ÐỨC BỒ TÁT HÀNH KHỔ HẠNH (DUKKARACARIYĀ)
Từ giã vị Ðạo sư Udaka Rāmaputta, Ðức Bồ Tát đi đến khu rừng Uruvela gần con sông Neranjarā, nơi đây có nhóm năm Tỳ khưu, Ngài Kondanna trưởng nhóm cùng với các Ngài Vappa, Ngài Bhaddhiya, Ngài Mahānāma và Ngài Assaji xin theo hộ độ Ðức Bồ Tát.
Ðức Bồ Tát tinh tấn hành pháp khổ hạnh (Dukkaracariyā), phương pháp nín thở ra – vô bằng miệng và mũi, hơi thở thoát ra ở hai lỗ tai, rồi tiếp tục nín thở ra – vô bằng miệng, bằng mũi và ngăn không để hơi thoát ra hai lỗ tai, hơi đâm lên trên đầu đau dữ dội, hơi đâm xuống bụng đau tức tối, hơi phát nóng toàn thân kinh khủng đến nỗi làm cho Ngài chết ngất.
Có số chư thiên tưởng rằng: “Sa môn Gotama đã chết rồi”. Số khác tưởng rằng: “Sa môn Gotama đang gần chết!”. Số khác cho rằng: “Sa môn Gotama không phải chết, cũng không phải đang gần chết, mà Sa môn Gotama đang hành pháp bậc Thánh Arahán”.
ÁC MA THIÊN KHUYÊN ÐỨC BỒ TÁT
Trước đây Ác Ma Thiên đã từng cản trở Ðức Bồ Tát đi xuất gia không được, từ đó ngày đêm y vẫn theo dõi Ðức Bồ Tát hòng tìm lỗi lầm của Ngài nhưng vẫn chưa thấy, dù một lỗi nhỏ, chỉ thấy Ngài có chí kiên trì, có tánh cương quyết tinh tấn không thoái chí, như vậy không sớm thì muộn chắc chắn sẽ chứng đắc thành bậc Chánh Ðẳng Giác. Ác Ma Thiên nghĩ rằng:
“Tốt hơn hết, ta nên kịp thời cản trở việc chứng đắc của Ðức Bồ Tát”.
Ác Ma Thiên liền hiện xuống khu rừng Uruvela bạch rằng:
– Thưa Ðức vua Siddhattha, Ngài quyết chí tinh tấn hành khổ hạnh như vậy chỉ tự làm khổ mình, rồi cũng chẳng biết chết lúc nào.
Thưa Ðức vua Siddhattha, xin Ngài bảo trọng sanh mạng, sự sống lâu là điều tốt, nhờ sống lâu, Ngài còn có cơ hội tạo mọi thiện pháp như bố thí, giữ giới, thờ cúng thần lửa, hành thiền định…. Sự hành khổ hạnh của Ngài chẳng có lợi ích gì, chỉ tự làm khổ thân mình mà thôi.
Nghe lời tha thiết đầy lòng thương hại của Ác Ma Thiên, Ngài từ tốn đáp lại rằng:
“Này Ác Ma Thiên, Ngươi không muốn một ai giải thoát khổ trong vòng tử sinh luân hồi trong ba giới bốn loài, vì vậy, Ngươi luôn luôn tìm mọi cách cản trở việc tu hành giải thoát khổ của ta.
Này Ác Ma Thiên, Ngươi ca tụng mọi thiện pháp là thứ thiện nghiệp ấy còn cho quả tái sinh, hễ còn tái sinh là còn phải chịu bao nhiêu cảnh khổ.
Này Ác Ma Thiên, ngươi chẳng bao giờ lung lạc được chí nguyện của ta đâu. Dầu thân ta chỉ còn da bọc xương, máu huyết khô cạn, khi ta chưa chứng đắc thành bậc Chánh Ðẳng Giác, ta vẫn chưa chịu từ bỏ sự tinh tấn hành đạo”.
Một lần nữa, Ác Ma Thiên thất bại.
Ngài tiếp tục giảm vật thực dần dần, ban đầu độ vật thực chỉ vừa lòng bàn tay, từ từ giãm xuống chỉ còn bằng hạt sen…. Do đó, kim thân của Ngài gầy ốm còn da bọc xương, đến nỗi sờ da bụng thì đụng phải đường xương sống. Trước kia kim thân của Ðức Bồ Tát có đầy đủ 32 tướng tốt và 80 vẻ đẹp với làn da màu vàng sáng ngời, đến nay các tướng tốt và vẻ đẹp đã biến mất còn làn da trở thành màu đen sẫm.
Một hôm Ðức Bồ Tát suy xét: “Ta đã hành pháp khổ hạnh đến chỗ cùng tột rồi. Trong quá khứ, chưa từng có Sa môn, Bà la môn nào đã hành pháp khổ hạnh đến mức như ta đang hành. Hiện tại và vị lai cũng không có Sa môn, Bà la môn nào có thể hành pháp khổ hạnh như ta, thế mà ta không thể chứng đắc thành bậc Chánh Ðẳng Giác. Như vậy, chắc chắn phải còn có một pháp hành nào khác”.
Ngài đã hành pháp khổ hạnh ròng rã suốt 6 năm trường mà vẫn chưa chứng đắc thành bậc Chánh Ðẳng Giác. Ngài hồi tưởng lại khi còn nhỏ cùng phụ vương ra đồng làm lễ hạ điền, phụ vương để Ngài ngồi trong một chiếc lều vải dưới gốc cây Trâm, Ngài đã niệm về đề mục hơi thở vô – ra và đã chứng đắc đệ nhất thiền hữu sắc. Như vậy, chắc chắn pháp hành thiền định này làm nền tảng, đưa đến sự chứng đắc thành bậc Chánh Ðẳng Giác cũng nên!
Sau đó, Ngài suy xét tiếp rằng: “Bây giờ thân thể ta gầy ốm, sức khỏe yếu đuối, ta không thể tiến hành thiền định đề mục niệm hơi thở, vậy điều tốt hơn hết, ta nên độ vật thực trở lại cho có sức khoẻ rồi mới có thể tiến hành thiền định được”.
Quyết định như vậy xong, Ðức Bồ Tát mang bát vào xóm Senà đi khất thực, thọ thực được ít lâu, sức khỏe Ngài được hồi phục trở lại, kim thân của Ngài lại hiện rõ 32 tướng tốt và 80 vẻ đẹp, và làn da trở lại màu vàng sáng ngời như trước.