Ngày nay, người phật tử đôi khi quên mất những giá trị cốt lõi mà bản thân cần có khi bước chân vào cổng chùa. Chắc sẽ có nhiều bạn thắc mắc tại sao cùng lễ Phật mà có người đứng vái, có người lại quỳ để lễ. Vậy đâu mới là cách lễ đúng mà chúng ta cần phải học? Và khi đi chùa phải ăn mặc thế nào là phù hợp nhất?

Dưới đây, tôi xin điểm lại một số nét chính để mỗi người phật tử có thể nhớ lại và học cho đúng. Từ đó sẽ góp phần giúp mỗi phật tử hình thành được sự oai nghiêm trong mỗi hành động của mình.

Khi gặp chư tăng, ni hay bạn đồng tu, bạn cần chắp tay xá chào như sau: Đứng ngay thẳng, hai tay chắp ngang trước ngực, mười ngón tay hướng lên. Khi chắp tay không được bọng giữa, các ngón tay không so le, không để ngang miệng, hai bàn tay không xà xuống. 

Trước khi xá chào hai tay chắp trước ngực, trong khi xá toàn thân trên khom xuống một góc khoảng gần 60 độ, tay cũng xá xuống, kèm theo câu niệm “A Di Đà Phật”. Không đứng xa quá ba mét. Không đứng trên cao xá xuống, không ngồi xá, không vừa đi vừa xá, không xá một tay, không cầm vật trên tay xá, đang làm việc hoặc tay dơ bẩn không được xá, không xá theo kiểu gật đầu lia lịa.

Khi bạn nghe tiếng chuông thì lạy xuống, nghe dập chuông thì đứng dậy. Bạn không được đứng chính giữa chánh điện làm lễ. Không đi ngang qua chỗ người đang lễ, không lên chỗ bục của chư tăng, ni hành lễ.

Khi chư tăng, ni đang ăn cơm, cạo tóc, tụng kinh, làm việc, kinh hành... đều không được làm lễ. Tư thế khi lạy mà người phật tử cần học đó là phải điều chỉnh thân nghiêm chỉnh, hai chân khép lại thành hình chữ V, hai tay từ tư thế chắp trang nghiêm trước ngực từ từ đưa lên trán, khom mình xuống, chống hai tay xuống đất xong ngửa hai bàn tay ra và trán chạm xuống đất ở giữa hai bàn tay. Toàn thân phải hạ sát đất, hai bàn chân duỗi ra, mông chạm sát trên hai gót chân. Đó gọi là “năm vóc sát đất”. Khi đứng dậy, hai tay úp lại, đẩy người từ từ đứng lên trở về vị trí ban đầu, đồng thời xá một xá.

Còn về tư thế quỳ, lưng bạn cần phải ngay thẳng, đầu hơi cúi xuống, hai tay chắp ngay ngắn trước ngực.

Người phật tử phải đi khoan thai nhẹ nhàng, chững chạc, dù trong nhà hay ngoài đường lúc nào cũng phải giữ tướng đi cho ngay thẳng. Không vừa đi vừa nhảy, không liếc ngó hai bên, hoặc hát nghêu ngao, không đi ưỡn ẹo, không đi nhón gót, không vừa đi vừa đưa hai tay lên xuống quá cao, không vừa đi vừa mặc hoặc cởi áo tràng.

Bạn phải nhường bước cho người lớn đi trước. Không đi trước mặt các Thầy, không đi ngang vai với Thầy, phải đi phía sau Thầy. Lên xe, phải nhường cho người già cả, sức yếu lên trước. Đừng chen lấn, xô đẩy giành chỗ ồn ào làm mất tư cách của người phật tử.

Không đứng dựa tường, dựa ghế, dựa cột, không đứng khúm núm, không đứng chống nạnh ra oai. Khi đứng nói chuyện với chư Tăng nên đứng nghiêm chỉnh, hai tay chắp hoặc buông xuống. Khi hành lễ, tụng kinh phải đứng ngay thẳng, hai tay chắp trước ngực.
Không xoay qua xoay lại liếc ngó láo liên. Không đi tới lui làm mất trật tự. Bên cạnh đó, bạn cũng không được đứng trên cao nói chuyện hay kêu gọi chư Tăng ở dưới thấp.

Người phật tử nên mặc y phục trang nhã, kín đáo hợp tầm vóc. Không mặc loại vải quá mỏng tạo sự khiêu gợi hoặc những loại y phục quá ngắn gây hở hang.

Hiện nay, lỗi mà phật tử thường mắc phải khi đi lễ chùa ấy chính là việc ăn mặc. Các bạn nữ thường mặc những bộ váy rất ngắn hoặc những chiếc áo trong suốt. Còn các bạn nam thì mặc sơ mi nhưng phanh cúc gần hết, để hở ngực trông rất vô duyên. Dù lý do là gì thì việc mặc những loại y phục đó đến nơi thờ tự là điều không nên. Bởi một phần trang nghiêm thì bạn được mười phần công đức. Nếu bạn không tôn trọng mình thì sao người khác có thể tôn trọng bạn được. Có một câu ngạn ngữ đã dạy: “Trang phục che đậy được hình hài nhưng lại phơi bày được bản chất”. 

Tôi vẫn nhớ đợt sang Singapore vào mùa hè năm ngoái khi đi đến lễ ở một ngôi chùa, tôi vô tình mặc một chiếc quần ngố đến đầu gối. Lúc đó, vừa đặt chân vào cổng chùa tôi đã bị một bác kéo lại và đưa cho một chiếc khăn nâu để quàng lại che chân. Ở nước ngoài họ làm nghiêm như vậy để giữ cho nơi thờ Phật luôn trang nghiêm và thanh tĩnh nhất. Vậy sao chúng ta không học tập và trước hết việc đơn giản mà bạn có thể làm trước khi để người khác nhắc đó là hãy ăn mặc thật kín đáo và lịch sự. 

Tôi tin đạo Phật ở nước ta sẽ phát triển hơn rất nhiều nếu mỗi người phật tử tự trang bị cho mình những kiến thức căn bản khi đến chùa. Để mỗi khi đặt chân đến cổng chùa chúng ta vừa được đảnh lễ Phật vừa tự quán chiếu lại bản thân giúp thân tâm luôn giữ được sự thanh tịnh và đoan nghiêm nhất. “Cung kính đối với người là sự trang nghiêm cho chính mình”.