Con người khởi thuy bằng việc ăn chay
- Phóng viên: Thưa bác sĩ, đối với
xã hội loài người, ăn chay dường như không phải là vấn đề mới mẻ?
-
BS. Nguyễn Thị Kim Hưng: Xét về bản chất, chúng ta cần
phải hiểu rằng, con người không phải là giống ăn động vật, mà là ăn
thực vật, rau quả. Khi nghiên cứu cấu trúc cơ thể như răng, đường tiêu
hóa, hệ thống thoát mồ hôi v.v…, các nhà nghiên cứu đã nêu ra nhiều bằng
chứng nhằm chứng minh rằng con người là sinh vật ăn rau qua. Những loài
ăn động vật thường có đường ruột rất ngắn, có nanh vuốt, móng vuốt.
Chúng sử dụng móng vuốt sắc như dao để vồ, cấu xé con mồi. Những chiếc
răng nanh dài để nghiền thức ăn. Ruột rất ngắn vì việc tiêu hóa thức ăn
động vật mà cụ thể là thịt đòi hỏi chúng không ứ đọng lâu, không gây nên
men thối sản sinh nhiều chất độc. Con người thì khác hoàn toàn: ruột
rất dài, thức ăn đi qua lâu để hấp thu được hết các dưỡng chất cần
thiết.
BS. Nguyễn Thị Kim Hưng
- Vậy chúng ta lý giải như thế nào
khi mới bắt đầu, con người đã biết ăn động vật thông qua hoạt động “săn
bắt”?
- Toàn bộ lịch sử cũng chỉ là giả thuyết về mặt khoa học,
vì những số liệu mà chúng ta tìm được chỉ vốn rất gân đây. Nhưng với
những gì mà khoa học có được, loài người thời nguyên thủy là những người
ăn chay tuyệt đối. Bởi chưa tìm ra lửa để nấu nướng nên họ phải ăn thức
sống; thức ăn tiêu hóa càng chậm càng cần phải có thời gian ở lâu trong
ruột để được lên men. Cho đến mãi sau này, có thể do vô tình vì cháy
rừng, một số động vật bị thiêu chết và tỏa mùi thơm, con người mới phát
hiện ra một loại thức ăn mới, họ bắt đầu biết sử dụng lửa và biết cách
ăn thịt. Tại những vùng đất cổ xưa nhất của loài người như Ấn Độ chẳng
hạn, người ta vẫn còn duy trì việc ăn chay. Đến nay, ở Ấn, việc ăn thịt
bò vẫn còn bị cấm. Riêng ở Việt Nam, trong cách ăn uống, chúng ta dù nói
không ăn chay đi nữa, thì trên thực tế, trong bữa ăn hàng ngày của
chúng ta có đến 90% là thức chay, nhất là ở các vùng nông thôn, những
khi có giỗ tết người ta mới dùng nhiều thịt cá, còn lại hầu hết chỉ ăn
rau củ là chủ yếu.
- Tuy thế, có nhiều người lo ngại
rằng ăn chay sẽ không đủ chất dinh dưỡng cho cơ thể?
- Trên thực
tế, đã có một thời nhiều nhà khoa học cho rằng ăn chay không cung cấp
đủ các loại chất dinh dưỡng cho cơ thể, nên sẽ bị suy yếu. Nhưng chúng
ta cũng phải nhìn nhận rằng các nhà sư chân tu của Phật giáo chỉ ăn
những thực phẩm có nguồn gốc thực vật mà vẫn khỏe mạnh, nhiều người đạt
tuổi thọ cao. Xu hướng hiện nay, nhiều người cho rằng ăn chay có sức
khỏe chẳng thua kém gì ăn thịt, có khi còn khỏe mạnh hơn. Những con thú
như trâu, bò, lạc đà, ngựa v.v… là loài ăn thực vật nhưng chúng vẫn rất
dẻo dai và làm việc không mệt mỏi.
Ăn chay có nhiều lợi ích
- Như vậy, theo bác sĩ, ăn chay có những ích lợi như
thế nào?
- Dưới lăng kính y học, ăn chay trước hết sẽ tránh
được những tác hại so với ăn thịt như: các bệnh lý về tim mạch, ung thư,
ngộ độc thực phẩm, béo phì, đái tháo đường tuýp 2, sỏi mật... Cũng cần
hiểu rằng, do cấu trúc trong cơ thể của con người, mà đặc biệt là dường
ruột rất dài, nên mỗi khi chúng ta ăn động vật, thức ăn sẽ đi qua đường
ruột rất lâu, các chất độc hại từ động vật dễ dàng hấp thu vào cơ thể.
Trong
thực vật có nhiều chất antioxydans - chống oxy hóa. Con người thở oxy
để sống nhưng oxy cũng làm cho con người lão hóa. Đây chính là hai mặt
cùa vấn đế. Cái gì tạo sự sống thì cũng hủy diệt sự sống. Nhờ có nhiều
flavonoid, caroten, nhiều vitamin E, C nên thực phẩm chay có tác dụng
giúp hạn chế oxy hóa tự do phát sinh, Chế độ ăn chay có ít cholesterol,
ít acid béo bão hòa và có nhiều chất xơ, tránh khuynh hướng bị viêm ruôt
thừa, ít bị hội chứng đại tràng kích thích, trĩ và giãn tĩnh mạch
chi...
- Trên phương diện y học, có những
nguy hại nào từ ăn chay không?
- Tuyệt nhiên không có một hạn
chế nào từ ăn chay cả. Nếu có chăng thì đó chỉ là do suy nghĩ từ con
người. Đa số mọi người đều cho rằng ăn chay sẽ không đủ chất. Đây là hạn
chế lớn nhất. Nhưng như Đức Phật đã nói “we are what we think!” (mình
chính là ý nghĩ của mình - NV), nếu mình thấy ăn chay không bổ
dưỡng thì nó sẽ không bổ dưỡng và ngược lại. Đây là góc độ của tâm thức
chứ không còn là góc độ của dinh dưỡng. Từ lâu, khoa học đã gieo vào đầu
dân chúng là ăn chay sẽ không cân đối, cần phải có thức ăn từ động vật.
Do vậy mà đai đa số mọi người cứ mãi ám ảnh. Thực tế thì hoàn toàn
ngược lại.
v Bác sĩ giải thích thế nào khi có người cho rằng, bệnh
tiểu đường phần lớn do ăn chay mà ra?
- Không phải vậy, mà ngược lại
nữa là khác. Tất cả các nghiên cứu khoa học đến bây giờ đều cho rằng ăn
chay sẽ làm giảm bệnh tiểu đường. Tuy nhiên, thực tế ở Việt Nam, nhiều
trường hợp ăn chay bị tiểu đường là do thiếu vận động. Hoạt động thể lực
ít là nguy cơ rất cao để bị bệnh nay. Để hạn chế, mỗi ngày cần vận động
nhiều hơn một chút, tạo điều kiện để được đi bộ càng nhiều càng tốt.
Cần phải có một chế độ ăn uống hợp lý
-
Theo nghiên cứu của giới chuyên môn, một khẩu phần ăn chay như thế nào
thì được xem là đảm bảo sức khỏe?
- Trước hết phải đảm bảo số
lượng của bữa ăn đã. Nếu ăn ít quá thì sẽ suy dinh dưỡng, còn ngược lại
thì sẽ bị béo phì. Tuy nhiên, quan trọng nhất vẫn là làm sao đầy đủ các
chất dinh dưỡng để tạo nên sự cân đối.
Chúng ta có thể làm một cái tháp thực phẩm ăn chay, phải
đầy đủ 4 nhóm. Nhóm thứ nhất và nhiều nhất là rau trái, cần đến 500gr
mỗi ngày. Rau trái cung cấp muối khoáng, sinh tố, các chất chống oxy
hóa, chống lão hóa. Ngũ cốc là nhóm thứ nhì. Đây có thể là gạo, bánh mì,
khoai củ v.v… Trung bình mỗi ngày cần 300gr tùy mỗi người. Các thứ này
sẽ cung cấp năng lượng, tinh bột, vitamin nhóm B tạo nên cảm giác no khi
ăn. Nhóm thứ ba là nhóm cung cấp chất đạm, gồm: đậu, đỗ, sữa v.v…, một
ngày cần khoảng từ 50 đến 100gr. Nhóm cuối cùng là dầu ăn và gia vị. Cần
20 đến 30gr dầu ăn mỗi ngày; gia vị như muối, đường càng ít càng tốt.
Dầu ăn sẽ cung cấp các chất béo cần thiết cho cơ
thể.
- Còn chế độ cụ thể cho mỗi ngày
thì sẽ như thế nào, thưa bác sĩ?
- Thông thường, nên ăn đầy đủ
ba bữa trong một ngày. Riêng đối với chư Tăng Ni Phật giáo, do thực tập
thiền nhiều nên nhu cầu dinh dưỡng rất thấp, kể cả nhu cầu oxy, nên
không cần thiết phải ăn đủ ba bữa một ngày mà họ vẫn khỏe mạnh. Đây thực
sự là một lối sống rất đặc biệt. Chân lý nằm ở chỗ này, còn tất cả
những gì tôi nói chỉ là lý thuyết. Ăn như thế nào mà cảm thấy khỏe là
được. Ví dụ ở Tây Tạng, dù ăn rất cực khổ nhưng người ta vẫn rất khỏe.
Như vậy, quan trọng nhất là mỗi người phải lắng nghe được chính cơ thể
và nhu cầu của bản thân. Phải tin vào cơ thể của mình, hạn chế việc tin
quá nhiều vào bác sĩ. Bác sĩ chỉ nói lý thuyết thôi.
v Nhưng… để
lắng nghe được những gì cơ thể cần, phải chăng là một việc rất khó?
-
Đúng thế! Vì con người bây giờ hầu như mất thói quen đó. Ngày xưa, đi
lại khó khăn, người ta ít cần đến bác sĩ nhưng họ vẫn sống tốt. Bây giờ
tất cả mọi thứ đều phụ thuộc vào bác sĩ. Như thế thì không nên chút nào.
Ăn chay có liên quan đến thực hành tâm linh
- Được biêt, bác sĩ cũng là một người ăn chay trường, nhân
duyên nào đã đưa bác sĩ đến với việc ăn chay?
- Cách đây khoảng
3 năm, tự nhiên tôi bắt đầu quan tâm đến tâm linh, muốn tìm hiểu bản
thể của con người. Từ góc độ là một người làm khoa học đi vào nghiên cứu
về tâm linh, tôi nhận thấy rằng thông qua Phật giáo, việc nghiên cứu sẽ
dễ dàng hơn so với các tôn giáo khác. Tôi đi vào tâm linh bằng con
đường Phật giáo để khám phá, tìm hiểu và tôi nhận ra rằng Phật giáo rất
gần với khoa học. Các tôn giáo khác phải gắn với niềm tin, đức tin mà
trước đó tôi vốn là người không hề có. Chính vì vậy mà tôi tìm đọc rất
nhiều sách liên quan đến Phật giáo được viết bởi những bậc thây rất nổi
tiếng như: HT. Thích Thanh Từ, Thiền sư Thích Nhất Hạnh, Ohso, v.v… Tôi
cũng đọc sách các tôn giáo khác nhưng không nhiều như Phật giáo.
Nhờ
có một người giới thiệu, tôi đến với một trung tâm thiền và đã bắt đầu
thực tập. Thực hành thiền, người hướng dẫn không bắt buộc phải ăn chay,
nhưng tôi nghiệm ra một điều rằng, nếu vẫn còn ăn động vật thì sẽ khó mà
tĩnh tâm. Thế là từ từ tôi bỏ việc ăn mặn. Có một điều rất lạ là trước
đó tôi không ăn chay ngày nào nhưng vẫn có thể bỏ ăn mặn một cách đột
ngột rất dễ dàng, không có gì khó khăn cả.
- Theo như trường hợp của bác sĩ
thì rõ ràng việc ăn chay có quan hệ mật thiết đối với vấn đề thực hành
tâm linh?
- Ở Việt Nam, hầu như chưa có nghiên cứu cũng như tài
liệu nào nói về vấn đề này. Nhưng trên thế giới đã có nhiều công trình
nói lên điều đó. Tôi cũng đã có dịp đọc các tài liệu này và được biết
rằng, sự thức tỉnh tâm linh làm cho con người quan tâm đến ăn chay. Ví
dụ như ở Mỹ hiện tại có khoảng 20 triệu người ăn chay và mỗi năm có thêm
khoảng 1 triệu người nữa. Khi ăn chay, con người dường như nhạy cảm
hơn, việc giết chóc động vật trở nên qua sức đối với họ. Riêng theo tôi,
những người ăn chay dường như tử tế hơn, sống có trách nhiệm hơn, biết
yêu thương hơn. Ở một góc độ nào đó, đây cũng chính là yếu tô tâm linh
của cuộc sống con người.
Xin chân thành cảm ơn bác sĩ!