HỎI: Chúng tôi đã từng nhiều lần cố gắng để vượt qua cám dỗ và những hạn chế của bản thân mà không thành công. Xin hỏi quý Báo làm cách nào để chiến thắng được chính mình?(KIM HƯƠNG, Đông Thành, Đức Huệ, Long An; LÊ VŨ, Cam Đức, Cam Lâm, Khánh Hòa)

ĐÁP:Bạn Kim Hương và Lê Vũ thân mến!

Một người luôn có những thao thức về những hạn chế, đam mê của chính mình để tìm cách khắc phục, vươn lên là điều đáng quý. Đây chính là động lực, nền tảng quan trọng cho sự chuyển hóa thân tâm. Theo Phật giáo, tâm ý là yếu tố chủ đạo (Ý dẫn đầu các pháp-kinh Pháp cú) dẫn dắt suy nghĩ, lời nói và việc làm của mỗi con người. Tất cả những biểu hiện tốt đẹp hay xấu ác đều bắt nguồn từ tâm ý. Do đó, để làm chủ được mình phải bắt đầu từ nơi tâm.

Ngay đây, người muốn chiến thắng chính mình phải trau giồi cuộc sống hướng nội, thực tập trở về, quán sát tự thân để thấy rõ mọi diễn trình đang xảy ra mỗi phút giây nơi thân tâm của mình. Tâm ý của con người như một dòng sông với vô số ý niệm tuôn trào cuồn cuộn. Và chúng ta luôn bị sai khiến, dẫn dắt bởi những ý niệm ấy. Khi có chánh niệm, chúng ta sẽ nhận ra một điều vô cùng quan trọng là từ nơi ý niệm ban đầu cho đến lúc hình thành một lời nói hay hành vi cụ thể phải trải qua một quá trình. Nhưng vì chúng ta thiếu sự thực tập, quán sát tâm ý nên không ý thức rõ ràng về tiến trình ấy để kiểm soát và định hướng chúng. Do vậy, chúng ta thường giật mình, ăn năn khi sự đã rồi, trong khi đó, nếu ta biết tỉnh thức sớm hơn thì sẽ không đến nỗi nào.

Có ba yếu tố quan trọng là nhận diện thân tâm, giữ vững chí nguyện và chọn môi trường sống lành mạnh cần được áp dụng liên tục trong đời sống để cảnh tỉnh bản thân, vượt qua cám dỗ, làm chủ được mình.

Trước tiên, thực tập chánh niệm để trở về và nhận diện rõ thân tâm. Các bạn có thể thực tập niệm hơi thở, niệm danh hiệu Phật… và luôn ý thức sâu sắc về những gì đang xảy ra trong thân tâm, nhận diện tâm ý của mình ngay từ lúc chúng mới hình thành. Thấy rõ ràng những tham dục, đam mê, khát vọng đang âm thầm trỗi dậy và diễn hành trong tâm. Đơn cử như một người thích uống rượu, mơ màng nghĩ về một tiệc rượu vui vẻ với bạn bè, rồi cất bước đi đến quán rượu. Nhưng nếu có sự chú tâm cảnh giác với những ý niệm đang cám dỗ, sai sử thì chúng ta sẽ thức tỉnh kịp thời, không bị các ý niệm xấu ác dẫn dắt.

Tuy nhiên, lắm lúc chúng ta đã thấy rõ những tâm niệm xấu ác diễn hành trong tâm nhưng lại không chế ngự được. Giống như một người sau khi đến quán rượu đã uống vài ly, được bạn bè mời mọc, chúc tụng lại muốn uống thêm nhưng do dự vì sợ bị say xỉn, bị bệnh đau bao tử hành hạ. Rồi sau phút ngập ngừng thì người ấy quyết định “chơi tới bến”. Dù thấy rõ sự nguy hại của say xỉn nhưng quá yếu đuối buông xuôi vì người ấy không có chí nguyện. Cho nên, lập thệ nguyện là điều vô cùng cần thiết. Có thể phát nguyện trước Tam bảo, phát nguyện trước những người thân hay tự lập nguyện với chính mình. Chí nguyện càng lớn, càng kiên cường bao nhiêu thì người lập nguyện càng vững chãi bấy nhiêu.

Và quan trọng hơn, thiết lập các cộng đồng thân hữu thiện lành và xây dựng môi trường sống lành mạnh đồng thời cách ly hẳn với những nơi, những người thường say sưa, nghiện ngập. Giống như một người đang cai thuốc lá thì không nên gần những nơi đông người hút thuốc. Một người đang cố gắng nói không với rượu chè say xỉn thì tránh xa các quán rượu, tiệc tùng. Còn đối với người nghiện ma túy sau khi cai nghiện trở về muốn dứt điểm nghiện ngập thì phải tuyệt giao vĩnh viễn, cắt đứt quan hệ hoàn toàn với các con nghiện, bạn hút trước đây, thậm chí có thể chuyển đến sinh sống ở một nơi khác. Môi trường sống lành mạnh sẽ trợ duyên rất nhiều cho những ai muốn tránh xa các cám dỗ để làm chủ bản thân mình, không đi vào vết xe đổ đã vấp ngã.

Ai cũng muốn tốt đẹp và luôn mong ước chuyển hóa để hoàn thiện nhưng vì chúng ta quá yếu đuối, dễ buông xuôi và không được sự hỗ trợ, chia sẻ tích cực từ những người thân và cộng đồng nên đã bao lần cố gắng vươn lên mà vẫn chưa thành công. Đức Phật dạy rằng, có hai hạng người mạnh nhất là hạng không sai phạm và hạng người có sai phạm nhưng biết sám hối và khắc phục. Vì thế, các bạn hãy dũng mãnh phát nguyện, quyết lập chí từ bỏ đồng thời học tập phương cách tu dưỡng để chuyển hóa thân tâm. Nếu các bạn kiên trì thực tập, giữ vững chí nguyện thì chắc chắn các bạn sẽ vượt lên chính mình, đạt đến hoàn thiện.

Chúc các bạn tinh tấn!