Khủng hoảng kinh tế khởi nguồn tại nước Mỹ và lan nhanh sang các châu lục. Nhiều thể chế tài chính bị ảnh hưởng nặng nề khiến túi tiền của các cá nhân eo hẹp dần, nhiều gia đình lâm vào khó khăn.

Đến bây giờ, các loại sách kinh tế mới thực sự có giá bởi người ta đang cố gắng kiếm tìm trong nó những học thuyết có thể áp dụng vào doanh nghiệp mình, người tìm kế sinh nhai sau những tháng ngày dài dặc thất nghiệp. Và người ta cũng tìm đến Phật giáo để mong qua được cơn bĩ cực.

Không như nhiều người mường tưởng Phật giáo chỉ đề cập đến giải thoát khổ đau chứ không quan tâm đến vấn đề hiện tại. Trong kinh Phật không có chương riêng biệt nào nói về kinh tế, song khi tổng hợp, kết nối lại các bộ kinh, ta có một hệ tư tưởng phù hợp với tinh thần Phật giáo.

Chia số tiền kiếm được làm bốn phần

Đức Phật dạy, mỗi cá nhân nên chia số tiền mình kiếm được thành bốn phần. Một phần chi tiêu đời sống hàng ngày, một phần tiết kiệm đề phòng bất trắc hoặc tình huống khẩn cấp xảy ra và hai phần để kinh doanh và đầu tư sinh lời.

Theo Đức Phật, chỉ cần 1/4 số tiền kiếm được, con người đã có một cuộc sống tạm ổn. Nhu cầu ăn, ở, mặc, đi lại, chữa bệnh, giáo dục, xa hơn nữa là tinh thần là những nhu cầu cơ bản của cuộc sống. Thực phẩm phải được sản xuất để tránh tình trạng thiếu hụt lương thực gây bất ổn xã hội. Một nền kinh tế phát triển chỉ cần 1/4 tổng thu nhập hàng tháng là có thể thỏa mãn được những nhu cầu thiết yếu trên.

1/4 thu nhập dành tích lũy tiết kiệm sẽ giúp con người vượt qua khó khăn lúc bị khủng hoảng kinh tế. Nếu không tích trữ của cải, thì dù là một cá nhân hay một đất nước chắc chắn sẽ rơi vào khủng hoảng, nợ lần chồng chất.

Đức Phật dạy nguyên nhân của việc phung phí tiền bạc có thể nằm ở sự đam mê tửu sắc, cờ bạc, giao du với bạn xấu và thói lười biếng. Trong đó, lười biếng có liên quan trực tiếp đến việc gây dựng tài sản. Khi tài sản mới chưa gây dựng được, tất nhiên tài sản cũ sẽ bị tiêu hao.

Mùa lũ phải có đê chắn

Một thương gia đã hỏi Đức Phật sinh thời rằng cách phát triển sự nghiệp của mình. Đức Phật đã giải thích những đặc điểm làm tiền đề cho sự phát triển. Theo Đức Phật, năng lực và nghị lực là hai tiêu chí cơ bản mà bất cứ một chức nghiệp nào từ nông dân, công nhân hay thương nhân,… với tay nghề và sự cần cù sáng tạo, không trì hoãn.

Điều thứ hai là sự thận trọng gìn giữ tài sản của mình không bị hao tổn vô ích. Của cải kiếm được bằng mồ hôi nước mắt chúng ta phải bảo vệ và tiết kiệm. 

Mỗi cá nhân, quốc gia cần đề phòng thói trộm cướp, đề phòng hỏa hoạn, lũ lụt,… Thứ nữa, của cải dành dụm được cũng có thể bị tiêu tan bởi những đam mê như nghiện ngập, quan hệ bất chính với phụ nữ; kết thân với những người không có đạo đức. Giống như một con sông mùa lũ phải có đê chắn.

Việc tạo ra của cải vật chất phù hợp với đạo đức, luật pháp và không có bạo lực xứng đáng được tán thán. Việc tiêu dùng những sản phẩm xứng đáng cũng như sử dụng vào việc bố thí, từ thiện hoặc những vấn đề có lợi về đạo đức cũng cần khuyến khích.

Tuy nhiên, con người cần có thái độ không bám víu vào của cải, thậm chí những thứ làm ra hợp pháp. Hãy dùng nó cho ích lợi của tha nhân, cho cộng đồng, gia đình và cho cá nhân.