Chùa Vàm Ray được người dân Trà Vinh coi như một kỳ tích của Phật giáo tại đây.Chùa được ông Trầm Bê (một người con của Phật giáo
Nam tông Khơ me) tài trợ phục chế và cải tạo, trong thời gian 3
năm với tổng kinh phí hơn 1 triệu USD (khoảng gần 20 tỷ đồng vào
thời điểm năm 2010).
Ông Trầm Bê - người đã tài trợ toàn bộ kinh phí phục chế, xây dựng chùa.
Đối với người Khơ me Phật giáo là một phần của cuộc
sống và họ đã kiến tạo một nền văn hóa rực rỡ gắn liền với Phật giáo
Nam tông tại vùng đất Nam Bộ. Ngôi chùa là trung tâm sinh hoạt tôn giáo,
văn hóa, tinh thần của cộng đồng nên được xây dựng bề thế, trang
nghiêm, chạm khắc rất tinh tế với mái cong, nóc nhọn, tháp cao vút, nằm
giữa khuôn viên rộng để bà con đến làm lễ, vui chơi…
Bây giờ chúng ta cùng ngắm vẻ đẹp của chùa Vàm Ray,
niềm tự hào Phật giáo Nam tông Việt Nam. Nếu có thể, trong dịp lễ Vu
lan - báo hiếu, các bạn hãy một lần đến thăm và tịnh tâm ở chùa nhé các
bạn!
Giống như nhiều
chùa Khơ me Nam Bộ, chùa Vàm Ray mang kiến trúc Angkor của người
Campuchia. Chùa Vàm Ray có hai cấp sân rộng bao quanh ngôi chánh điện,
được tráng xi măng. Mái có ba cấp, mỗi cấp được chia thành ba nếp, nếp
giữa lớn hơn, hai nếp phụ hai bên bằng nhau, không có tháp nóc…
Chánh điện chùa.
Điểm chung của chùa Khơ me Nam Bộ là chánh điện thường quay về hướng
Đông, vì họ cho rằng con đường tu hành của Phật đi từ Tây sang Đông.
Khi vào bên trong
chánh điện, các bạn sẽ choáng ngợp bởi vẻ bề thế và lộng lẫy với nhiều
màu sắc, đậm chất văn hoá Khơ me, mang nét đặc thù nền tảng của Bà la
môn giáo, ảnh hưởng sâu đậm văn hoá Ấn Độ.
Đối diện chánh điện
là các cột trụ với hình tượng thần rắn Naga 5 đầu, dùng để thắp nến vào
những ngày lễ hội, tượng trưng cho việc Phật pháp sẽ soi sáng cho nhân
loại, giúp mọi người sống hướng thiện như chính loài rắn (đã được đức
Phật thuần hóa – theo quan niệm của người Khơ me). Cửa vào chánh
điện được chạm trổ rất công phu, tinh xảo, kết hợp giữa phong cách nghệ
thuật chùa và nghệ thuật chạm khắc dân gian, tạo nên nét độc đáo cổ
kính.
Lối vào chùa rất khang trang, rộng rãi.
Tượng thánh bốn mặt
“Maraprum đội đèn” ở chi tiết lan can. Những hàng cột phía ngoài
chánh điện được xây dựng theo lối kiến trúc cổ Cô-ranh, phía trên tiếp
giáp giữa đầu cột với mái chùa có tượng thần Krud mình người đầu chim,
mỏ ngậm viên ngọc với hai tay đỡ mái chùa.
Tất cả các chi
tiết, hoa văn đều được chạm khắc tỉ mỉ bằng đất sét, đặt trên 1
bàn lớn, xong được áp vữa – bê tông vào để đổ thành khuôn, sau
đó dùng những khuôn này để tạo nên những chi tiết, hoa văn trên
công trình.
Đỉnh cao nghệ thuật
thể hiện ở những họa tiết độc đáo nơi mái vòm, tường, các hàng cột và
cầu thang, như tượng đầu vị thánh bốn mặt Maraprum là tiền thân của
Brahma - vị thần sáng tạo ra thế giới, nữ thần Kayno nửa người nửa chim,
chim thần Marakrit.
Trên những hàng cột
là phù điêu các tiên nữ và quái vật. Theo triết lý của người Khmer, đó
là những thử thách đối với phật tử trên bước đường tu thành chánh quả.
Trên mái vòm và cầu thang đều chạm trổ họa tiết có thần rắn Naga, vì họ
quan niệm rằng tấm lòng từ bi hỷ xả của Đức Phật đã thuần hóa được loài
vật nguy hiểm này.
Tượng chằn Year
hung dữ, mặc áo giáp, đứng bảo vệ ngôi chùa. Tượng chằn hình dáng to
lớn, mặt dữ tợn, miệng há rộng, răng nanh to nhọn, tay cầm chày, vốn là
biểu tượng cái ác, xấu, gây thương đau cho mọi người. Nhưng tượng chằn
đặt trong chùa lại là biểu tượng cái thiện vì người Khmer tin rằng loài
vật này được Đức Phật thu phục để phục vụ cho chánh điện, bảo vệ sự bình
yên cho dân lành.
Những vị thần được
bố trí khắp các lối đi, chánh điện như quan niệm của người Khơ me: chính
những vị thần này sẽ che chở và bảo vệ họ.
Một buổi lễ của
người theo đạo Phật giáo Khơ me. Về với đồng bào Khơ me Nam Bộ trong dịp
tết cổ truyền Chôl Chnăm Thmây hay trong các lễ hội, nghĩa là: đi
trong hương hoa, nghe lời cầu kinh, niệm Phật râm ran. Tiếng trống
sa-dăm hòa tiếng hát lâm thôn bay xa. Từ người già đến trẻ đều xênh xang
áo mới. Các cô gái mặc xà rông sặc sỡ, tay bưng mâm có tấm lụa vàng phủ
các lễ vật cúng Phật. Các chàng trai mang đạo cụ phục vụ lễ hội vừa đi
vừa múa trống sa dăm rộn rã cả vùng quê.
Trải qua tiến trình lịch sử, ngôi chùa có một vị
thế rất vững chắc trong đời sống xã hội và tâm thức của người Khơ me Nam
Bộ. Chùa chính là nơi diễn ra các lễ hội lớn trong năm như: Tết cổ
truyền Chôl Chnăm Thmây, lễ Đôn ta, lễ hội Ook -Oom -Bok, cũng là
nơi tập trung bà con Khơ me đến học chữ Paly, học giáo lý, học nghề…
Người Khơ me theo đạo Phật (Phái tiểu thừa) nên mọi nghi thức lễ hội,
đón mừng năm mới đều diễn ra ở các ngôi chùa cổ kính.
NamBun (Theo PLXH)