Hai tượng Phật khổng lồ tạc vào một bờ đá trong thung lũng Bamiyan vào thế kỷ thứ 6 đã bị Taliban phá hủy cách nay 10 năm là một trong những thắng tích lớn nhất của Afghanistan, và cũng là tượng Phật ở tư thế đang đứng lớn nhất của thế giới.

Sau khi chế độ Taliban sụp đổ, các nhà sử học và khảo cổ nhiều lần tranh luận xem có nên phục hồi và có đáng phục hồi hay không.

Tổ chức Văn hóa, Khoa học và Giáo dục của Liên Hiệp Quốc, UNESCO, mới đây đã triệu tập một hội nghị để bàn chuyện này.

Đại sứ của UNESCO tại Afghanistan, ông Shigeru Aoyagi, nói chính phủ Afghanistan là người quyết định muốn làm gì tại địa điểm này, nhưng tái thiết có thể không là một chọn lựa:

“Về mặt kỹ thuật rất là khó, các mảnh còn lại không đầy đủ, nhất là bộ mặt của Đức Phật là cả một vấn đề.”

Ông không loại trừ chuyện phục chế nhưng các chuyên viên không mấy lạc quan:

“Theo lời các chuyên viên nếu chính quyền Afghanistan muốn phục chế thì rất khó, đặc biệt là bức tượng lớn, nếu không muốn nói là hầu như không thể được.”

Còn bức tượng Phật nhỏ, cao 37 mét thì còn một số mảnh có thể ráp lại được nhưng vẫn không đủ để ráp lại hoàn toàn.

Ông Aoyagi nói UNESCO và chính phủ Afghanistan đang bàn một phương án khác:

“Có thể xây một viện bảo tàng tại Bamiyan để trưng bày các mảnh vụn này và những di vật đầy giá trị để cho mọi người thấy lịch sử bi thương của các tượng Phật ở Bamiyan.”

Dù UNESCO không ủng hộ chuyện phục hồi các bức tượng, cơ quan này và chính phủ Afghanistan vẫn muốn giá trị văn hóa của nó vẫn được mọi người hiểu và nhớ đến.