Phật giáo tại Hoa Kỳ xuất hiện như là một tôn giáo nổi bật có
khả năng thay thế và là một sức mạnh tâm linh, văn hóa và chính trị
trong thế kỷ 21. Hướng dẫn cho Phật tử Hoa Kỳ (The Guide to Buddhist
America) xuất bản năm 1998 đã liệt kê 1.000 thiền đường tại Hoa Kỳ và
Canada. Ngày nay, bạn có thể vào bất cứ tiệm sách Borders, Barnes and
Noble nào và sẽ thấy một số sách rất lớn dành cho sự giải thoát tâm linh
của người Phật tử.
Buddhist Faith Fellowship of Connecticut.
Cập nhật hóa tháng 7, 2008 bằng cuộc khảo sát tôn giáo của Pew Forum.
Trong 18 năm qua, tất cả các tông phái
Phật giáo đã phát triển vượt bực tại Hoa Kỳ. Từ năm 1991 tới năm 2001,
Phật giáo đã gia tăng 170% và trở thành tôn giáo đứng hàng thứ 4 trong
số các tôn giáo lớn thực sự hành đạo tại Hoa Kỳ. Phật giáo bám sát với
Hồi giáo và chỉ mất hạng 3 vì thua sút 22,000 tín đồ. Ngoài ra, vào năm
2001 cuộc khảo sát tôn giáo tại Hoa Kỳ ARI – American Religious Identity
Survey cho thấy số lượng Phật tử đông hơn đạo Unitarian Universalists
(Kitô giáo không tin Thiên Chúa ba ngôi), Atheists (vô thần/ không tin
có thần linh & Thượng đế), Hindus (Ấn giáo), Wiccan (Phát xuất từ
phong tục cổ Celtic) và đạo Bahai's.
Cuộc khảo sát tôn giáo của Pew Forum
Vào
năm 2008, Pew Forum đã cho phổ biến kết quả cuộc khảo sát tôn giáo
trong bầu không khí tưng bừng. Cuộc khảo sát cho thấy sự chuyển đổi đến
ngạc nhiên trong đời sống tâm linh của người Hoa Kỳ trong thập niên qua.
Sự phát triển quan trọng là Phật giáo đã leo lên hạng 3 trong số các
tôn giáo có hành đạo tại Hoa Kỳ - sau Kitô giáo và Do Thái giáo. Cuộc
khảo sát cho thấy 0.7% dân số tức 2 triệu người Hoa Kỳ là Phật tử. Hồi
giáo chiếm 0.6% và Ấn Độ giáo chiếm 0.4%. Đứng về mặt cấu trúc dân số,
cuộc khảo sát cho thấy đa số các Phật tử là thành phần sinh sau thế hệ
Baby Boom (Gen-Xers) và thuộc lứa tuổi từ 30-49. Ngoài ra, sự phát triển
nổi bật là sự cải đạo của người da đỏ (Dân bản địa Hoa Kỳ) mà Phật tử
gốc Á châu chỉ chiếm 30%. Đứng về mặt địa lý, miền Tây Hoa Kỳ có nhiều
Phật tử hơn miền Đông. Sau hết 20% con số được khảo sát tin tưởng vào
thần linh/Thượng đế tương phản với toàn bộ dân số chiếm đa số 60%.
Những vấn nạn của cuộc khảo sát
Tin tức tốt đẹp về đạo Phật được nhiều
người da đỏ chấp nhận, khiến Phật giáo trở thành tôn giáo thứ ba tại Hoa
Kỳ đã không làm lộ rõ sự kiện - là phương pháp khảo sát đã có những vấn
nạn nghiêm trọng khiến kết quả bị nghi ngờ rất nhiều. Trước hết, cuộc
khảo sát của PEW đã không tính đến tiểu bang Hawaii (Hạ Uy Di) có nhiều
dân Á châu, đặc biệt người Hoa Kỳ gốc Nhật Bản có khuynh hướng là Phật
tử. Có thể thiếu khả tín, vì cuộc khảo sát chỉ liên lạc với các số điện
thoại gắn ở nhà mà không tính tới các điện thoại di động hoặc các điện
thoại không ghi trong niên giám khiến cho chính tác giả bài viết này và
thân hữu Phật tử xa gần bị loại ra khỏi cuộc khảo sát. Trong số 542,000
cú điện thoại gọi tới các gia đình, chỉ có 34% trả lời khiến chỉ có
35,000 người là thật sự được khảo sát. Tác giả cũng như nhiều người khác
có khuynh hướng e ngại những cuộc khảo sát bằng điện thoại và một khi
được PEW tiếp xúc, có thể họ không trả lời và như thế đã làm lệch kết
quả thiệt hại về phía Phật giáo.
Một
rắc rối lớn nữa gieo nghi ngờ cho cuộc khảo sát là tất cả các cuộc
phỏng vấn đều thực hiện bằng tiếng Anh hoặc tiếng Mễ (Tây Ban Nha).
Thống kê dân số Hoa Kỳ cho thấy 40% của 10 triệu dân Á châu sống ở Hoa
Kỳ không nói tiếng Anh hoặc tiếng Mễ nhưng lại nói các ngôn ngữ khác như
tiếng Thái, Việt Nam, Lào, Trung Hoa v.v…Vậy, nếu nói 50% dân số không
nói tiếng Anh hoặc tiếng Mễ là Phật tử, thì chỉ con số này không thôi,
số lượng Phật tử tại Hoa Kỳ sẽ tăng gấp đôi, tức tăng thêm 2 triệu tín
đồ nữa. Một số cho rằng con số có thể là 1.7% tức là 5 triệu Phật tử tại
Hoa Kỳ. Vậy thì đứng trên phương diện thống kê, con số này ngang bằng
với con số tín đồ Do Thái giáo ghi nhận là 1.7% theo cuộc khảo sát.
Suy thoái của tôn giáo truyền thống lâu đời
Cho dù sức mạnh chính trị và sự bề thế,
vào năm 2001, chỉ có 76.5% dân Hoa Kỳ tự nhận mình là Kitô giáo
(Christian). Religioustolerance.org đã trưng dẫn cuộc nghiên cứu của
ARIS dưới đây để cho thấy số phần trăm tín đồ Kitô giáo lớn tuổi giảm từ
86% xuống 77% vào năm 2001. Điều gây chú ý là cũng trong thời kỳ này,
thành phần không tôn giáo gia tăng 110% tức là chiếm 13.5 % dân số. Căn
cứ vào dữ kiện này, cùng với sự liên tục xói mòn của Kitô giáo Hoa Kỳ và
sự gia tăng của các tôn giáo phương Đông và tính cả những người tự nhận
mình là không tôn giáo, chúng ta có thể rút ra một kết luận chính xác:
Hoa Kỳ không còn là một quốc gia thuần túy Kitô giáo nữa và những chính
sách như cầu nguyện tại nhà trường, ngăn không cho dạy Thuyết tiến hóa ở
trường học (Intelligent Design) và 10 điều răn của Chúa (Ten
Commandments) đang trưng bày ở các tòa án và những chính sách nghiêng về
Kitô giáo không còn phù hợp với một xã hội đa dạng. Nhiều tín đồ Kitô
giáo cực đoan và bảo thủ lo sợ khuynh hướng suy thoái này và coi đó như
là sự tấn công vào “quyền hạn” và “truyền thống” của họ. Giờ đây đang có
sự xuất hiện (nổi lên) một loạt những sức mạnh mới và một truyền thống
bao hàm hơn đã đưa tới sự lớn mạnh của cộng đồng Phật giáo, không tôn
giáo v.v…và được chấp nhận vào dòng chính (main stream) của nền văn hóa
Hoa Kỳ.
Sự phát triển vô song
Từ
năm 2001, Phật giáo đã trở nên được yêu thích hơn và phát triển trong
số người da đỏ đã cho chúng ta một ấn tượng là con số và phần trăm số
Phật tử năm 2006 phải lớn hơn năm 2001. Chẳng hạn, từ năm 2001, tại tiểu
bang Connecticut, sự xuất hiện của Buddhist Faith Fellowship cùng với
sự thành công và phát triển của các đoàn Phật tử đã đưa tới một sự nở rộ
của tín đồ Phật giáo tại tiểu bang này. Buddhist Faith Fellowship đã
gia tăng hơn 1.000% con số hội viên.
Về sự phát triển trên quy mô quốc gia,
số lượng Phật tử thật sự tại Hoa Kỳ còn chưa rõ ràng nhưng con số ước
lượng bảo thủ nhất được hài ra trong cuộc nghiên cứu của ARIS dưới đây.
Mạng lưới The Landscape of American Buddhism (Khung cảnh Phật giáo tại
Hoa Kỳ) nói rằng “Các học giả Phật giáo đã có những kết luận khác nhau
về con số tín đồ Phật giáo tại Hoa Kỳ. Vào giữa thập niên 1990, Robert
Thurman- một giáo sư nghiên cứu về Phật giáo tại Đại học Columbia mà
trước đây chính ông cũng là một Tăng sĩ Phật giáo, đã nói với Peter
Jennings trong chương trình Nightly News của Đài truyền hình ABC là” có
khoảng từ 5 triệu tới 6 triệu Phật tử tại Hoa Kỳ. Có thể GS Thurman đã
phỏng đoán, nhưng vào năm 1997, một học giả Đức tên là Martin Baumann đã
khẳng định có khoảng từ 3 triệu tới 4 triệu Phật tử tại Hoa Kỳ, dựa
trên những cuộc khảo sát riêng của ông và những cuộc khảo cứu rộng
rãi…thì dường như con số của Baumann là đúng và giờ đây có thể còn có
nhiều tín đồ Phật giáo hơn nữa trên đất Hoa Kỳ. Điều này khiến số tín đồ
Phật giáo tại Hoa Kỳ lớn bằng số tín đồ của các giáo phái Protestant.
Chất
xúc tác nào đã khiến Phật giáo thành công? Theo ý kiến của chúng tôi,
sự thành công của Phật giáo tại Hoa Kỳ và khắp thế giới Tây phương nằm
trên ba mặt: Lời giáo huấn chính của Phật về lòng từ bi (compassion), sự
khoan dung (tolerance) và hợp lý (rationality) qua đó cá nhân ứng
nghiệm và chuyển hóa tâm thức (spiritual transformation) vượt qua nỗi sợ
hãi trong tôn giáo truyền thống của Tây phương và niềm tin mù quáng vào
giáo điều xưa cũ và thần thoại Kitô giáo. 
Thứ
nữa, sự phát triển còn dựa vào thế hệ giáo sư mới là Phật tử sinh
trưởng ở Hoa Kỳ, đã học được cách truyền đạt khéo léo giáo pháp tới
những công dân bình thường và là những người đã chấp nhận những khuôn
mẫu của thời đại mới, hành trì và truyền bá giáo pháp. Sau hết, có lẽ
điều tác động mạnh mẽ nhất là sự không thỏa mãn của rất nhiều người Hoa
Kỳ cũng như Tây phương về các tôn giáo cực đoan, bảo thủ và Kitô giáo…đã
giúp Phật giáo xuất hiện như một tôn giáo thay thế (alternative
religion) có khả năng đứng vững (tồn tại). Religioustolerance.org đã
trích dẫn như sau “một số người lớn tuổi Hoa Kỳ đã tự rời bỏ Kitô
giáo...” Hiện tượng này đã và đang xảy ra tại các quốc gia phương Tây
như Anh, Pháp, Tân Tây Lan và các quốc gia kỹ nghệ khác. Theo tờ Sydney
Morning Herald, trong bài báo nhan đề “Trong khi Kitô giáo suy thoái,
Phật giáo phát triển nhanh” (While Christian Declines, Buddhism Grows
Rapidly) Úc châu đã ghi nhận có nhiều Phật tử hơn là tín đồ Baptist. Để
có thêm tin tức cho vấn đề này, trong một bài báo nhan đề Phật nổi lên
(Buddha Rising), tạp chí National Geographic năm 2005 đã tìm hiểu dòng
phục hưng và bành trướng của Phật giáo trên toàn thế giới, đặc biệt tại
các quốc gia phương Tây như Hoa Kỳ.
Tôn giáo nổi bật
Phật giáo còn tạo ảnh hưởng lên các tâm
lý gia hiện đại, muốn khám phá tiềm năng của nhận thức và những lợi ích
về mặt sức khỏe của thiền. Như là một hiện tượng của văn hóa, giờ đây
mọi người đều thấy và có thể mua tượng Phật, chuỗi hạt và các món đồ
liên quan đến Phật giáo khắp nơi. Điều thích thú nhất là một cuộc khảo
sát mới đây của Journal for the Scientific Study of Religion trong đó
26,125,000 người Hoa Kỳ hay 12.6% dân số nói rằng đời sống tâm linh hằng
ngày của họ ảnh hưởng bởi Phật giáo. Quá giang chiếc xe chở ban nhạc
này, một vài tu sĩ Kitô giáo cấp tiến đã vay mượn những khái niệm của
Phật giáo, chẳng hạn như Phật tánh (Buddha-nature) và Tỉnh thức
(Awakening) để đặt cho họ những cái tên như “Christ-nature” và “Christ
consciousness”; hơn thế nữa, từ năm 1960, các tu sĩ dòng Catholic
Trappist (La Mã) mỗi ngày đều tập Thiền đều đặn.
Từ
giữa thập niên 1990, đã có những phim nói về Phật giáo của Hollywood
như Little Buddha, Kundun, Seven Years in Tibet và Enlightenment
Guaranteed đó là không kể cả một tập hợp những phim khác mang chủ đề
Phật giáo như Star Wars và Matrix: Nói về Hollywood, theo Zen Abound
Magazine (online) đã có rất nhiều tài tử nổi tiếng thực hành Phật giáo
như Tina Turner, Orlando Bloom, Richard Geere, Steven Seagal, Keanu
Reeves, Patti Smith v.v… Còn trong lĩnh vực âm nhạc, Ban The Buddhist
Beastie Boys đã cống hiến những lời ca mang ý đạo như bản nhạc
Buddhisattva (Bồ tát). Còn về thể thao Hoa Kỳ, triết học Phật giáo đã
đóng góp vào chuyện thành công của huấn luyện viên Phil Jackson của đội
Chicago Bulls. Còn trên lĩnh vực Internet (Liên mạng toàn cầu), Phật
giáo giống như một nhà máy điện với vô số mạng lưới phục vụ cho việc
giảng dạy và truyền bá. Nếu bạn vào Google và đánh máy “buddhism” bạn sẽ
có khoảng 33,400,000 nguồn tin tức.
Là một sức mạnh chính trị, nhưng lại có
rất ít Phật tử tại Hoa Kỳ dấn thân làm thay đổi chủ nghĩa cực đoan bảo
thủ và những chính sách thiển cận ở tầm mức quốc gia và tiểu bang. Tuy
nhiên có dân biểu Phật giáo Bob Matsui ở Sacramento (California) mất năm
2005; và năm 2007 Quốc hội thứ 110 của Hoa Kỳ đã thủ đắc hai dân biểu
Phật tử là Mazie Hirono của Hawaii và Hank Johnson của Georgia. Hơn thế
nữa, có những tổ chức đáng kính trọng như Buddhist Peace Fellowship đã
dấn thân vào việc cải cách án tử hình, bảo vệ môi trường và xúc tiến hòa
bình toàn thế giới, và phải kể Buddhist Aids Project và Zen Peacemaker
Order. Vào thế kỷ 21 thậm chí còn có những đại học Phật giáo như Naropa
Institute và ít nhất một trường trung học Phật giáo đó là trường Pacific
Buddhist Academy ở Hawaii.
Những tôn giáo lớn tại Hoa Kỳ
Những dữ kiện dưới đây được lấy từ
Adherents.com, tổng kết sự tăng trưởng của các tôn giáo chính tại Hoa Kỳ
của những năm 1990 và năm 2001.
Top Twenty Religions in the United States, 2001 (self-identification, ARIS)
Cước chú
1) Unitarian Universalist: Kitô giáo nhưng không tin vào Thiên Chúa ba ngôi.
2) Agnostic: Một loại tôn giáo không tin có Thần linh/Thượng đế
3) Wiccan: Đạo thờ God (Thần/Thượng đế) và Nữ thần (Godness) với lễ nghi huyền bí
4) New Age: Pha tạp rất nhiều giáo lý, mưu tìm chân lý và mong đạt tới tiềm năng cao nhất của con người.
5) Scientology: Tin rằng con người là
một linh vật có khả năng giải quyết mọi vấn nạn của chính nó và đạt tới
hạnh phúc vĩnh cửu/linh hồn vĩnh cửu nhưng bị nhiều người coi đó như một
“cult” (nhóm thờ cúng) và có đầu óc thương mại.
6) Deity: Tin tưởng nhiều thứ thần linh cai quản vũ trụ này nhưng không tin vào lời tiên tri, phép mầu nhiệm.
7) Exkankar: Tôn giáo Ánh sáng và Âm thanh của Thượng đế.
8) Spiritualist: Tin vào thần linh nhưng cũng tin rằng có thể giao cảm với người chết qua ông đồng bà cốt.
Theo: Tạp chí Đạo Phật Ngày Nay số 3