Người giàu và chưa phải là người giàu

Bàn chuyện làm sao để kinh doanh có lãi thì doanh nhân là những người có thừa kinh nghiệm. Nhưng điều chúng tôi quan tâm đến chữ "giàu" chẳng phải vì những đồng tiền ấy được công bố qua những con số ồn ào trên báo chí. Mà chính là sự vươn lên của một tầng lớp đang khẳng định những giá trị thực sự của người giàu đối với sự phát triển chung của một quốc gia, đặc biệt thông qua cách họ sử dụng đồng tiền.

Siêng năng làm việc thì tạo ra ích lợi, mà ích lợi gần nhất đối với con người chính là của cải, vật phẩm. Của cải, vật phẩm càng phong phú, dồi dào thì đời sống càng thịnh vượng. Một dân tộc cường thịnh phải là một dân tộc dám ước mơ, dám sống với những lý tưởng làm giàu. Và điều quan trọng là mỗi người đều phải siêng năng làm tròn chức trách, phận sự của mình.

Phật bà Quan Âm Nghìn mắt Nghìn tay sở dĩ được dân gian tôn sùng như một biểu tượng của lòng từ bi cứu khổ, vì đó là biểu tượng của "Tri - Hành hợp nhất". "Mắt" là cái biết. "Tay" là cái làm. Có "biết" thì mới "làm", không làm bừa, đó gọi là trí tuệ. Làm không mệt mỏi do cái biết đã vững vàng, đầy đủ, khi ấy năng lực cứu giúp được tạo ra là vô biên, ai có yêu cầu gì thì cứu giúp, đó gọi là tùy thuận chúng sinh.

Một người có thể thực hiện nhiều những phương tiện khác nhau để tùy thuận chúng sinh thì được xem là người hành Bồ tát đạo. Có nghìn mắt thì phải có nghìn tay tương ứng. Bởi biết nhiều mà làm ít thì cũng chẳng đem lại nhiều lợi ích. Biết ít mà làm nhiều thì càng làm càng gây hại mà thôi. Dân gian gửi gắm triết lý sống của đạo Phật vào hình tượng đó với dụng ý sâu xa như vậy, chứ đâu phải chỉ tạc ra một hình tượng "khác lạ" để gây tò mò về điêu khắc, mỹ thuật.

Người có khả năng cứu giúp cho nhiều người thì phải làm chủ cái biết, làm chủ hành động của mình. Người chưa giàu có về tài sản thì làm sao cứu khổ, ban vui cho người khác? Nhưng tài sản không chỉ mang khuôn mặt của đồng tiền hay những thứ tương tự như nó, mà cao hơn còn là uy tín và danh dự. Nếu chỉ biết làm đầy kho tiền bằng mọi cách thôi thì chưa đủ để bước vào địa vị của người giàu.

Trong kinh Tăng Chi Bộ, Đức Phật có đề cập đến 7 thứ tài sản: Tín tài (lấy chữ tín, lòng tin tưởng tốt đẹp làm tài sản). Giới tài (lấy giới luật và những cư xử chuẩn mực làm tài sản). Tàm tài (lấy sự xấu hổ với những việc làm sai trái làm tài sản). Quý tài (lấy sự sợ hãi với những hành vi bất thiện của thân khẩu ý làm tài sản). Văn tài (lấy sự nghe nhiều học rộng làm tài sản). Thí tài (lấy tâm rộng lượng, chia sẻ làm tài sản). Tuệ tài (lấy trí tuệ làm tài sản). Và Đức Phật khẳng định "Ai có những tài này/ Nữ nhân hay nam nhân/ Được gọi không nghèo khổ/ Mạng sống không trống rỗng...".

Người ta thường nói "Đa kim ngân phá luật lệ" để ví về sức mạnh tàn phá công lý của đồng tiền, đó là một thứ đồng tiền có thể bẻ cong mọi luật pháp. Vậy cái có thể "đối kháng" với đồng tiền để giữ vững kỷ cương quốc gia chính là 7 thứ tài sản như đã nêu ở trên. Một quốc gia mà mọi công dân đều trang bị cho đời sống của mình 7 thứ tài sản đó thì làm sao quốc gia ấy có thể nghèo khó được, người dân làm sao có thể sống một cách trống rỗng, vô vị được.

Tuy nhiên, khi khuyến khích mọi người xây dựng đời sống của mình bằng 7 thứ tài sản đó, Đức Phật cũng không quên giảng về 5 cách sử dụng đồng tiền mà mỗi người phải chú ý thực hiện: (1) Dùng tiền để nuôi sống bản thân và gia đình. (2) Giúp đỡ những người có hoàn cảnh nghèo khổ, cơ nhỡ bất hạnh. (3) Cúng dường Tam Bảo. (4) Tái đầu tư. (5) Dành dụm để dự phòng rủi ro, bất trắc.

Cách sử dụng đồng tiền đã trực tiếp khẳng định lợi ích của đồng tiền đối với cuộc sống, đồng thời cho thấy con người làm chủ được đồng tiền, bảo vệ được tài sản. Ngoài ra, trong kinh Trung Bộ, Đức Phật nói thêm về 6 nguyên nhân gây phung phí tài sản mà mọi người cần phải tránh xa là: (1) Đam mê các loại rượu. (2) Du hành đường phố không đúng lúc. (3) La cà đình đám hí viện. (4) Đam mê cờ bạc. (5) Giao du với bạn ác. (6) Quen thói lười biếng.

"Đa kim ngân phá luật lệ"?

Tục ngữ người Việt mình có câu: "Giàu đâu những kẻ ngủ trưa, sang đâu những kẻ say sưa tối ngày". Thực mục sở thị những gì đang diễn ra trên đường phố và khắp các hàng quán, đối chiếu với thời gian làm việc được Nhà nước quy định, dễ dàng nhận ra người Việt mình đang phung phí rất nhiều tài sản.

"Kẻ ngủ trưa" là những kẻ đánh cắp thời gian, ưa đến làm việc trễ và về nghỉ sớm. "Kẻ ngủ trưa" tiêu phí sức lực và tâm trí của mình vào những chuyện say sưa vô bổ, không nỗ lực cho công việc mà bày trò du hí để giết thời gian, làm thui chột sự sáng tạo... Đất nước không thể trở nên giàu có khi những "kẻ ngủ trưa" xuất hiện trong mọi ngành nghề, mọi tầng lớp xã hội.

Cái giàu bị đánh cắp bởi sự phung phí thời gian, tuổi tác. Còn cái sang cũng biến mất cùng với thói quen say sưa, nghiện ngập. Bao nhiêu những chuyện hỉ nộ ái ố, tầm phào, bao nhiêu những ngôn ngữ loạn chuẩn đều từ thói say sưa tối ngày mà ra cả. Tiền mà mỗi người dân kiếm được thì ít, quốc gia vẫn còn đang nghèo, nhưng hãy nhìn cách không ít người quăng đồng tiền vào những cuộc nhậu, gọi thức ăn như quát, coi người phục vụ mình như nô lệ, xem nhẹ việc nuôi sống gia đình... thì sẽ thấy đồng tiền nó tàn phá người dân mình ra sao.

Người xưa đâu chỉ muốn giàu không thôi, họ còn muốn tìm cách nâng mình lên để sang nữa chứ. Giàu mà không sang, không đàng hoàng thì chỉ cho ra hình ảnh của một anh trọc phú. Anh trọc phú ấy càng sơn phết cho cái vẻ hoành tráng ở bên ngoài thì càng lộ ra một bộ mặt kệch cỡm, khó ưa. Đó chính là tướng tự tâm sinh. Một quốc gia mà đi đâu cũng thấy ô nhiễm, nhếch nhác, giành giật, xâm lấn, cơi nới, nạt nộ, khinh khi nhau... thì đủ biết cái "tâm" của người dân trong quốc gia ấy còn phải cần điều chỉnh nhiều lắm.

Một người không biết sử dụng tài sản của mình vào việc gì cho hợp lý, không biết cách nâng phẩm chất sống của mình lên thì dù có sở hữu một khối tài sản khổng lồ, anh ta cũng không phải là một người giàu đúng nghĩa. Đáng tiếc, từ lâu cách xã hội công nhận người giàu lại chỉ nhìn vào khối tài sản kếch xù (nhưng bấp bênh) ấy. Vì sao gọi nó là bấp bênh, vì nếu một người không tự làm giàu cho mình bằng những giá trị tài sản khác thì cái làm giàu bất chính, làm giàu phi pháp sẽ kéo họ vào hố chôn chính mình, tiêu tán sản nghiệp một cách nhanh chóng.

Chính việc làm giàu bằng mọi cách, bất chấp đạo lý đang tạo ra nghiệp trộm cắp, nghiệp tham nhũng, nghiệp gian ác. Những thứ nghiệp chướng này sẽ tàn phá đất nước ở cả chiều rộng và chiều sâu. Và cái chữ "đa kim ngân phá luật lệ" càng dương dương tự đắc mà hành xử, mà gây oán, chuốc hờn với cộng đồng xã hội. Tại sao, người mình lâu nay cứ nghĩ rằng "có thực mới vực được đạo", mà không thử nghĩ cách để lấy "đạo" mà vực cho cái ăn, cái mặc, cái ở đàng hoàng hơn?

Một khi mọi sự tha hóa đều được đồng tiền bảo kê thì càng nhiều người giàu như vậy. Người dân càng đối mặt với mối nguy mất an toàn về thân thể và tài sản. Khi tham nhũng trở thành quốc nạn, cũng là lúc chúng ta "cho ra" kết luận chính xác về một xu hướng làm giàu một cách bất lương và thiếu sạch sẽ. Người giàu thì phải biết cách sử dụng đồng tiền sao cho vừa ích mình vừa lợi người. Người sang thì không thể ăn bẩn, ăn một cách lén lút, ăn trong bóng tối.

Chừng nào người trong thiên hạ còn làm giàu cho họ bằng cách làm thiệt hại cho xã hội, ăn cắp, tham nhũng, họ vẫn chưa thể trở thành một người giàu đúng nghĩa. Điều đáng nói, thói vung vít đồng tiền của hàng trọc phú mới nổi vẫn chưa có lý thuyết nào đủ mạnh để định hướng, nên cứ lồ lộ ra những ứng xử bất ổn giữa ban ngày. Đến mức nhiều người phải thốt lên rằng ô hay, hình như cái dây thần kinh xấu hổ của anh ta đã bị đứt từ bao giờ mà vẫn chưa có cuộc tiểu phẫu, đại phẫu nào.

Bài liên quan :>>> Những người giàu bất an…

Theo Thích Thanh Thắng - TVNN