“Give me a lever long
enough and a fulcrum on which to place it, and I shall move the world”.
Archimedes. Tạm dịch theo quan điểm Phật giáo. “Hãy
cho tôi một điểm tựa tâm linh và đầy đủ phương tiện, tôi sẽ di chuyển thế giới
này...”
Hơn
bao giờ hết tuổi trẻ cần được dìu
dắt về mọi mặt, nhất là về cuộc sống tâm linh. Vì đó là nền tảng đạo
đức, phẩm chất giá trị của con người, và sự phát triển theo chiều hướng
tốt của xã hội. Phật
giáo là một tôn giáo lớn, đã, đang và sẽ góp phần không nhỏ cho sự hòa bình, hưng
thịnh, nhân cách con
người, và trái đất mẹ. Trong kinh điển Phật giáo, chúng ta thường được
nghe những cụm từ “ba” chữ đi liền với nhau như:
Phật-Pháp-Tăng (Ba Ngôi Báu); Giới-Định-Tuệ (Tam Vô Lậu
Học); Tín-Hạnh-Nguyện; Văn-Tư-Tu; Bi-Trí-Dũng; Hoà-Tin-Vui v.v… những con
số “3” trong Phật giáo có thể xem như là “sự vận hành”;
là phương thức để “hành trì”; công phu để “tu
tập”; đó chính là nền tảng “huân tu” trong lãnh vực giáo
dục của Phật giáo.
Chúng
ta, “nói riêng” có thể tùy nghi chọn bất kì một cụm từ nào để
làm nền tảng huân tu cho chính bản thân mình, rồi từ đó chúng ta
mang "phương pháp thực tiễn này / this practical way” vào
trong xã hội đương thời. Trong kinh điển của Phật giáo, nền tảng cho
sự giáo dục đạo đức con người để đi đến tiến trình giải thoát chính là
Giới-Định-Tuệ. Trong bài tham luận của thầy Thích Quang Thạnh với
chủ đề “Phật Hóa Gia Đình & Đạo Đức Xã Hội” tại Hội
thảo Hướng
dẫn Phật tử Toàn quốc năm 2011 tại Đà Nẵng, Thầy đã nhấn mạnh rằng: “Phương
thức Giáo dục Tuổi trẻ Phật Giáo trong thời Hội nhập” sẽ mở ra một chân
trời mới, để trợ giúp cho Thanh-Thiếu-Niên luôn có một trái tim đầy nhiệt huyết, thấm đượm
được giá trị “Tài-Đức-Trí” của một người hoàn
thiện. Sắc thái của bài tham luận này là “Giáo dục Tâm lý” và “Giáo dục Phật giáo”, trong đó Thầy khẳng
định lấy Giới-Định-Tuệ làm nền tảng cho sự giáo dục trong đạo Phật.
Ở
đây, chúng tôi xin nêu ra “ba hạt giống” hay “ba phương
thức” chính
yếu để làm nền giáo dục tuổi trẻ Phật giáo ngày nay.
I. Build: Lay a solid foundation
and practice its core values. (Xây dựng) / Phải đặt một nền
tảng Phật giáo vững chắc và thực hành giá trị cốt lõi.
· Hãy chọn bất cứ giá trị nào trong các pháp
môn như:
Tam Quy-Ngũ Giới; Tứ Vô Lượng Tâm (Từ-Bi-Hỷ-Xả); Bát Chánh Đạo; Tứ
Nhiếp Pháp; Lục độ; v.v... mà “HÀNH TRÌ”, thì đó mới là nền tảng vững chắc. Sự thánh thiện
này sẽ mở cửa cho một nền giáo dục nhân bản, hoàn thiện và thích đáng hơn.
· Hãy tạo một môi trường
tốt cho tuổi trẻ. Tuổi trẻ cần có những “sân chơi” hay “điểm
đến” lành mạnh. Tổ chức GĐPT là một ví dụ. Trong tổ
chức GĐPT, sự giáo dục được đặt trên nền tảng chủng tử và huân
tập. Ngoài ra, Đạo Phật Ứng Dụng (Engaged Buddhism) -
đã nêu ra phương
thức giáo dục và ứng dụng rất hữu hiệu và thực tiễn. Nói
chung, nếu chúng ta có một nền tảng bất thối chuyển; một điểm tựa vững chắc; thì chúng ta sẽ có một tương lại rạng ngời, một
hướng đi mới, một môi trường sinh hoạt lành mạnh cho giới trẻ. Và cứ thế, chúng ta tiếp
tục vận hành sự TU HỌC và HÀNH TRÌ những giá trị cốt lõi đạo đức đó, thì nền tảng giáo dục của
Phật giáo cho tuổi trẻ ngày càng thêm vững mạnh.
II. Transform: Metanoia
- A shift of Mind (Chuyển hóa) / Thay đổi cái nhìn (perception) của
mình.
Be innovative / !!!
· Trong
kinh Pháp Hoa có dạy: “Tâm dẫn đầu các pháp, Tâm tạo tác...”, ngày
nay các nhà nghiên cứu về giáo dục như Peter Senge nhấn mạnh: “Sự phát
triển trong việc giáo dục bắt nguồn từ sự chuyển hóa tâm thức” (Senge
2000). Ngài Dalai Lama trong cuốn sách Nghệ Thuật của Hạnh phúc (The
Art of Happiness) có chia sẻ “chỉ đổi cách nhìn của mình không thôi cũng đủ làm cuộc sống
nhẹ nhàng và an vui hơn”.
· Tuổi trẻ như
một tờ giấy trắng, nên phải tạo cơ hội và huân tập tuổi trẻ những cách nhìn đúng đắng nhằm chuyển hóa
cách nhìn, cách suy nghĩ và
hành động của giới trẻ. Albert Einstein có nói: “Only a life
lived for others is a life worthwhile”. Cuộc sống vì người
khác là cuộc sống xứng đáng nhất. “Mình phải chuyển đổi các em từ lối suy nghĩ vị kỷ đến vị tha, từ
cái hẹp hòi, chỉ biết cho chính mình trong cái “tôi, cái của tôi”,
v.v... thành cái của “chung, cái của chúng ta và của tất cả”. Dạy
các em phải nhận thức rằng, tự lợi lợi tha. Tự giác và giác tha để
cuối cùng được giác hạnh viên mãn.” (trích trong tập Tâm Bút của Trần
Trung Đạo, trang 11).
· Thêm vào đó, trong thuyết Đầy tớ Lãnh
đạo (Servant Leadership), phục vụ nhân sinh là nền tảng của lãnh
đạo (Greenleaf, 1977). Trong Phật giáo đức Phật
dạy: “Phụng sự chúng sanh là cúng dường Chư Phật” tạm
dịch “service to all sentient beings is honoring to the Buddhas”. Chư
Tổ lại dạy: “Nhất
nhật
bất tác, nhất nhật
bất thực” nghĩa
là “Một ngày không làm, một ngày không ăn”. Vì thế, ai trong chúng ta cũng phải tự chuyển
hóa chính mình trước
qua tư tưởng, suy nghĩ, lời nói và hành động của chính mình. Có thể là những việc làm thiết
thực trong việc phục vụ nhân sinh và xã hội như giúp đỡ những người
bệnh tật, giúp giảm các nạn nghèo đói, làm giảm đi bất công xã hội, giảm bớt ô nhiễm môi sinh, chăm lo
người già, hướng
dẫn thiếu nhi học tập đạo đức v.v...
đó là sắc thái của sự lãnh đạo và giáo dục
thực tiễn có hiệu quả.
III. Act: Put
the ideas into practices. (Hành động) / Đặt ý tưởng vào hành
động.
· Ai trong chúng ta, từ cá nhân đến tổ chức,
cũng đều có những ý tưởng, ý kiến hay và đẹp. Những ý kiến này cần được
dung hòa, khai triển, rồi đưa vào thực tập. Sự thí nghiệm nào cũng
là bước
đầu cho sự tiến bộ của nhân loại nên đạo Phật của chúng ta có phương thức “tùy
duyên, bất biến” là vậy! Ví dụ: khi thấy những nơi khác có
tổ chức các khóa tu học, hội thảo, khóa niệm Phật, thiền hành, v.v... được
thành công, thì mình cũng nên học
hỏi và mang về thử nghiệm, hòa nhập ở bối cảnh địa phương của mình nếu cho
phép. Chắc hẳn, sau vài lần tổ chức, những kinh nghiệm đó sẽ được
cải tiến và giàu mạnh thêm. Các nhà sinh vật học gọi đó là
adaptation or evolution. Nói một cách khác là: Performance,
Feedback, and Revision (Thực hiện, nhận hiệu suất/chỉ trích, và sửa đổi
cho tốt hơn).
Hai ví dụ dưới
đây là điển hình:
· Về
phần tu học cho tuổi trẻ: Ở trong nước, có những buổi Hội
Trại Tuổi Trẻ và Cuộc Sống do thầy Thích Nhật Từ đề xứng được rất nhiều lợi lạc
và thành công. Những buổi hội thảo và những trại vui chơi, huấn
luyện như vậy rất cần thiết để tạo một nền tảng đạo đức và huân tập những đức
tính tốt cho tuổi trẻ. Ở Hải ngoại, sự tiên phong tổ chức trại Tu
Học của GĐPT Miền Tịnh Khiết ở Tu viện Mộc Lan, Mississippi năm 2011 là một
thành công lớn cho tuổi trẻ GĐPT.
· Tu học đại chúng: Ở
trong nước, có những khóa học ở chùa Hoằng Pháp, Tu viện Viên Chiếu, Tu viện
Trúc Lâm, v.v... rất thành công cho đại chúng. Ở Hải ngoại, GHPGVN
TN HK thấy sự thành công từ các khóa Tu học tại Âu Châu và Úc Đại Lợi, nên đã
phối hợp cùng Canada tổ chức khóa Tu học lần đầu tiên tại Bắc Mỹ năm 2011 và
đạt được nhiều thành quả tốt đẹp. Mặc dù địa dư và bối cảnh ở Bắc Mỹ
rất khác so với Úc hoặc Âu Châu, nhưng chắc chắn sau vài lần tổ chức Giáo hội
sẽ được thành công mỹ mãn. Nếu
chúng ta đều có bản lĩnh tốt để thực hiện những ý tưởng đó, không sớm thì muộn
cũng sẽ được đơm hoa kết trái.
Tóm
lại, tuổi trẻ là tuổi đầy nhiệt huyết và cần sự nâng đỡ của người lớn, hầu
góp phần phát triển nhân cách và đạo đức. Ba hạt giống đó
là: (1) Xây dựng - Phải đặt một nền tảng giáo dục Phật
giáo vững chắc và thực hành những giá trị cốt
lõi. (2) Chuyển hoá - Thay đổi nhận
thức của mình để hướng thiện và (3) Thực hành- Đặt ý tưởng vào
hành động thực tiễn là những phương pháp cụ thể để triển khai những giá
trị giáo dục trong Phật giáo. Bằng những giá trị cốt lõi của Phật giáo như: Bi Trí Dũng, Tam Vô
Lậu Học hay phương diện Văn Tư Tu, Tài Đức Trí, v.v... chúng ta có thể gieo hạt
giống lành cho tuổi trẻ Phật giáo, hầu chuyển hóa và nâng đỡ tuổi trẻ có một
hướng đi thánh thiện, thành đạt và có giá trị xứng đáng trong cuộc sống để giúp
mình, giúp đời và nối
tiếp con đường của Phật tổ.
Tham Khảo
1.
Peter M. Senge. “Give Me A
Lever Long Enough…. And Single-handed I Can Move the World.” (Page 13-25.) The
Jossey-Bass Reader on Educational Leadership, Jossey-Bass, San Francisco,
2000
2.
Shields, C. M., Edwards, M. M.,
& Sayani, A. (Editors). INSPIRING PRACTICE: Spirituality and Educational
Leadership, Pro>Active Publications, Lancaster, PA., 2005.
3.
Thích Quang Thạnh. Phương Thức
Giáo Dục Tuổi Trẻ Phật Giáo trong Thời Hội Nhập. Tải xuống từ trang nhà
daophatngaynay.com, ngày 7 tháng 1, 2012.
http://www.daophatngaynay.com/vn/giao-duc/9444-Phuong-thuc-giao-duc-tuoi-tre-Phat-giao-trong-thoi-ky-hoi-nhap.html
4.
Trần Trung Đạo, Tâm
Bút Trần Trung Đạo, Tác giả xuất bản, 2005.