HỎI: Chùa nơi Phật tử chúng tôi tu học chỉ có hai thầy, một thầy trụ trì và một thầy khác. Do công tác Phật sự nên thầy trụ trì thường hay đi vắng chỉ còn lại thầy kia, nhưng vì thầy kia tuổi cũng đã lớn, giọng đọc kinh rất là khó nghe, nên mỗi lần có lễ cầu siêu hay cầu an thì những vị Phật tử rành rẽ khoa nghi, cách thức cách tụng niệm đứng ra niêm hương làm chủ lễ. Kính hỏi như vậy có phạm lỗi gì không? Là Phật tử có được niêm hương, làm chủ lễ không? Nếu đứng ra niêm hương, chủ lễ thì phải cần có điều kiện gì? (CHÂU THANH XUÂN; chau_thanh_xuan19…@yahoo.com)

ĐÁP: Bạn Châu Thanh Xuân thân mến!

Trong các nghi lễ tụng niệm bái sám hàng ngày hay cầu nguyện an-siêu nói chung, được một hay nhiều vị xuất gia chứng minh, chủ lễ là niềm vinh hạnh cho gia chủ cũng như hàng Phật tử tham dự. Đối với những nơi không có chư Tăng thì các Phật tử cũng có thể làm chủ lễ, cùng với đạo tràng công phu tụng niệm hay cầu nguyện lễ bái.

Riêng ngôi chùa mà bạn đang nương tựa tu học, có đến hai vị thầy là đã khá nhiều (vì còn rất nhiều chùa chưa có vị thầy nào). Dĩ nhiên, thầy trụ trì sẽ làm chủ lễ tất cả các khóa lễ. Trong trường hợp thầy trụ trì bận rộn Phật sự đi xa hoặc bệnh duyên thì vị thầy còn lại sẽ thay mặt thầy trụ trì làm chủ lễ dẫn dắt đạo tràng và Phật tử lễ bái, tụng niệm. Chỉ khi nào cả hai thầy đều có duyên sự (bận rộn hay đau yếu) không thể làm chủ lễ được, thì lúc ấy, quý thầy sẽ chỉ định một vị Phật tử nào đó, thường là các bác trong Ban nghi lễ, làm chủ lễ.

Như thư của bạn trình bày, khi thầy trụ trì đi vắng, còn vị thầy kia do tuổi già và giọng điệu tụng niệm không được hay nên các Phật tử giỏi nghi lễ thường lên niêm hương làm chủ lễ. Theo chúng tôi, sẽ ý nghĩa và lợi lạc hơn rất nhiều nếu các Phật tử cùng đạo tràng cung thỉnh vị thầy già kia niêm hương bạch Phật mật niệm chứng minh cho buổi lễ. Sau đó mời thầy xuống nghỉ ngơi, và một Phật tử "đãi lao" cho chư Tăng bước vào vị trí chủ lễ tiếp tục cuộc lễ. Như vậy, xét về ý nghĩa, tuy vị thầy chỉ chứng minh, niêm hương bạch Phật trong thầm lặng nhưng buổi lễ vẫn được một Tỷ kheo gia trì, dẫn dắt. Người cư sĩ Phật tử, dù rành rẽ khoa nghi và giọng điệu tán tụng hay đến mấy cũng không thể sánh được với vị Tỷ kheo trong ý nghĩa dùng đạo lực và giới pháp để chứng minh, gia trì, hộ niệm và cầu nguyện cho buổi lễ thành tựu như pháp. Bởi giới pháp và đức độ của vị Tỷ kheo xuất gia ly tục mới là điều cần yếu trong việc làm nền tảng cho hiệu lực cầu nguyện. Âm thanh và sắc tướng tuy rất cần trong nghi lễ song chúng chỉ là các yếu tố bên ngoài có tác dụng trợ duyên, đức độ mới là nhân tố quyết định.

Nhân đây, chư vị cư sĩ cũng nên rút tỉa kinh nghiệm lấy làm bài học cho cách ứng xử của mình trước chư Tăng trong mục tiêu mang đến cho bốn chúng đệ tử Phật an hòa, lợi lạc. Có rất nhiều đại lễ như đàn tràng chẩn tế, giải oan bạt độ mà vị Tăng chứng minh không hề đến đàn tràng, chỉ chứng minh từ xa. Dù vậy, nhưng giới đức và đạo lực của các ngài vẫn tác động đến làm cho đàn tràng thành tựu viên mãn. Trở lại vấn đề, nếu hàng cư sĩ chuẩn bị làm lễ cầu an, cầu siêu mà trong đạo tràng có một vị Tăng, dù vị ấy có thể có một số hạn chế về nghi lễ (do tuổi tác hay khác biệt hệ phái, vùng miền…) nhưng hàng Phật tử không vì thế mà không nương nhờ công đức của vị ấy, chí ít là cung thỉnh chư Tăng chứng minh niêm hương bạch Phật. Không vì bất cứ lý do gì, nếu chư Tăng có mặt mà không thỉnh các ngài niêm hương chứng minh thì đó là một điều thiệt thòi cho đạo tràng, nhất là gia chủ có duyên sự xin tác lễ.

Trong trường hợp chùa hay các địa phương chưa có chư Tăng thì quý cư sĩ nào có đạo đức và khả năng về nghi lễ nên phát tâm làm chủ lễ để dẫn chúng tụng niệm. Tất nhiên, vị cư sĩ thay mặt đạo tràng làm chủ lễ thì ngoài khả năng về nghi lễ phải là những Phật tử thuần thành, mẫu mực trong việc tu học như giữ năm giới, thực tập ăn chay, siêng năng tụng niệm… Một người cư sĩ làm chủ lễ cho đạo tràng phải quán sát đức hạnh của tự thân, xem việc làm của mình có được sự đồng thuận của số đông, có mang đến hoan hỷ và an lạc cho đạo tràng tham gia tụng niệm, nhất là phải kịp thời chuyển hóa ngay các tâm niệm tự cao, tự ngã nếu chúng phát sinh.

Chúc bạn tinh tấn!

  TỔ TƯ VẤN  (tuvangiacngo@yahoo.com)