Vì sao có quan niệm về trùng tang?
Người ta sinh ra vào thời điểm nào là điều có thể biết trước. Sau khi
thụ thai, trong bụng mẹ chín tháng mười ngày... ắt phải cất tiếng khóc
chào đời. Nhưng khi nào thì chết vẫn là một bí ẩn. Vì vậy có câu: "Sinh có hạn tử bất kỳ".
Ra đời chỉ có một cách là từ bụng mẹ chui ra, còn chết lại thiên hình
vạn trạng: Chết già, chết do bệnh tật, chết do tai nạn, chết do thiên
tai, chết do chiến tranh, đói rét, chết do tù đầy... Có người chết tại
nhà, có người chết ở bệnh viện, có người chết đường, chết chợ. Có người
thanh thản ra đi, có người "chết không nhắm được mắt".
Thực tế cho thấy có trường hợp trùng tang vẫn bình an vô sự, ngược lại
có trường hợp không trùng tang vẫn gặp rủi ro, tai họa, thậm chí chết
người.
Người chết đã đành người thân còn sống cứ băn khoăn, áy náy không hiểu người chết đã "đúng số" chưa hay chết oan uổng... và ảnh hưởng của người chết với người sống như thế nào?
Đây là những câu hỏi và cũng là nguyện vọng chính đáng của những người
còn sống với vong linh của người đã khuất và để giải tỏa cho chính mình.
Chính vì thế mà khái niệm về trùng tang, nhập mộ đã ra đời.
Chưa có cơ sở về cách giải?
Theo sách vở ghi lại và cách làm của các thầy và kinh nghiệm dân gian
thì việc giải trùng tang có nhiều cách khác nhau như: Gửi lên chùa để "nhốt trùng"
lại; Chọn ngày, giờ an táng không phạm vào giờ kiếp sát; Làm huyệt giả;
Đổ tỏi vào huyệt khi lấp đất... thậm chí có cả bài thuốc trấn trùng,
dùng linh phù để trấn... Tuy nhiên, đây là những cách giải huyền bí,
không có cơ sở, khó thuyết phục.
Đối với Phật giáo thì sống chết là chuyện thường nhiên, do nghiệp
lực của tự thân mỗi người chi phối. Sống và chết chỉ là hai hiện tượng
trong tiến trình luân hồi bất tận. Vì thế, Phật giáo không có quan niệm
về ngày trùng tang, trùng nhật và hoàn toàn phủ nhận việc ngày giờ chôn
cất của một người mà có thể ảnh hưởng đến sự sống chết của người khác.
Tuy nhiên, vì tập tục này ăn sâu vào tâm thức mọi người nên một vài nơi
nhà chùa vẫn khuyên các Phật tử không an táng thân quyến vào những ngày
trùng, nhằm giúp họ an tâm để chu toàn tang lễ đồng thời nỗ lực cầu
nguyện, khai thị, làm phước hồi hướng cho hương linh.
Quan sát và chiêm nghiệm thực tiễn
Quan sát và chiêm nghiệm khá nhiều người chết và tình trạng xảy ra sau
đó với người thân của người quá cố, chúng tôi thấy có 4 trường hợp xảy
ra:
1. Người quá cố bị trùng tang kể cả đã làm giải trùng, sau đó có những
người thân mất theo (thậm chí nhiều người liên tiếp). Trong trường hợp
này người sống rất hoang mang, lo sợ và cho rằng trùng tang là có thật.
2. Người quá cố bị trùng tang có khi không làm giải trùng, nhưng sau đó
người thân hoàn toàn bình an vô sự, thậm chí còn gặp may mắn. Trong
trường hợp này người thân không tin có chuyện trùng tang.
3. Người quá cố không bị trùng tang, thậm chí có nhiều nhập mộ, nhưng
sau đó người thân vẫn gặp rủi ro, bất trắc, thậm chí có người chết sau
khi người quá cố qua đời. Trong trường hợp này, người sống trở nên mất
lòng tin vào việc dự báo có trùng tang hay không.
4. Người quá cố không bị trùng tang và sau đó gia đình và người thân của
người quá cố hoàn toàn bình an vô sự. Trong những trường hợp này người
sống tin là người quá cố đã chết đúng số.
Như vậy cho thấy mọi việc đều có thể xảy ra theo chiều hướng đúng hoặc
sai với việc dự báo (tính) trùng tang. Tất cả đều xảy ra một cách ngẫu
nhiên, có thể trùng hợp hay sai lệch với việc người quá cố có trùng tang
hay không, không theo một quy luật nào cả.
Để giải quyết vấn đề, cần có một cơ quan, tổ chức nào đó dưới sự hỗ trợ
của Nhà nước và xã hội nên đứng ra nghiên cứu, thống kê vấn đề trùng
tang để tìm ra bản chất vấn đề và hướng dẫn dư luận xã hội, tránh để rơi
vào tình trạng mê tín dị đoan làm ảnh hưởng tới nhiều mặt của xã hội.
Đừng "bày cỗ cho ma ăn"
Một triết gia đã từng nói: "Cái gì còn tồn tại, cái đó còn hợp lý".
Câu chuyện về trùng tang vẫn đang tồn tại, hiện hữu trong đời sống tâm
linh và tập tục trong đời sống. Bởi vậy, không nên vội vàng "chụp mũ"
đó là thứ mê tín dị đoan cần cấm kỵ trong khi chưa có minh chứng đủ
thuyết phục đó là mê tín dị đoan phải loại bỏ. Hơn thế nữa, bản chất vấn
đề là hướng thiện, mong cho linh hồn người chết được siêu thoát và sự
bình an của người sống. Vậy sao lại cấm đoán. Làm như vậy e rằng chúng
ta quá cực đoan và sẽ "phủ định sạch trơn".
Còn nói trùng tang là một hiện tượng khoa học do sóng nhân điện như một
số nhà cảm xạ, nhà khoa học giải thích e rằng chưa đủ cơ sở và cũng
không thật thuyết phục. Thực chất đó cũng chỉ là sự suy diễn. Bởi lẽ nếu
là khoa học thật sự thì phải có sự chứng minh, lý giải, tuân theo một
quy luật chặt chẽ...
Nhưng thực tế cho thấy có trường hợp trùng tang vẫn bình an vô sự, ngược
lại có trường hợp không trùng tang vẫn gặp rủi ro, tai họa, thậm chí
chết người. Vậy giải thích thế nào, trong khi chúng ta thừa nhận "thực tiễn là thước đo chân lý"?
Điều cần nói thêm là theo sách vở để lại và tập tục trong dân gian có
trùng tang và có cách giải trùng tang. Thực ra việc giải trùng tang cũng
đơn giản, không tốn kém là bao. Có điều ngày nay một số "thầy" đã lợi
dụng lòng tin theo tinh thần "có thờ có thiêng, có kiêng có lành" và "bị
bệnh phải vái tứ phương" để khi chẳng may có người nhà bị trùng tang
thì bày đặt ra phải lập đàn cúng tế, đốt vàng mã, "bày cỗ cho ma ăn"...
để kiếm chác làm không ít người lâm vào cảnh vay mượn để làm (đối với
người nghèo) hoặc gây lãng phí về của cải, thời gian (đối với người
giàu) là việc cần lên án và loại bỏ.
Vũ Quốc Trung