Hưởng ứng thiện chí của Việt Nam bảo vệ toàn vẹn hệ thống môi trường và phát triển toàn cầu của Liên hiệp quốc là suy nghĩ mang tính trách nhiệm
của tổ chức các hội UNESCO. Đưa ẩm thực vào chuyên mục góp phần làm
sạch môi trường là một nhận thức mới, cần có sự biện giải lý thú cho
nhân loại đồng thuận.
Để phong phú hóa đề tài chay ta không loại trừ ý thức đại chúng và lý giải Phật pháp.
- Đại chúng định nghĩa chữ chay bằng khoa học phân chất, xác
định vật phẩm chay chỉ có từ nguồn thực vật. Tính chất của vật phẩm chay
dung nạp bổ sung năng lượng cuộc sống lành mạnh, cân bằng sinh lý nội
tạng, không tích thừa những tố chất khó chuyển hóa. Sau nhiều năm nghiên
cứu các nhà khoa học đã khẳng định được giá trị dưỡng chất trong
thảo mộc là tốt nhất cho con người. Thảo mộc thay thế hoàn toàn các
chất hữu cơ trong động vật. Đối với dinh dưỡng thuần túy nhân loại đã sử
dụng từ khi có loài người xuất hiện vẫn là cần cho sự sống khi chưa tin
cuộc sống có thảo mộc thay thế. Nhưng dinh dưỡng từ động vật dần dà đã
tồn tích những mầm mống hủy diệt lớn trong xã hội. Trước hết là bệnh tật
dây chuyền từ động vật sang người.
Trong cơ chế sống của động vật lây nhiễm từ hoang dã khi chúng không
có đủ ý thức loại bỏ nguyên nhân gây bệnh, con người không kiểm soát
được thành phần độc hại vô hình chung gánh lấy hậu quả. Đối với động vật
nuôi, nhà chăn nuôi vẫn có cân đối lãi và lỗ, do vậy giá trị thành phẩm
là sự chắt lọc giá trị sản phẩm thừa mà con người đã không thể sử dụng.
Môi trường sống của nhân loại không được sạch, nhân tố phá hoại cuộc
sống, nhân tố đầu tiên cho một môi trường ô nhiễm. Ý thức chay trong đại
chúng đưa con người lìa xa ô nhiễm từ trong thân để không thải sự ô
nhiễm đến cộng đồng.
Lý giải Phật pháp trong ẩm thực chay:
Nhà chùa gọi là trai giới. Trai giới thể hiện bản chất thiện căn, hóa
giải ác nghiệp hỗ trợ đắc lực cho các bậc chân tu. Lý giải ấy là một
trong ngũ giới người tu thọ trì. Nhưng hiểu đúng và đủ giới nầy cần có
một nhận thức khoa học, yếu tố tâm linh đóng vai trò mở rộng khai ngộ Phật pháp.
Trước khi đưa lý giải Phật pháp, câu chuyện gặp thiền sư sẽ khơi cho quý thiện hữu một suy diễn trong ý niệm chay.
Ví dụ một câu chuyện có thật. Ngày nọ, một hành giả là sĩ quan hành
quân. Chiến trận lắng lại trong yên ổn, hành giả ghé chùa nghỉ chân.
Thiền sư trong chù ra chào hỏi. Hành giả hỏi rằng:
- Xin thỉnh thầy, chiến tranh ngày nào sẽ hết ?.
Thầy đáp:
- Ngày nào vị thấy lòng người yên tĩnh ngày ấy hết chiến tranh
- Mô Phật - Hành giả hỏi tiếp – Xin thỉnh thầy thêm câu nữa. Ăn chay mình sẽ được điều gì ?
Thầy đáp:
- Vị là trí giả, tôi xin nói ít. Con trâu, con
bò cả đời chỉ ăn cỏ không biết thịt cá là gì nhưng có ai bảo chúng ăn
chay đâu. Phải chăng thọ dung món chay cần phải thấu rõ chữ chay ?
Có ba lý giải:
1/ Ăn chay để giải nghiệp sát sanh.
2/ Ăn chay để thân tâm được trong sạch.
3/ Ăn chay để Pháp giới ứng thông.
Ba lý giải, thoạt đầu ta hình dung hoàn toàn là giáo lý nhà Phật, dạy đệ tử tu Phật, nhưng phân tích sâu thì đó là khoa học.
Trên thực tế, các động vật hoang dã phần lớn sống trên sự sống sinh
vật khác. Những giống ăn thịt thường hung hãn, luôn hăm he khiến xung
quanh phải lẫn tránh nanh vuốt rình rập. Những con vật thừa hưởng vẫn có
tính tranh đoạt hung dữ. Như vậy trong thịt động vật có những kích
thích tố của bạo ngược. Những giận dữ khi phải chịu đau đớn trước khi
chết đã chuyển thành độc trong từng tế bào, có bộ phận nhiều có bộ phận
ít, ví dụ trong thịt heo phần đầu độc hơn.
Con người có sẵn bản chất thánh thiện, biết cảm nhận sự đau đớn của
các sanh vật trước khi chết. Chúng ta vô cảm chỉ vì nghề nghiệp hoặc vì
đam mê với cái thích chưa được giải bày, vì thiện tâm chưa có duyên để
khởi. Làm người ta cần đứng trên và cao hơn nữa cái nhận thức của cuộc
sống hoang dã. Sự bắt đầu của một thế giới hòa bình là thiện tâm. Thiện
tâm không chấp nhận máu đổ để chiến thắng nên ăn chay, không giết hại
muôn loài là giải nghiệp sát sanh. Sát sanh là bài tập thường ngày của
bạo lực. Sát sanh đã đến cho nhân loại chứ không còn hạn chế trong thế
giới của loài vật. Thế giới có cảnh báo nhưng chỉ là bề mặt của đạo đức
còn chiều sâu chưa thực sự hoàn hảo.
Vật phẩm chay giúp loài người xa dần tội ác, xa dần tính hung
hãn và huân tập căn cơ thiện lành. Sự vung vãi của cái ác đưa đẩy con
người đến chỗ cạn kiệt nhân tính, xã hội trở thành tập thể vô trách
nhiệm với tha nhân. Xã hội đã đầy rác rưỡi từ trong tâm hồn. Ăn chay để
kéo thân tâm con người trở lại với cân bằng, với trong sạch, sự ô nhiễm
bằng ý thức đại chúng được loại bỏ. Sinh lý không xáo trộn là bản chất
của bình yên, không tật bịnh, không sanh bất hòa từ thân, ý và pháp nội
lẫn pháp ngoại. Sự trong sạch đồng nghĩa với thanh tịnh, hệ quả không
sanh không diệt, giúp cho tinh thần sáng suốt. Sáng suốt là trí huệ, là
đuốc soi. Việc làm chân chính, bắt nguồn từ trong suy nghĩ sáng suốt.
Pháp đã ứng thông là vậy!
Thấy Đạo trong Đời là thậm thâm vi diệu Pháp,
Thấy Đời trong Đạo là Cứu cánh Niết bàn.
Đạo và đời không xa lìa, Cái nhân trong đời tạo cái quả trong đạo,
ngược lại cái duyên trong đạo chuyển đổi cái kiếp trong đời. Đạo dẫn con
người đi đến nơi an lạc, nhưng an lạc chính ở nơi ta cùng nhau tạo nên.
Phát xuất từ trai giới trong nhà Phật hay từ chay tịnh trong nhân thế
là những bước đi đầu tiên đến miền an lạc. An lạc là xứ sở của công
bằng, trong đó con người sống biết nhìn xung quanh mình, biết nghĩ có kẻ
khác sợ ta tạo ra những lo âu và phiền nhiễu và biết mình là người có
lỗi.
Khoa học đã có lý, Phật pháp cũng hữu tình. Còn nơi ta ? Xin hãy đồng thuận vậy.
Trần Văn Đường (unescoamthucviet