Hỏi đáp Phật pháp ( Phần 3): Thiền tông

1. Vô niệm làm Tông (Chủ, chính): Đối trên các cảnh tâm không nhiễm gọi là Vô niệm = Không nhiễm các pháp.
2. Vô tướng làm thể (Bản chất): Ngoài lìa tất cả tướng tức pháp thể thanh tịnh gọi là Vô tướng = Không kẹt các tướng.
3. Vô trụ làm gốc (Bổn): Đối trên các pháp mỗi niệm không trụ tức là không bị trói buộc gọi là Vô trụ = Không dính mắc các pháp.

87) Phái thiền Trúc Lâm Yên Tử do ai sáng lập? Và đã dung hội những phái thiền nào?
- Sơ tổ Trúc Lâm Trần Nhân Tông.
- Tỳ Ni Đa Lưu Chi, Vô Ngôn Thông và Thảo Đường.

88) Bốn phương tiện do Hòa thượng Tôn sư tạm lập, dung hội từ 3 vị Tổ, để hướng dẫn Tăng Ni, Phật tử tu tập là gì?
1. Biết vọng không theo, vì vọng tưởng là những tâm niệm hư ảo.
2. Đối cảnh không tâm, vì nó là tướng duyên hợp giả dối, tạm bợ.
3. Không kẹt hai bên, vì đối đãi là không thật.
4. Hằng sống với cái thật, không theo cái giả, vì giả là luân hồi, thật là giải thoát.

- Kinh Lăng già
- Kinh Kim Cang

92) Câu nào trong kinh Lăng-già đã nói lên chủ đích của toàn bộ kinh?
- "Lấy Tâm làm chủ, lấy cửa không làm cửa Pháp" (Dĩ tâm vi tông, dĩ vô môn vi pháp môn)

93) Toàn bộ nội dung kinh Kim Cang bao hàm trong hai câu hỏi của tôn giả Tu Bồ Đề. Hai câu hỏi đó như thế nào?
- "Khi người thiện nam, người thiện nữ phát tâm cầu Vô thượng chính đẳng chính giác thì:
a. Làm sao an trụ tâm?
b. Làm sao hàng phục tâm?

94) Trong kinh Kim Cang, Phật trả lời về phương pháp an trụ tâm và hàng phục tâm thế nào? Chúng ta ứng dụng lời dạy này vào việc tu tập như thế nào?
- Hàng phục tâm: "Đưa tất cả chúng sanh vào Vô dư niết bàn mà không thấy thật có chúng sinh nào được diệt độ". Trong không theo vọng tưởng.
- An trụ tâm: "Bồ tát nên không chỗ trụ mà làm việc bố thí. Nghĩa là không trụ sắc bố thí, không trụ thanh, hương, vị, xúc, pháp bố thí". Ngoài không dính mắc năm trần.

95) Toàn bộ kinh Kim Cang có bao nhiêu bài kệ? Nội dung các bài kệ đó? 97) Toàn bộ kinh Pháp Hoa nói lên mục đích đức Phât ra đời là để làm gì?
- Khai thị chúng sinh ngộ nhập Phật tri kiến. (Mở ra chỉ bày cho chúng sinh nhận ra và sống được với Tri Kiến Phật của chính mình.)

98) Ba đức tính của người tu theo Thiền tông là gì? Giải thích.
1. Tự tín: Người tu thiền phải tin quả quyết tâm mình là Phật.
2. Quả cảm: Nhờ tự tín người tu mới can đảm vượt mọi khó khăn, cương quyết tiến lên con đường siêu nhân.
3. Cần cù: Có tự tín mới có nỗ lực tiến tu.

99) Tại sao Thiền tông có thể bao dung các tông phái khác?
Bởi vì Thiền tông thấy được chủ yếu của đạo Phật là giác ngộ. Muốn giác ngộ trước phải dừng vọng tưởng. Thế thì người niệm Phật để dừng vọng tưởng, người trì chú để dừng vọng tưởng, tụng kinh, quán tưởng … đều cùng về mục đích ấy, đều cùng về một mục đích, cần gì phải chống trái nhau. Chẳng qua trên phương tiện có khác, cứu kính Phật dạy không hai.

100) Giải thích "Đốn ngộ tiệm tu" và "Kiến tánh khởi tu"?
- Đốn ngộ hay kiến tánh tức là nhận ra được chân tâm. Chân tâm chính là bản thể chân thật của chúng sinh.
- Tiệm tu hay khởi tu là nương "tánh giác" thể hiện qua sáu căn để trở về nguồn gốc của mình đó là "chân tâm". Trên đường tu trở về chân tâm cần kiên trì tu tập để vô minh vi tế dần được tiêu trừ như: giữ gìn giới luật .....

101) Cái gì là nguồn gốc đưa chúng sinh vào "sinh tử luân hồi"? Và cái gì là nguồn gốc đưa chúng sinh vào "bồ đề niết bàn"?
- Sáu căn.

102) Thế nào gọi là "biết vọng"?
- Biết được tâm suy nghĩ lăng xăng là giả dối không thật có.
- Biết được thân này là duyên hợp, giả dối, không thật có.
- Biết được ngoại cảnh là duyên hợp, giả dối, không thật có.

104) Bài phú "Cư trần lạc đạo" do ai sáng tác? Vào thời điểm nào? "Cư trần lạc đạo"có nghĩa là gì?
- Do vua Trần nhân Tông sáng tác trong thời gian 6 năm làm Thái Thượng Hoàng.
- Sống trong trần tục mà luôn lấy Đạo làm niềm vui.

105) Ai là người dạy Thiền cho vua Trần Nhân Tông lúc còn là thi tử? Ngài đã thông suốt được đường vào từ lời dạy nào của thầy mình?
- Tuệ Trung Thượng sĩ
- "Soi sáng lại chính mình là phận sự gốc, chẳng từ nơi khác mà được" (Phản quan tự kỷ bổn phận sự, bất tùng tha đắc).

106) Người xưa nói "Người tu thiền phải đầy đủ hai tâm kiên cố và trường viễn". Thế nào là "kiên cố" và thế nào là "trường viễn"?
- Kiên trì tỉnh giác là tâm kiên cố. Kiên trì tỉnh giác để khỏi bị niệm dẫn.
- Bền bỉ lâu dài là tâm trường viễn. Bền bỉ lâu dài mới chinh phục được vọng niệm.

107) Hãy cho biết tên của các tác giả của 4 kệ ghi trên đại hồng chung của Thiền viện Sùng Phúc và đọc hai trong bốn bài kệ nói trên?
109) Bài kệ:
- Càng tập nhẫn nhục lại càng sân, càng sân lại càng tội, nên nói "chuốc tội chẳng chuốc phước". Chừng nào hết sân thì không cần tu nhẫn nhục nữa. Đến việc trì giới cũng vậy. Tại vì chúng ta còn tham, còn sân nên phải trì giới để ngăn chận, nếu hết những tâm bệnh đó thì không cần giữ giới, nên nói "chẳng giử giới nhẫn nhục".
- Bản tâm ta vốn thanh tịnh (xưa nay không một vật). Trở về được với bản tâm thanh tịnh thì không còn tham, sân nên không còn giữ giới nhẫn nhục và vì thế siêu việt cả tội phước.

- Bài kệ của ngài Thần Tú:
- Trong chương Bồ tát Văn Thù, Phật dạy: "Thế nào là vô minh? Này thiện nam! Tất cả chúng sanh từ vô thủy đến nay, bị các thứ điên đảo (làm mờ tánh Viên giác) như người mê lầm lộn bốn phương, vọng nhận tướng tứ đại là thân mình, chấp cái duyên theo bóng dáng sáu trần là tâm mình. Ví như người nhặm mắt thấy hoa đốm trong hư không và mặt trăng thứ hai".

113) Hãy đọc bài kệ của Ô Sào thiền sư dạy cho ông Bạch Cư Dị?
115)      "Trăm năm quyết chí tu hành,
                Chưa lên Yên Tử chưa đành lòng tu"
       Ý nghĩa của hai câu thơ này như thế nào?
Ý nghĩa của hai câu thơ này là:
Có lên Yên Tử mới thấy rõ được sự giác ngộ vô thường của Sơ Tổ Trúc Lâm dám xem ngai vàng như đôi dép rách và để thể hiện ý chí quyết tâm tu hành của mình cho đến nơi đến chốn trên con đường giác ngộ, giải thoát.

116) Phật tử hãy đọc lại bài kệ hô trống của các thiền viện.
Bài kệ hô trống của các thiền viện là:
               Ngày nay đã qua
               Mạng sống giảm dần
               Như cá cạn nước
               Có gì là vui
              Đại chúng phải siêng tinh tấn
              Cứu lửa cháy đầu
              Chỉ nhớ vô thường
              Chớ có buông lung.