04/03/2010 23:42 (GMT+7)

Kỳ họp thứ 3, diễn ra từ ngày 26 đến 28 -2, của Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Hội nghị Hiệp thương Chính trị Nhân dân Trung Quốc (CPPCC) đã chuẩn y Ban Thiền Lạt-ma thứ 11 cùng với 12 nhân vật khác làm tân ủy viên Ủy ban Trung ương CPPCC.

Việc tiến cử này của Bắc Kinh là một nỗ lực nhằm hợp thức hóa hơn nữa một Tăng sỹ do họ chọn vốn gây ra sự tranh cãi, mà các nhà phân tích cho rằng, vị Tăng sỹ ấy có thể sẽ đóng vai trò trọng yếu trong việc bổ nhậm hóa thân của đức Dalai Lama thứ 14 trong tương lai.

Ban Thiền Lạt Ma thứ 11, Gyaincain Norbu là một nhân vật gây tranh cãi. Vị Tăng sỹ 20 tuổi này được Bắc Kinh bổ nhậm để thay thế cho cậu bé Gendun Choekyi Nyima, người đã được chọn là hóa thân của Ban Thiền Lạt Ma thứ 10 năm 1995. Trong năm này, cậu bé Nyima đã đột nhiên biến mất. Người ta tin rằng cậu bé đã bị quản thúc.

Cả cha mẹ Norbu là đảng viên đảng Cộng sản Trung Quốc. Từ năm 1995 đến nay, Norbu được Bắc Kinh tiến cử làm đại diện chính thức cho Phật giáo Tây Tạng ở Trung Quốc – cùng với đức Dalai Lama, giáo phẩm lãnh đạo tinh thần cao nhất của Phật giáo Tây Tạng, đang tị nạn tại Ấn Độ. Tuy nhiên, phần đông người Tây Tạng ở Trung Quốc không chấp nhận việc bổ nhậm Norbu của Bắc Kinh. Họ chỉ thừa nhận cậu bé Nyima là hóa thân của Ban Thiền Lạt Ma thứ 10.

Trong Phật giáo Tây Tạng, Ban Thiền Lạt Ma đóng vai trò tham mưu cho đức Dalai Lama, và là vị Lạt-ma thuộc hàng giáo phẩm lãnh đạo tinh thần cao cấp số 2. Đức Dalai Lama thứ 14, Tenzin Gyatso rời Tây Tạng đến thành phố Dharamshala, Ấn Độ tị nạn năm 1959 sau cuộc khởi nghĩa bất thành.

Trong khi đức Dalai Lama chỉ trích chính sách của Bắc Kinh ở Tây Tạng đang làm xói mòn văn hóa Tây Tạng và hạn chế quyền tự do tôn giáo, thì Ban Thiền Lạt Ma thứ 11 lại mạnh mẽ ủng hộ các chính sách của Bắc Kinh. Ban Thiền Lạt Ma thứ 11 cùng với các lãnh đạo Trung Quốc cũng bắt đầu ngày càng xuất hiện nhiều hơn trước công chúng ở Tây Tạng.

Theo các nhà phân tích, mặc dù việc tiến cử Ban Thiền Lạt Ma thứ 11 vào chức ủy viên Ủy ban Trung ương CPPCC, một cơ quan chính trị mang tính lễ nghi trên bình diện rộng lớn, không làm thay đổi vai trò, hoặc quyền lực ban hành quyết định của vị tu sỹ này, nhưng nó nhấn mạnh nỗ lực của Bắc Kinh trong việc hợp thức hóa thêm nữa vị trí của Ban Thiền Lạt Ma thứ 11.

Srikanth Kondapalli, Giám đốc Trung tâm Đông Á học tại Đại học Jawaharlal Nehru nói: “Theo quyết sách hiện nay của Bắc Kinh, đây là việc bổ nhậm mang tính chiếu lệ cho Ban Thiền Lạt Ma thứ 11, để giữ một chức vụ hữu danh vô thực; đồng thời đây cũng là một động thái xoa dịu quan niệm của người Tây Tạng, cả trong cũng như ngoài Trung Quốc.”

Vấn đề tương lai của Dalai Lama

Ban Thiền Lạt Ma chưa thể có vai trò trong vấn đề thừa kế của đức Dalai Lama 14, một vấn đề hay gây nên sự tranh cãi. Trong khi, Bắc Kinh muốn duy trì vai trò lịch sử của họ trong việc phê chuẩn việc bổ nhậm Dalai Lama, thì đức Dalai Lama hiện tại nói có khả năng ngài sẽ chọn người thừa kế ngài từ cộng đồng Tây Tạng lưu vong.

Một khả năng có thể được Bắc Kinh tính đến là thiết lập “hội đồng bầu cử”, một loại lựa chọn liên quan đến các Tăng sỹ xuất thân từ các tu viện quan trọng nhất của Tây Tạng. Trong cơ cấu này, Ban Thiền Lạt Ma thứ 11, hiện là ủy viên Ủy ban Trung ương CPPCC hẳn sẽ đóng vai trò trung gian.

“Với quyết định của chính phủ Trung Quốc đơn phương bổ nhậm Ban Thiền Lạt Ma hiện tại, họ có thể chọn hóa thân của đức Dalai Lama theo cách tương tự như vậy trong tương lai,” Giám đốc Srikanth Kondapalli nhận định.

Thích Minh Trí tổng hợp (theo The Hindu/Xinhua/AFP)