Trãi qua hơn 2500 năm từ lúc Đức Thích Tôn thành đạo, chuyển Pháp Luân,
nhập Niết Bàn, ngài Ca Diếp cùng 500 vi A La Hán kết tập, Đức A Nan
trùng tuyên Kinh Tạng, ngài Ưu Ba Li trùng tuyên Luật Tạng, sau đó trãi
qua 3 lần kết tập nữa Tam Tạng Thánh Giáo của Phật Giáo mới tập thành
truyền bá khắp Năm Châu. Giáo lý Phật Giáo nói rõ sự thật của Chân Lý,
nói những điều mà đôi lúc tưởng chừng như khó diễn đạt, không thể nghĩ
bàn, để giúp cho chúng sanh thấu hiểu về những điều khó nghĩ khó bàn,
đồng thời thọ nhận được những công năng của các pháp vi diệu này, Phật
Giáo đã dùng rất nhiều phương tiện, Quyền, Thật, Đốn, Tiệm, Hiển
Mật.v.v…
diễn bày Chân lý trên nền tảng khế cơ, khế lý. Trai đàn, Giới Đàn
cũng đều là những phương tiện để tỏ bày diễn đạt áo nghĩa huyền diệu
thâm sâu của Đại thừa Phật lý.
Trai Đàn còn gọi là Pháp hội được tổ
chức vào các dịp như, Đại lễ Vu Lan, lễ cầu Quốc thái Dân an, lễ cầu
siêu cho chiến sĩ trận vong đồng bào tử nạn, lễ cầu an và cầu siêu cho
Phật tử ở tư gia.v.v…Nội dung Pháp hội thường có như thuyết Pháp, cúng
Phật, Trai Tăng, Bái sám, Đăng đàn chẩn tế thí thực. Ngoài ra những đàn
tràng có tính cách đặc biệc còn dùng những ngoại khoa có nguồn gốc pha
trộn nghi thức Phật Giáo, Đạo Giáo và tín ngưỡng dân gian như Đàn cúng
sao giải hạn, Đàn giải oan cắt kết bạt độ, Đàn huyết bồn.v.v…Trai Đàn
Pháp Hội là phương tiện hoằng pháp độ sinh của Phật Giáo.
Giới Đàn hay còn gọi Tam Đàn Đại Giới lễ
truyền giới cho các môn đệ Phật Giáo còn gọi là Giới tử. Theo xưa thì
Giới Đàn thường được tổ chức vào mùa xuân và mùa đông để Giới tử khi thọ
Giới xong thì nhập Hạ hoặc nhập Đông để trong ba tháng tu hành thúc
liễm thân tâm trao dồi Giới đức. Nội dung gồm có sơ Đàn truyền Giới Sa
Di, nhị Đàn truyền Giới Tỳ Kheo, tam Đàn truyền Giới Bồ Tát.v.v…Giới Đàn
có tính cách nội bộ của Phật Giáo, với công năng truyền trì mạch đạo,
tiếp dẫn hậu lai, nói cách khác là nơi thi tuyển người làm Phật, nối
dòng họ Thích.
Trai Đàn, Giới Đàn đều gọi là Đàn vì
trong hai pháp hội này đều có lập Đàn và Kết giới. Giới Đàn lập Giới Đài
kết Giới Trường, theo [Thích Thị Yếu Lãm] của ngài Thích Đạo Thành đời
Tống năm Thiên Hy thứ IV: “Đàn tức là Đài được đắp cao hơn mặt đất,
Trường là mặt đất bằng được Tăng Yết ma cắm tiêu làm Cương Giới…” Giới
Đàn kết giới để truyền Giới cho Tăng Ni Phật tử. Theo [Tăng Sử Lược] cho
rằng: “ Giới Đàn có nguồn gốc từ Phật Giáo Nguyên Thủy, trong giáo lý
của Phật Giáo Nguyên Thủy, những người muốn trở thành Tăng phải cụ túc
hết thảy điều kiện của Tăng yêu cầu, nhất nhất phải y theo luật, nếu như
có chút nào sai phạm, thì thọ giới sẽ không đắc giới”.
Trai Đàn nếu trong Pháp Hội có Đàn Phóng
Diệm Khẩu (Đàn Chẩn Tế Cô Hồn) thì mới lập Đàn Kết giới. Đàn Chẩn Tế có
nguồn gốc từ Kinh [Cứu Bạt Diệm Khẩu Ngạ Quỉ Đà La Ni] và [Cam Lộ Đà La
Ni Chú] do ngài Thật Xoa Nan Đà dịch vào đời Đường Vũ Tông Trung Quốc.
Diệm Khẩu còn một danh từ khác là Diện Nhiên. trong Kinh[Cứu Bạt Diệm
Khẩu Ngạ Quỉ Đà La Ni]; Phật thuyết thần chú “Biến Thực Chân Ngôn” trong
[Cam Lộ Đà La Ni Chú] Phật thuyết thần chú “Cam Lộ Chân Ngôn”, hai thần
chú này là tâm điểm của Đàn Chẩn Tế. Theo Kinh [Cứu Bạt Diệm Khẩu Ngạ
Quỉ Đà La Ni]: “Một thời Phật tại Thành Ca Tỳ La, chùa Ni Câu Luật Na,
Đức Phật thuyết Pháp cho chư Tăng và chư Bồ Tát, Bấy giờ Ngài A Nan một
mình ở Tịnh thất tu tập thiền định, đến nữa đêm vào khoảng canh ba, có
một con Quỉ đói tên là Diệm Khẩu đến trước ngài A Nan Bạch rằng: “còn ba
ngày nữa là mạng tôi hết, sanh vào trong Ngạ Quỉ”. Ngài A Nan sợ quá
mới đến chổ Phật, bạch lại chuyện này và cầu Phật khai thị. Bấy giờ Đức
Phật vì nhân duyên này mà nói Thần chú “ Vô Lượng Oai Đức Tự Tại Quang
Minh Thù Thắng Diệu Lực Đà La Ni ”, nếu trì tụng thần chú này lập tức
giải trừ các nổi khổ oan khiên của Ngạ Quỉ, phước thọ được tăng trưởng.
Tu trì Pháp này, trong tất cả các thời, dùng một cái tịnh bình, đựng đầy
nước trong sạch, để vào trong đó một ít cơm hoặc bánh.v.v…tay trái cầm
bình, tay phải kết ấn cam lộ để trên miệng bình, tụng Thần chú 7 lần sau
đó trì danh hiệu của bốn vị Phật Đa Bảo, Diệu Sắc Thân, Quảng Bát Thân,
Ly Bố Úy Như Lai, sau đó bưng bình đổ thực thủy lên đất nơi cao ráo
sạch sẽ làm Pháp Bố Thí. Nếu thí cho chư Thiên, Bà La Môn thì tụng Đà la
ni 27 biến và sau đó đổ vào trong dòng nước sạch. Nếu cúng dường Tam
Bảo, tụng Thần chú 37 lần thì thực phẩm sẽ biến thành tô đà thượng vị
phụng hiến Tam Tôn…”.
Khi ngài Bất Không Tam Tạng đến Trường
An Kinh Đô nhà Đường ở chùa Đại Hưng Thiện dịch bộ [Du Dà Tập Yếu Diệm
Khẩu Thí Thực Cứu A Nan Đà La Ni Nghi Quỹ Kinh] lập thành nghi quỹ và
thứ lớp hành trì pháp thí thực.
- Phá Địa ngục Chân ngôn
- Triệu Ngạ Quỉ Chân ngôn
- Triệu tội Chân Ngôn
- Tồi tội Chân Ngôn
- Định nghiệp Chân Ngôn
- Sám Hối Chân Ngôn
- Thí Cam Lộ Chân Ngôn
- Khai Yết Hầu Chân Ngôn
- Thất Như Lai Danh
- Phát Bồ Đề Tâm Chân Ngôn
- Tam Muội Da Giới Chân Ngôn
- Thí Thực Chân Ngôn
- Nhũ Hải Chân Ngôn
- Phổ Cúng Dường Chân Ngôn
- Phụng Tống Chân Ngôn.
Từ bộ Kinh trên nghi thức Chẩn Tế được
hình thành. Đến đời Tống thêm vào các Pháp của [Minh Đạo Vô
Giá Đại Trai] và các nghi quỹ hành trì Đông Mật nhập vào
nghi thức Chẩn Tế, pháp Quán Tưởng của Thiên Đài Tông vào Thần Chú trong
khoa Diệm Khẩu. Thời Nguyên, Mật Giáo Tây Tạng thịnh hành cho nên tính
chất Mật Giáo càng thể hiện rõ nét hơn nhất là sự ảnh hưởng của Thủ Ấn,
Phật Vũ, Đàn Thành của Tây Tạng. Trãi qua hơn 500 năm tu chỉnh cho đến
đời Nhà Minh Phật Giáo Trung Quốc mới tập thành nghi thức thí thực gồm
các bản như: [Du Già Diệm Khẩu Thí Thực Khoa Nghi];
[Tu Tập Du Dà Tập Yếu Thí Thực Đàn Nghi] của
ngài Thiên Cơ. [Du Già Tập Yếu Thí Thực Nghi Quỹ] của ngài Liên Trì Đại Sư. Thời Thanh niên hiệu Khang Hy thứ 32 (1639)
ngài Đức Cơ hiệu đính tập thành bộ [Du Già Diệm Khẩu Thí
Thực TậpYếu], bộ [Du Già Thí Thực Nghi Quán] của ngài Phước Tụ, bộ [Du Già Diệm Khẩu Chú Tập Soạn Yếu
Nghi Quỹ].v.v…Nghi thức Đàn Tràng Chẩn Tế của Phật Giáo
Việt Nam có nguồn gốc từ Trung Quốc, Phật Giáo Việt Nam ngày nay đều sử
dụng khoa [Du Dà Diệm Khẩu] của Trung Quốc.
Pháp lập Đàn kết giới của Đàn tràng Chẩn
tế so với Pháp kết Giới của Giới Đàn phức tạp hơn nhiều. Nguyên nhân ở
chỗ Giới Đàn chỉ lập cương giới để truyền giới, Đàn Chẩn Tế kết giới là
thiết lập một thế giới mới, cụ túc phước báo trang nghiêm như cõi Phật
Tịnh độ A Di Đà để tiếp dẫn thập loại chúng sanh nhập Phật pháp giới và
chính từ thế giới Hóa Thành Dụ này là cầu nối để đưa chúng sanh đến Hội
Liên Trì.
Một điểm khác biệt nữa, kết Giới Trường
lấy góc làm điểm như: “ từ góc Đông Nam đến góc Tây Nam, từ góc Tây Nam
đến góc Tây Bắc, từ góc Tây Bắc đến góc Đông Bắc kết ba vòng thành Cương
Giới…”.
Kết giới của Đàn tràng lại lấy năm
hướng, chánh Đông chánh Nam, chánh Tây, chánh Bắc và Trung Ương, Đàn này
được gọi [Ngũ Phương Đàn]. Nếu như kết [Cửu
Châu Đàn] thì kết thêm bốn góc của Ngũ phương. Đông Nam,
Tây Nam, Tây Bắc, Đông Bắc. Đại đàn Chẩn Tế thường phải kiến lập Tam
Đàn: [Ngoại Đàn], [ Nội Đàn] (Thai tạng thế Giới) và [ Mật Đàn](Kim Cang
Pháp Giới).
Hình ảnh Đại Đức Thích Tâm Mãn Đăng Đàn
Chẩn Tế tại chùa Long Bửu
