Theo tập tục văn hoá truyền thống, ở mỗi tỉnh thành, làng, xã ở Việt Nam
đều có các Đình, Đến, Miếu, Phủ là nơi thờ tự Thần linh, Thành Hoàng,
Thánh Mẫu. Các vị thần linh, Thành Hoàng, Thánh Mẫu là các bậc tiền nhân
đã có công với cộng đồng làng xã, dân tộc trong lịch sử đấu tranh giữ
nước và dựng nước của người Việt Nam.
Và thông thường, các chùa ở
miền Bắc, ngoài ban thờ Phật ra vẫn có các ban thờ như ban thờ Mẫu, ban
thờ Ngọc Hoàng, ban thờ Sơn Trang,...để tỏ lòng tôn kính, ngưỡng mộ
biết ơn các bậc Tôn thần đã có công với đất nước.
Vào chùa, dâng cúng
bằng những hình thức lễ nghi phẩm vật, mục đích là nhằm biểu lộ tấm
lòng thành kính của chúng ta. Tuy đó là hình thức lễ nghi bề ngoài nhưng
chúng ta cũng phải giữ gìn cho trang nghiêm tinh khiết.
Vậy chúng ta cần phải sắm lễ thế nào mới đúng?
-
Lễ chay: Gồm hương, hoa, đăng, trà, quả, thực dùng để lễ ban Phật, Bồ
Tát (sắm lễ cúng ở chùa - PV). Lễ chay cũng dùng để dâng ban Thánh Mẫu.
Trong trường hợp này sắm thêm một số hàng mã để dâng cũng như: tiền,
vàng, nón, hia…
- Lễ Mặn: Gồm gà, lợn, giò, chả… được làm cẩn thận,
nấu chín. Nếu có lễ này thì đặt bàn thờ Ngũ vị quan lớn tức là ban công
đồng. Lưu ý tuyệt đối không được dùng lễ mặn để cúng Phật.
- Lễ đồ
sống: Gồm trứng, gạo, muối hoặc thịt mồi (một miếng thịt lợn khoảng vài
lạng). Đây là lễ dành riêng cho việc dâng cúng quan Ngũ Hổ, Bạch xà,
Thanh xà đặt ở hạ ban Công Đồng Tứ phủ. Theo lễ thường thì gồm 5 quả
trứng vịt sống đặt trong một đĩa muối, gạo, hai quả trứng gà sống đặt
trong hai cốc nhỏ, một miếng thịt mồi được khía (không đứt rời) thành
năm phần, để sống. Kèm theo lễ này cũng có thêm tiền vàng.
- Cỗ mặn
sơn trang: Gồm những đồ đặc sản Việt Nam: cua, ốc, lươn, ớt, chanh
quả…Nếu có gạo nếp cẩm nấu xôi chè thì cũng thuộc vào lễ này. Theo lệ
thường, khi sắm lễ mặn sơn trang, người ta thường sắm theo con số 15: 15
con ốc, cua, 15 quả ớt, chanh hoặc có thể chỉ cần 1 quả nhưng được khía
ra làm 15 phần… Con số 15 này tương ứng với 15 vị được thờ tại ban sơn
trang (1 vị chúa, 2 vị hầu cận, 12 vị cô sơn trang - PV)
- Lễ ban thờ
cô, thờ cậu: Thường gồm oản, quả, hương hoa, hia, hài, nón, áo… (đồ
hàng mã - PV) gương, lược… Nghĩa là những đồ chơi mà người ta thường làm
cho trẻ nhỏ. Nhưng lễ vật này cầu kỳ, nhỏ, đẹp và được bao trong những
túi nhỏ xinh xắn, đẹp mắt.
- Lễ thần Thành Hoàng: Thường dùng lễ mặn: chân giò lợn luộc, xôi, rượu, tiền, vàng…
Tất
cả các lễ trên đều có thể dâng cúng tại các Đền, Miếu, Phủ,
Đình...không nhất thiết là các ban trong trong chùa. Tuy nhiên, phẩm vật
dâng cúng dù nhiều hay ít, tốt hoặc xấu, ngon hay dở đều phải là thật,
lễ bạc nhưng lòng thành và tâm thành thì Phật, các vị tôn Thần chứng. Lễ
phẩm là biểu hiện của tấm lòng, do đó sẽ không tốt khi dùng lễ giả để
mong biểu thị tấm lòng chân thật.
Bùi Hiền