh xá Kỳ Viên, đang thuyết pháp giữa hàng môn đệ. Ngài trông thấy cô từ xa và biết cô đã viên mãn một trăm ngàn kiếp, tròn lời nguyện và đạt đến cứu cánh.
Do đó, Thế Tôn khiến cô đến Tịnh xá. Các đệ tử la lên đừng để cô điên vào. Nhưng Phật bảo cứ để cô đến, rồi nói với cô:
- Này cô, hãy tỉnh trí lại đi!
Nhờ thần lực của Phật, cô lập tức khôi phục tâm trí. Ngay đó, cô nhận ra y phục mất hết, cảm thấy xấu hổ và sợ tội, cô vội úp mình xuống đất. Một người ném cho cô y khoác. Mặc xong, cô phủ phục dưới chân Phật thưa:
- Bạch Thế Tôn, con xin quy y Ngài,
nương tựa Ngài. Con có một đứa con bị diều tha, một đứa bị nước cuốn. Chồng con chết, cha mẹ anh em con cũng chết.
Phật bảo:
- Patacara, đừng phiền muộn. Ngươi đã đến với người có thể là nơi ẩn trú, nơi che chở, nơi nương tựa cho ngươi. Những điều ngươi kể đều đúng cả. Cho đến ngày nay, qua biết bao nhiêu vòng luân hồi, ngươi đã khóc vì mất con, mất người thân, nước mắt rơi nhiều hơn nước bốn biển.
Và Ngài nói kệ sau:
Nước bốn biển ít hơn
So với lệ nước đổ
Vì sợ và quẩn trí,
Tại sao còn phóng dật?
Phật giảng giải cho cô hiểu thân người là giả tạm, có sinh phải có tử. Sống là cha mẹ chồng vợ anh em con cháu, chết thì đường ai nấy đi trong sáu nẻo luân hồi, không ai chịu thay nghiệp quả cho ai. Mỗi người nên nhận thức sự thật của kiếp sống giả tạm này, tinh tấn tu hành để được giải thoát khỏi khổ đau.
Nghe Phật giảng giải, cô như người sắp bị chết đuối được cứu vớt. Tâm cô trở nên sáng suốt, những khổ đau lắng dịu, liền xin Phật xuất gia. Phật liền đồng ý. Về sau, cô nỗ lực tu hành và cũng chứng được Thánh quả.
Thật là hạnh phúc cho Patacara, trong sự khổ cùng cực của cuộc đời, nếu không gặp Phật cô sẽ ra sao? Quả thật, Phật là một bậc đại từ đại bi cứu khổ cứu nạn của nhân loại.