Có hàng ngàn người
qua lại trong các thành phố, nhưng ít ai dành cho nhau một ánh mắt thân
thiện, trìu mến. Mà nếu có ngước mắt nhìn nhau cũng không tặng nhau một nụ
cười nhỏ. Mọi người đều có vẻ như “bận lắm”, “có hẹn”, “không có thời giờ”…
Trong xe lửa, ngồi cạnh nhau hàng tiếng đồng hồ mà không một lần mở môi nói
chuyện cùng nhau. Đúng là điều bất thường. Điều đó cho thấy con người đang
tiến gần đến sự cô đơn.
Tôi nghĩ, tình trạng
cô đơn này có thể đến từ hai nguyên nhân. Nguyên nhân thứ nhất là hiên nay,
dân số thế giới tăng quá nhanh. Khi xưa, dân số thế giới còn ít, hình như
mọi người có thói quen sống xích lại gần nhau. Người cùng sống chung trong
một làng xóm xem nhau như người thân trong gia đình, và mọi người đều biết
đến nhau. Do điều kiện sống, nhu cầu phải tương trợ, giúp đỡ nhau xem ra cần
thiết hơn. Lúc đó người dân quê tụ họp, gặp gỡ nhau thường xuyên hơn. Họ cho
nhau mượn dụng cụ, máy móc và cùng chung nhau thực hiện những việc nặng nhọc.
Họ cùng nhau đi lễ chùa, cùng nhau cầu nguyện … Vào những dịp như vậy, người
ta có nhiều cơ hội để chuyện trò cùng nhau hơn. Nay, hàng triệu người đang
chen lấn nhau trong các thành phố lớn. Qua ánh mắt của họ, ta có cảm tưởng
như họ chỉ sống để mà làm việc cho có tiền. Thực tế mọi người ngày càng sống
trong cạnh tranh và chỉ biết đến làm lợi cho mình. Các phương tiện hiện đại
phục vụ cho cuộc sống đem đến cho chúng ta cảm tưởng là chúng ta có thể sống
tự lập, và chúng ta cũng có cảm tưởng (xin nhấn mạnh đây là một điều sai lầm
lớn) là sự hiện diện của người khác làm mất tự do và không cần thiết đối với
mình. Tình trạng này làm cho chúng ta phát triển tính nghi ngờ, thờ ơ lạnh
lùng đối với người khác, rồi từ đó tự mình đâm ra cảm thấy cô đơn.
Nguyên nhân thứ hai
tạo cho chúng ta cảm giác cô đơn, theo quan sát của tôi, là do xã hội tiến
hoá như ngày hôm nay khiến cho mọi người có quá “nhiều việc” phải làm. Thế
nên, nếu có chú ý đến ai - ngay cả khi cần hỏi thăm một câu: “Có khoẻ không?”
- nhiều người có cảm tưởng là mình vừa đánh mất một vài giây đồng hồ quý giá
trong đời. Sau công việc, người ta lao đầu ngay vào các tờ nhật báo để tìm
kiếm thông tin …Gặp gỡ, thảo luận, chuyện trò cùng bạn bè xem như là mất
thời gian …
Thông thường, chúng
ta có nhiều người xóm giềng trong khu phố, và điều không “tránh khỏi” là
chúng ta “phải” gặp nhau, chào nhau, trò chuyện cùng nhau. Không ít khi trò
chuyện như vậy cũng tạo nên chuyện bực mình, dần dần chúng ta tránh gặp gỡ,
giao thiệp cùng nhau, rồi mỗi khi có ai nói gì đó thì chúng ta lại phán cho
họ một tiếng là muốn xâm nhập vào đời tư của mình.
Tất cả những điều
trên làm cho xã hội ngày nay ngày càng đánh mất tình người và cuộc sống ngày
càng hoạt động như một cỗ máy vô tri. Buổi sáng thức dậy, chúng ta lo đi làm
việc, buổi chiều bãi sở, chúng ta lại lao mình vào trong hàng quán nào đó để
tìm thú giải trí, và rồi trở về nhà thật trễ; ngủ được đôi ba tiếng đồng hồ.
Sáng hôm sau thức dậy, còn ngái ngủ, chúng ta lại lao đầu vào công việc …
Một số lớn người dân
thành thị đang có lối sống như vậy. Và khi chúng ta đã trở thành bộ phận nhỏ
trong cỗ máy vô tri này thì chúng ta, dù muốn hay không, cũng phải chạy theo
nó. Đến một lúc nào đó, chúng ta không còn chịu đựng nổi cảnh “máy móc” này
nữa, khi đó chúng ta lại chạy trốn vào cảnh thờ ơ, lạnh lùng …
Một khi tôi sống lẫn
với người dân trong một thành phố lớn, tôi tin chắc, rồi tôi cũng sẽ có một
phần nhỏ cách sống giống như họ. Vâng, khi đó tôi không có sự lựa chọn nào
khác, và rồi tôi cũng sẽ đi tìm giải trí trong những hàng quán…;đi về nhà
thật khuya; sang ngày mới lại “mắt nhắm mắt mở” đi làm. Dần dần tôi cũng
quen và xem đó là việc bình thường, nhưng tôi không biết là tôi đang rơi vào
trạng thái cô đơn.
Điều tôi muốn nói là,
sau giờ tan sở, buổi chiều tới, bạn đừng mất thời gian vào các thú “giải trí”
hoang đàng quá, bạn hãy đi ngay về nhà. Trong sự bình yên, bạn ăn một bữa
cơm, uống một tách trà trong không khí vui vẻ với người thân; bạn hãy đọc
một cuốn sách hay; gác lại những công việc trong sở, rồi nhẹ nhàng đi vào
giấc ngủ; buổi sáng bạn hãy thức dậy thật sớm. Nếu như bạn đi làm với một
tinh thần tươi sáng và vui vẻ thì tôi nghĩ, bạn sẽ thấy cuộc sống này có
nhiều thú vị.
Ai trong chúng ta
cũng hiểu, cảm giác cô đơn không mang lại lợi ích chi mà nhiều khi còn khó
chịu nữa. Nhưng khó thay, có rất nhiều nguyên nhân gia đình và xã hội đang
tạo ra cảm giác cô đơn này, nên chúng ta cần sớm tìm hiểu để vượt qua nó.
Gia đình là những tế bào căn bản của xã hội, nơi cho ta niềm hạnh phúc, tình
yêu và sự đùm bọc trìu mến.
Ngoài gia đình,
trường học là nơi mà trẻ nhỏ được giáo dục, giúp cho trẻ có được cảm giác
thân tình, ấm cúng. Có thế, khi lớn lên, trẻ mới không cảm thấy xa lạ với
người khác, mới sẵn sàng trò chuyện với người khác. Có thế, khi lớn lên, trẻ
mới đóng góp tạo nên bầu không khí cởi mở nhằm làm giảm bớt những cảm giác
cô đơn trong cuộc sống.
TENZIN GYATSO