Nếu ta hiểu được tại sao càng ngày càng có nhiều tín đồ Thiên Chúa giáo tại các nước có nền khoa học kỹ thuật tiên tiến bên phương Tây - nơi được xem là cái nôi của Thiên Chúa giáo - quay lưng với chính tôn giáo của chính mình thì ta cũng có thể tại hiểu tại sao Phật giáo đang suy tàn tại Nhật.

Càng ngày càng có nhiều người phương Tây bỏ đi nhà thờ vì những tiến bộ khoa học và kỹ thuật hiện đại khiến cho họ thấy tôn giáo của họ có quá nhiều tín điều, đi ngược với tinh thần khoa học và vì vậy biến họ thành những con người mê tín. Họ tìm đến Phật giáo, vì Phật giáo là một tôn giáo có tinh thần tinh thần Khoa học, thực nghiệm, chứ không phải là dựa trên bất cứ tín điều nào.

Pháp môn phổ biến của tại Nhật Bản là Tịnh Độ Chân Tông, nếu các bạn có nghiên cứu về pháp môn này, các bạn sẽ thấy tinh thần cứu độ của A Di Đà mà pháp môn này xiển dương không khác gì sự cứu rỗi của Chúa trong Thiên chúa giáo.

Pháp môn Tịnh Độ theo tinh thần của Phật giáo Trung Hoa, mặc dù có đề cập đến sự cứu độ của A Di Đà, tuy nhiên thực sự chính hành giả phải nổ nổ lực tự thân để có thể đến được Cực Lạc chứ không có sự cứu độ gì cả. Muốn lên Cực Lạc, hành giả phải tu thập thiện và niệm danh hiệu A Di Đà cho đến nhất tâm bất loạn, buông hết vạn duyên. Theo Phật dạy, người tu thập thiện, với phước mà họ có được, khi chết họ sẽ sanh lên cõi trời, nếu hành giả niệm Phật đạt đến nhất tâm bất loạn, tức là đắc một tầng thiền định nào đó, thì khi chết hành giả cũng sẽ sinh vào một cõi trời tương đương với tầng thiền định mà họ chứng đắc. Điều này cho thấy rằng nếu người tu theo pháp môn Tịnh Độ, nếu họ tu đạt yêu cầu thì họ cũng thành tựu một đọan đường nào đó trên con đường đi đến Giải Thoát – Niết Bàn, và cũng chính vì vậy mà người ta gọi Tịnh Độ là pháp môn phương tiện.

Tịnh Độ tông Shin của Nhật thì khác, hành giả chỉ cần niệm danh hiệu A Di Đà và đặt tín tâm tuyệt đối vào tha lực của bản nguyện của ngài, niệm Phật với cái tâm tạp loạn, vọng niệm cũng được, làm ác cũng không sao mà cũng không cần phải niệm Phật liên tục, miễn là có niệm là được, rất dễ vãng sanh vì ai cũng có thể nhờ vào "sức bản nguyện" của A Di Đà mà lên Cực Lạc. Một câu nói của Thân Loan cho thấy chủ trương tin tưởng tuyệt đối vào tha lực của bản nguyện của A Di Đà “Ngay cả người thiện cũng đều được vãng sanh Tịnh độ, huống chi kẻ ác. Ðối với việc này, người đời thường nói : ngay cả kẻ ác còn được vãng sanh Tịnh độ, huống chi người thiện. Câu này dường như có lý, nhưng trên thực tế đã sai ngược với bổn nguyện giáo lý tha lực vãng sanh”. Việc này cũng giống như bên đạo Thiên Chúa giáo, bạn có làm ác cũng không sao, miễn là tin vào Chúa và đi xưng tội là xong, Chúa sẽ gánh tội cho bạn và bạn sẽ lên thiên đường. (Để tìm hiểu thêm về Tịnh độ Chân tông, bạn có thể vào google đánh từ khóa “Thán Dị Sao”, đây là một tác phẩm kết tập những lời dạy của Thân Loan Thượng Nhân). Một pháp môn của Phật giáo mà như vậy thì xem ra không những đi ngược với tinh thần tự lực của Đức Phật dạy mà con đi ngược với luật Nhân Quả, là nền tảng mà trên đó giáo lý căn bản của Phật giáo đã được xây dựng trên đó.

Tin hay không tin vào lời dạy của Thân Loan Nhân điều này tùy thuộc vào niềm tin của mỗi người, nhưng tôi đoán rằng những con người thuộc thời đại kỹ thuật số, ngay cả người Việt chúng ta, những người sống trên một đất nước mà nền khoa học và kỹ thuật phát triển còn hạn chế, cũng có chẳng mấy ai có thể tin vào những chuyện cứu độ như vậy huống chi là người dân Nhật, những người sống trong một đất nước có một nền khoa học, kỹ thuật và công nghệ được xếp vào hàng tiên tiến nhất trên thế giới.

Với tôi, đạo Phật đang suy tàn tại Nhật là một điều khiến tôi không ngạc nhiên vì Phật giáo Nhật Bản không đáp ứng được yêu cầu tâm linh của người dân họ, việc này cũng giống như Thiên chúa giáo không đáp ứng được nhu cầu tâm linh của những người phương Tây. Thật đáng tiếc cho người dân Nhật vì đất nước họ là một đất nước khoa học kỹ thuật cao nhưng họ chẳng tận dụng được gì từ tính khoa học cũng được xem là rất cao của một tôn giáo được từng là cái nôi của đất nước họ.

Với quan niệm về tha lực của đại nguyện của A Di Đà như vậy, thì đạo Phật ở Nhật bị biến thành “đạo của người chết” cũng đúng thôi, cứ sống thoải mái, làm ác cũng chẳng bận tâm, cứ niệm Phật đi rồi khi chết Phật sẽ đến rước, quá lý tưởng cho những người đang đứng ngay cửa tử, vậy thì tại sao lại người sống không dùng đạo Phật để cầu siêu cho người chết để người sống cũng cảm thấy “yên lòng” khi nghĩ về đời sau của người thân mình.

Tôi đánh giá cao bài dịch này. Đây cũng là một bài học đáng để cho những người hoằng dương pháp môn Niệm Phật tại Việt Nam lấy đó mà suy gẫm.