Các bạn trẻ Việt Nam ơi, tôi xin gởi đến các bạn vài dòng tâm sự chân tình từ chính kinh nghiệm bản thân. Hơn ba mươi năm qua, tôi đã đi vòng quanh mà không tìm được tình yêu và hạnh phúc đích thực. Tôi đã bồng bột với năng lượng hăng say của tuổi trẻ, bay cao vút lên rồi té xuống nhiều lần đau đớn vì không biết cách yêu thương, không biết nghệ thuật thưởng thức những gì giản dị nhất. Tôi mong chia sẻ những dòng tâm sự này đến các bạn, những người bạn trẻ của tôi, để các bạn không phải trả một giá quá đắt mà chưa chắc đã nếm được tình thương và hạnh phúc đích thực.

Bốn mươi năm sau chiến tranh, Việt Nam đã hồi phục và phát triển rất nhanh. Người trẻ Việt Nam với nhiều tài năng, cùng với sự phát triển của công nghệ thông tin, mạng lưới toàn cầu đã giúp chúng ta bắt kịp nhịp kinh tế và công nghệ thông tin một cách nhanh chóng. Sự tiêu thụ và hưởng thụ vật chất cũng tăng lên. Thế nhưng, các bạn có bao giờ dừng lại để xem cách tiêu thụ đó đã ảnh hưởng như thế nào đến thân tâm của mình? Đặt lại cho mình câu hỏi hạnh phúc và tình yêu đích thực là gì? Hay các bạn chỉ đơn thuần trả lời những câu hỏi đó dựa theo những hình ảnh và khái niệm đã tiếp nhận từ mạng lưới toàn cầu, cùng các phương tiện truyền thông đại chúng?

Nỗi cô đơn của thời đại

Trong khóa tu mùa hè 2016 tại Làng Mai, khi sinh hoạt với các em thanh thiếu niên từ 13 đến 17 tuổi, tôi có cơ hội nghe các em chia sẻ về cuộc đời, về những khó khăn và thử thách của tuổi “teen”. Tôi thấy xã hội bây giờ quá phức tạp! Mạng lưới toàn cầu phong phú, cung cấp cho các em rất nhiều kiến thức, nhưng cũng đầy dẫy những thông tin không lành mạnh, tưới tẩm sự bạo động, thèm khát về vật chất, tình dục và sự tranh đua giả tạo. Có em chỉ mới 13 tuổi mà đã trải nghiệm tình dục, rượu chè, ma túy, trong khi chưa đủ trưởng thành về tâm sinh lý, lại càng không biết cách xử lý những cảm xúc mạnh và những vấn đề phức tạp liên quan. Các em bị những cảm xúc đó trấn ngự, rồi dẫn đến những bệnh tâm thần như trầm cảm, lo lắng thái quá, bệnh ghiền Internet, bệnh biếng ăn (vì không chấp nhận được hình dáng cơ thể của mình),... Chính tôi cũng đã từng có nhiều mặc cảm và chán ghét thân thể của mình mỗi khi xem báo phụ nữ và thời trang. Khi mặc cảm, không thoải mái ngay nơi tự thân thì mình sẽ không tiếp xúc một cách sâu sắc và thật lòng với những người khác được.

Thời đại văn minh với rất nhiều phương tiện truyền thông nhưng lại không làm giảm được sự cô đơn và trống vắng trong lòng mỗi người. Khi đi tàu điện, chúng ta dễ dàng thấy được mỗi người ngồi trên tàu với một cái máy trên tay, trông có vẻ bận rộn với công việc hoặc đang liên lạc với ai đó, nhưng lại không thể nhìn và mỉm cười với người ngồi bên cạnh. Có những người khi ăn một mình trong quán phải ra vẻ như đang gởi tin nhắn hay vờ nói chuyện điện thoại để bớt cảm giác lạc loài và để người khác đừng nhìn mình như một người cô đơn và thất bại (vì không có bạn bè nào để ăn cùng). Sư Ông Làng Mai có nói “thời đại bây giờ, mình cô đơn chung với nhau". Ai ai cũng như đang ở trong thế giới của riêng mình dù đang ngồi cạnh bên nhau. Và có khi không thể nói chuyện với nhau trực tiếp mà chỉ nhắn tin và viết e-mail thôi.

Nhiều bạn trẻ đã tìm mọi cách để khỏa lấp sự trống trải trong lòng bằng đủ mọi loại tiêu thụ, lấy những khoái lạc của thể chất làm niềm vui và mục đích của đời mình. Phần lớn các em chỉ biết “tình dục trống rỗng” (empty sex) mà không hề có một tình yêu đích thực. Nếu những kinh nghiệm không nuôi dưỡng này là nền tảng đầu đời thì các em sẽ như người đi lạc đường, tương lai sẽ đầy hoang mang, tăm tối. Tôi thấy những em đến tham dự khóa tu rất may mắn vì được gặp cái phao chánh pháp, được học hỏi cách chăm sóc, trị liệu và chuyển hóa thân tâm. Được ôm ấp trong môi trường an lành, không phán xét, các em đã mở lòng để chia sẻ về sự trống vắng, về những băn khoăn và khổ đau trong lòng. Những khó khăn mà trước đây tôi cho là những khổ đau của người lớn, thì bây giờ các em đã phải trải qua rồi, dù chưa tới tuổi trưởng thành. Sau mỗi khóa tu, các em đã tươi cười nhẹ nhõm ra về với những người bạn mới, và một ít hy vọng cho cuộc đời mình. Điều này cho tôi rất nhiều niềm tin nơi pháp môn tu tập chánh niệm và sức mạnh của tăng thân.

Người trẻ và những cuộc vui “chay”

Mùa hè vừa qua, ở xóm Thượng cũng đã tổ chức một khóa tu Wake Up, khóa tu dành cho các bạn từ 18 đến 35 tuổi. Có hơn 500 bạn trẻ đã ghi danh tham dự trong vòng một tuần. Suốt khóa tu, các bạn được ăn những món ăn chay thật ngon, thật bổ mà không cần phải sát hại một con gà, con heo, con bò hay tôm cá nào. Ngoài ra, qua những buổi pháp thoại, pháp đàm thiết thực với người trẻ, các bạn còn được nếm những món ăn tinh thần rất nuôi dưỡng và trị liệu. Mọi người có cơ hội lắng nghe, học hỏi lẫn nhau. Dù phần lớn không quen nhau nhưng đều muốn học cách sống tỉnh thức nên ai cũng mở lòng, chia sẻ rất thật về những khổ đau của mình. Ai cũng cảm thấy thân thiện và thoải mái để bày tỏ con người thật của mình cho nên có nhiều trị liệu và chuyển hóa xảy ra trong khóa tu.

Tôi rất ấn tượng đêm văn nghệ cuối cùng do chính các bạn thiền sinh trình diễn với chủ đề bảo vệ đất Mẹ. Nhìn các bạn cười vui, tôi cũng vui nhiều vì niềm vui của các bạn chứng minh một điều quan trọng: cuộc vui chơi “chay” này cũng vui không kém những cuộc vui chơi khác, mà không cần đến rượu chè, ma túy và tình dục. Ai cũng rạng rỡ và tươi mát, ai cũng tỏa ra nét đẹp đích thực được biểu hiện qua tấm lòng biết thương yêu, bao dung và cởi mở. Sự thực tập trở về với chính mình qua những buổi thiền tọa, thiền hành mỗi ngày đã giúp cho mọi người cảm thấy thoải mái trong thân tâm nên dễ chấp nhận và mở lòng với nhau hơn.

Đêm văn nghệ trong khóa tu Wake Up Earth

Chăm sóc em bé trong tự thân

Nương vào năng lượng thực tập của mọi người trong khóa tu, tôi cũng có cơ duyên trị liệu vết thương ngày tôi còn nhỏ. Khi tám tuổi, đang tạm trú ở một trại tỵ nạn, trong lúc vui chơi với các bạn, tôi đã bị một em thanh niên xúc phạm, vì em không biết xử lý năng lượng tình dục của mình. Tôi đã trách cha mẹ không có mặt để bảo vệ cho tôi lúc đó. Tôi mất niềm tin nơi cha mẹ và khép kín lòng mình. Tôi lớn lên trong môi trường đầy dẫy những phim ảnh, bài hát và chuyện trò về ái dục. Và vì không có lập trường vững, tôi đã bị lôi cuốn theo xu hướng hưởng thụ dục lạc của tuổi trẻ. Nhìn lại tôi thấy mình thật sự chưa từng biết tình yêu đích thực là gì, mà phần lớn chỉ là sự thu hút nhau có gốc rễ từ nhu cầu tình cảm hay tình dục. Thêm vào đó, sống trong gia đình, chứng kiến những giông bão do ghen tuông, mất niềm tin vào nhau, tôi thấy những thất bại trong tình yêu, trong đời sống gia đình đều phát khởi từ sự tiêu thụ thiếu chánh niệm, từ những khái niệm lệch lạc và sai lầm về chính mình, về tình yêu và tình dục.

Tham dự vào những sinh hoạt của khóa tu, thừa hưởng năng lượng tập thể, một phép mầu đã xảy ra giúp tôi có một cái thấy tươi sáng hơn, chuyển hóa được khổ đau trong quá khứ. Một hôm, tôi đã thấy một thầy cảm động rơi lệ khi nghe một bạn chia sẻ về ước nguyện cao quý cho đất Mẹ và tương lai của thế hệ trẻ. Đó không phải là lần đầu tiên tôi được thấy người nam khóc, nhưng lúc đó tôi chợt cảm nhận ra một điều: "À, thật ra, trái tim của người nam cũng có thể rung động bởi những gì mình cho là cảm động, là tâm linh. Họ cũng có thể rơi lệ trước những gì rất đẹp và lành". Cảm nhận này giúp tôi nhận ra rằng thẳm sâu trong tâm thức, tôi đã coi phái nam là những người không rung cảm với những cái đẹp tâm linh. Đây là một khái niệm sai lầm đã ngấm ngầm trong tâm thức hơn ba mươi năm mà tôi chưa từng ý thức, là kết quả của lần bị xúc phạm rồi mất niềm tin, những khó khăn trong gia đình, đến những thất bại trong tình cảm đã làm cho tôi mất niềm tin vào những người nam. Và khái niệm lệch lạc thứ hai tôi nhận ra được sâu trong tâm thức tôi là đàn ông chỉ muốn một điều: tình dục. Có thể đây là một lời căn dặn của những bà mẹ lo lắng muốn bảo vệ cho con gái của mình, và cũng là điều tự nhiên trong con người. Nhưng với những khổ đau cá nhân, từ gia đình và xã hội mà tôi đã chứng kiến, đã đưa tôi đến thái độ bất kính, mất niềm tin hoặc khinh thường đàn ông nói chung trong tôi.

Trong khóa tu, có một bạn nam chia sẻ với tôi là quý thầy đã hướng dẫn các bạn thực tập Sám pháp địa xúc với đề tài chăm sóc năng lượng tình dục. Tôi cảm nhận nơi người bạn ấy một sự chấn động tâm hồn và chuyển hóa rất sâu. Lắng nghe bạn chia sẻ một chút thôi mà tôi đã cảm thấy nhẹ nhàng một cách khó tả, dường như trong thâm tâm sự trị liệu đang xảy ra một cách bất ngờ. Những khái niệm lệch lạc về phái nam, về tình dục, và những vết thương quá khứ trong lòng như đang được gột sạch một cách kỳ diệu. Tôi cũng hơi ngạc nhiên vì thấy sự chuyển hóa này đến với mình một cách rất tự nhiên. Mặc dù không tham dự vào buổi thực tập của những bạn thiền sinh đó mà chỉ nghe bạn chia sẻ thôi, vậy mà tôi cũng được chữa lành!

Sau khóa tu, những điều tôi khám phá đã tiếp tục khai mở những góc còn đen tối trong tâm hồn. Tôi tự thấy những khổ đau trong gia đình, của bản thân đã khiến tôi có những khái niệm sai lầm về người nam, và tôi đã có thái độ bất kính đối với cha và ông nội của mình. Hơn ba mươi năm tôi đã khép kín lòng, không tiếp nhận được tình thương của cha và cũng không thân cận được với ông nội. Nay tôi đã có thể viết những lá thư chân tình làm mới với ông nội, chia sẻ thật lòng những vết thương và thành kiến sai lầm khiến tôi khổ đau. Tôi cũng muốn làm mới với cha vì nhận ra lâu nay mình thiếu niềm tin nơi cha, cho dù cha đã thương tôi một cách vô điều kiện. Cha tôi thường ít nói nhưng tình thương và sự nhẫn nại đối với tôi và mẹ thì bao la. Tôi thấy mình đòi hỏi quá nhiều ở cha, thậm chí có những cử chỉ và lời nói bất kính, nhưng cha luôn lặng lẽ thương nhịn mà không hề phàn nàn và đòi hỏi tôi phải như thế này hay như thế kia. Trước đây tôi chưa từng thấy như vậy, nhưng tôi nghĩ khi tôi biết chữa lành những vết thương và nhận diện được những sai lạc trong tâm thì tôi thấy rõ và biết trân quý tình thương cha dành cho tôi. Nay tôi biết cách thương cha hơn trước. Tình thương đích thực không đòi hỏi, nhẹ nhàng như làn khói trầm lặng lẽ mà thơm ngát, chứa đầy sự kiên nhẫn.

Hãy thôi làm thân cùng tử

Các bạn trẻ ơi, tôi tha thiết muốn chia sẻ với các bạn rằng các bạn hãy học cách bảo vệ và chăm sóc cho thân và tâm của mình. Đừng làm những con cừu vô ý thức, chỉ chạy theo những phong trào của xã hội và công nghệ tân tiến, hào nhoáng. Hãy cẩn thận và xem xét kỹ những gì mình tiêu thụ qua các giác quan, từ thức ăn, thức uống, hình ảnh, âm thanh, phim ảnh, chuyện trò hàng ngày với bạn bè, và cả những suy tư. Những thứ ấy có nuôi lớn niềm an lạc, tình thương đích thực và tâm hồn các bạn hay không? Nó ảnh hưởng tới bản thân và mối liên hệ với những người thân thương như thế nào? Nếu các bạn muốn biết tình thương đích thực là gì thì hãy tìm hiểu về chính mình trước. Mình có biết những hạnh phúc và khổ đau trong mình là gì chưa? Qua những lỗi lầm cá nhân, tôi thấy rõ trong tình yêu đích thực phải có yếu tố kính trọng cho chính bản thân mình và cho người mình thương.

Từ khi quyết định dành thời gian để tìm hiểu chính mình và không để bị lôi cuốn theo dòng chảy của xã hội, tôi học được cách chăm sóc cho thân thể và tinh thần của chính mình. Tôi chăm sóc bằng chánh niệm, thắp lên ý thức hàng ngày để biết rõ mình đang làm gì, những thứ mình đang tiêu thụ có ảnh hưởng gì đến thân tâm? Từ khi tôi may mắn được ở trong một môi trường lành mạnh, ít tiêu thụ, tôi mới thấy rõ được tầm ảnh hưởng của những gì mà trước đây tôi cho là bình thường, vô hại. Tôi đã hoang mang và đi vòng quanh, chạy theo một ảo tưởng mà không rõ mình đi tìm cái gì. Nhìn qua nhìn lại, nửa cuộc đời đã trôi qua mà tôi vẫn chưa thật sự tìm được những gì tôi mong muốn nhất. Vì tôi chưa biết dừng lại!

Các bạn hãy tập dừng lại bằng cách để cho mình mỗi ngày một khoảng thời gian ngồi yên, trở về với chính mình, nhìn lại và lắng nghe những thao thức trong lòng. Hãy cho mình cơ hội được sống ở một môi trường ít tiêu thụ để tự thấy những điều đó ảnh hưởng thân tâm mình như thế nào. Trong môi trường yên tĩnh như vậy các bạn sẽ có cơ hội thấy rõ những tri giác, những khái niệm sai lầm gây khổ đau cho mình và cho người mình thương. Rồi dừng lại để nhìn kỹ mình đang làm gì, đang đi tìm cái gì, và muốn định hướng như thế nào cho tương lai, cho cuộc đời mình?

Trong bài viết này tôi không mang đến cho các bạn những giải đáp về tình yêu và hạnh phúc đích thực. Tôi chỉ tha thiết khuyến khích các bạn hãy trở về tìm hiểu chính mình mà đừng sống như người vô thức. Hãy tự đặt cho mình những câu hỏi và tự trả lời cho chính mình. Nhìn lại kỹ lưỡng những ý niệm về nền “văn minh” với chủ thuyết sống cá nhân, phong trào toàn cầu hóa và cách tiêu thụ vô ý thức, ảnh hưởng đến đất Mẹ và mọi người trên thế giới… Những cái đó có thật sự văn minh lắm không? Các bạn hãy trở về tìm hiểu, nhìn sâu vào những nét đẹp trong nền văn hóa, tâm linh Việt Nam mà tổ tiên đã trao truyền với đôi mắt mới tinh khôi của một người đang khám phá một cách thích thú, không thành kiến. Các bạn ơi, mình đang có sẵn trong tay những viên ngọc, những kho châu báu mà mình không biết! Các bạn hãy dừng lại, đừng tìm đâu xa mà hãy trở về để thừa hưởng gia tài vô giá mình đang có!