[23] Chương II
Tương Ưng Ràdha
-ooOoo-
I. Phẩm Thứ Nhất
I. Màra (Tạp 6, Ðại 2,39b) (S.iii,188)
1) Nhân duyên ở Sàvatthi.
2) Rồi Tôn giả Ràdha đi đến Thế Tôn; sau khi
đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
3) Ngồi xuống một bên, Tôn giả Ràdha bạch Thế Tôn:
-- "Màra, Màra", bạch Thế Tôn, được nói
đến như vậy. Cho đến như thế nào, bạch Thế Tôn, được
gọi là Màra?
4) -- Nếu có sắc, này Ràdha, thời có chết
(Màra) hay có sát giả (Màretà), hay có sự chết (Miiyati). Do vậy, này
Ràdha, Ông hãy thấy sắc là sự chết, hãy thấy là sát giả, hãy thấy là
bị chết, hãy thấy là bệnh, hãy thấy là ung nhọt, hãy thấy là mũi
tên, hãy thấy là bất hạnh, hãy thấy tự tánh là bất hạnh. Những ai thấy sắc
như vậy là thấy chơn chánh.
5-7) ... Thọ... tưởng... các hành...
8) Nếu có thức, này Ràdha, thời có chết, hay có
sát giả, hay có bị chết. Do vậy, này Ràdha, Ông hãy thấy thức là sự
chết, hãy thấy là sát giả, hãy thấy là bị chết, hãy thấy là
bệnh hoạn, hãy thấy là ung nhọt, hãy thấy là mũi tên, hãy thấy là
bất hạnh, hãy thấy tự tánh là bất hạnh. Những ai thấy thức như vậy là thấy
chơn chánh.
9) -- Bạch Thế Tôn, chánh quán với mục đích gì?
-- Chánh quán, này Ràdha, với mục đích nhàm chán.
10) -- Bạch Thế Tôn, nhàm chán với mục đích gì?
-- Nhàm chán, này Ràdha, với mục đích ly tham.
11) -- Bạch Thế Tôn, ly tham với mục đích gì?
-- Ly tham, này Ràdha, với mục đích được giải thoát.
12) -- Bạch Thế Tôn, giải thoát với mục đích gì?
-- Giải thoát, này Ràdha, với mục đích Niết-bàn.
13) -- Bạch Thế Tôn, Niết-bàn với mục đích gì?
-- Này Ràdha, Ông đi quá xa với câu hỏi này, không
thế nắm được giới hạn của câu hỏi. Nhập vào Niết-bàn, này Ràdha,
là sự thực hành Phạm hạnh; Niết-bàn là mục tiêu cuối cùng; Niết-bàn
là cứu cánh.
II. Chúng Sanh (Tạp 6, Ðại 2,40a)
(S.iii,189)
1-2) Nhân duyên ở Sàvatthi...
3) Ngồi xuống một bên, Tôn giả Ràdha bạch Thế Tôn:
-- "Chúng sanh, chúng sanh", bạch Thế Tôn,
được nói đến như vậy. Cho đến như thế nào, bạch Thế Tôn,
được gọi là chúng sanh?
4) -- Này Ràdha, dục nào (chanda), tham nào, hỷ nào,
khát ái nào đối với sắc, triền phược ở đấy, triền miên ở đấy, do
vậy gọi là chúng sanh (sattà).
5-7) ... thọ... tưởng... các hành...
8) Dục nào, tham nào, hỷ nào, khát ái nào đối với
thức, triền phược ở đấy, triền miên ở đấy, do vậy gọi là chúng
sanh.
9) Ví như, này Ràdha, các đứa con trai hay các đứa con
gái chơi với cái nhà bằng đất. Cho đến khi đối với những nhà bằng
đất ấy, lòng tham chưa thoát ly, lòng dục chưa thoát ly, lòng ái chưa thoát
ly, lòng khát chưa thoát ly, lòng nhiệt tình chưa thoát ly, lòng khát ái
chưa thoát ly, thời chúng còn tham dính vào, thích chơi, chất chứa, và đắm
trước những nhà bằng đất ấy.
10) Nhưng khi nào các đứa con trai hay các đứa con gái
ấy đối với những nhà bằng đất kia, lòng tham đã thoát ly, lòng dục đã
thoát ly, lòng ái đã thoát ly, lòng khát đã thoát ly, lòng nhiệt tình
đã thoát ly, lòng khát ái đã thoát ly, thời với tay và với chân, chúng phá
tan, phá vỡ, phá sập, không chơi với những căn nhà bằng đất ấy.
11) Cũng vậy, này Ràdha, Ông hãy phá tan, phá vỡ, phá
sập, không chơi với sắc, chú tâm hướng đến đoạn diệt khát ái đối
với sắc.
12-14) ... thọ... tưởng... các hành...
15) ... Ông hãy phá tan, phá vỡ, phá sập và không chơi
với thức, chú tâm hướng đến đoạn diệt khát ái đối với thức.
16) Ðoạn diệt khát ái, này Ràdha, là Niết-bàn.
III. Sợi Dây Tái Sanh (Tạp 6, Ðại 2,37c)
(S.iii,190)
1-2) Nhân duyên ở Sàvatthi...
3) Ngồi xuống một bên, Tôn giả Ràdha bạch Thế Tôn:
-- "Ðoạn diệt sợi dây tái sanh. Ðoạn diệt
sợi dây tái sanh", bạch Thế Tôn, được nói đến như vậy. Thế
nào là sợi dây tái sanh, bạch Thế Tôn? Thế nào là sự đoạn diệt
sợi dây tái sanh?
4) -- Này Ràdha, phàm dục gì, tham gì, hỷ gì, khát
ái gì, phàm những chấp thủ phương tiện, tâm kiên trú, thiên chấp tùy
miên gì đối với sắc, như vậy gọi là sợi dây tái sanh. Sự đoạn
diệt chúng là sự đoạn diệt sợi dây tái sanh.
5-7)... đối với thọ... với tưởng... với các
hành...
8) Phàm dục gì, tham gì, hỷ gì, khát ái gì, phàm
những chấp thủ phương tiện, tâm kiên trú, thiên chấp tùy miên gì đối
với thức, đó gọi là sợi dây tái sanh. Sự đoạn diệt chúng là sự
đoạn diệt sợi dây tái sanh.
IV. Sở Biến Tri (Tạp 6, Ðại 2,37c)
(Parinneyya) (S.iii,191)
1-2) Nhân duyên ở Sàvatthi...
3) Thế Tôn nói với Tôn giả Ràdha đang ngồi một
bên:
-- Này Ràdha, Ta sẽ thuyết về các pháp cần phải
biến tri, sự biến tri. Và Ông đã được biến tri. Hãy lắng nghe và
khéo suy nghiệm, Ta sẽ giảng.
4) -- Thưa vâng, bạch Thế Tôn.
Tôn giả Ràdha vâng đáp Thế Tôn. Thế Tôn nói
như sau:
-- Này Ràdha, thế nào là pháp cần phải biến
tri? Sắc, này Ràdha, là pháp cần phải biến tri. Thọ, này Ràdha, là
pháp cần phải biến tri. Tưởng, này Ràdha, là pháp cần phải biến tri.
Các hành, này Ràdha, là pháp cần phải biến tri. Thức, này Ràdha, là pháp
cần phải biến tri. Những pháp này, này Ràdha, là những pháp cần phải
biến tri.
5) Và này Ràdha, thế nào là sự biến tri?
Này Ràdha, sự đoạn diệt tham, sự đoạn diệt
sân, sự đoạn diệt si. Như vậy, này Ràdha, gọi là chánh biến tri.
6) Và này Ràdha, thế nào là người đã chánh
biến tri? Bậc A-la-hán, cần phải trả lời như vậy. Bậc Tôn giả với tên
như thế này, với dòng họ như thế này. Như vậy, này Ràdha, là
người đã được chánh biến tri.
V. Sa Môn (S.iii,191)
1-2) Nhân duyên ở Sàvatthi...
3-4) Thế Tôn nói với Tôn giả Ràdha đang ngồi một
bên:
-- Này Ràdha, có năm thủ uẩn này. Thế nào là năm?
Sắc thủ uẩn, thọ thủ uẩn, tưởng thủ uẩn, hành thủ uẩn, thức thủ uẩn.
5) Này Ràdha, những Sa-môn hay Bà-la-môn nào không như
thật biết rõ vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của năm thủ uẩn
này, những Sa-môn hay Bà-la-môn ấy không được chấp nhận là Sa-môn giữa các
vị Sa-môn, hay không được chấp nhận là Bà-la-môn giữa các vị Bà-la-môn.
Và những bậc Tôn giả ấy không thể ngay trong hiện tại, tự mình với
thắng trí, chứng ngộ, chứng đạt và an trú mục đích của Sa-môn hạnh hay mục
đích của Bà-la-môn hạnh.
6) Nhưng này Ràdha, những Sa-môn, hay Bà-la-môn nào như
thật biết rõ vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của năm thủ uẩn
này, những Sa-môn hay Bà-la-môn ấy được chấp nhận là Sa-môn giữa các vị
Sa-môn, và được chấp nhận là Bà-la-môn giữa các vị Bà-la-môn. Và những
bậc Tôn giả ấy ngay trong hiện tại, tự mình với thắng trí, chứng ngộ,
chứng đạt và an trú mục đích của Sa-môn hạnh hay mục đích của Bà-la-môn
hạnh.
VI. Sa Môn (S.iii,192)
1-3) Nhân duyên ở Sàvatthi...
4) -- Này Ràdha, có năm thủ uẩn này. Thế nào là
năm? Sắc thủ uẩn, thọ thủ uẩn, tưởng thủ uẩn, hành thủ uẩn, thức thủ
uẩn... (như kinh trên, chỉ thêm sự tập khởi và sự đoạn diệt vào vị
ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của năm thủ uẩn).
VII. Bậc Dự Lưu (S.iii,192)
1-3) Nhân duyên ở Sàvatthi...
4) -- Này Ràdha, có năm thủ uẩn này. Thế nào là
năm? Sắc thủ uẩn... thức thủ uẩn.
5) Này Ràdha, khi nào bậc Ða văn Thánh đệ tử như
thật biết rõ sự tập khởi, sự đoạn diệt, vị ngọt, sự nguy
hiểm và sự xuất ly của năm thủ uẩn này. Vị này, này Ràdha, được
gọi là vị Thánh đệ tử đã chứng Dự lưu, không còn bị thối
đọa, quyết chắc đạt đến cứu cánh bồ-đề.
VIII. Bậc A-La-Hán (S.iii,192)
1-3) Nhân duyên ở Sàvatthi...
4) -- Này Rdha, có năm thủ uẩn này. Thế nào là
năm? Sắc thủ uẩn... thức thủ uẩn.
5) -- Này Ràdha, khi nào Tỷ-kheo sau khi như thật
biết rõ sự tập khởi, sự đoạn diệt, vị ngọt, sự nguy hiểm và
sự xuất ly của năm thủ uẩn này, vị ấy được giải thoát, không có chấp
thủ; như vậy, gọi vị Tỷ-kheo là bậc A-la-hán, đã đoạn tận các lậu
hoặc, đã thành tựu Phạm hạnh, đã làm những việc phải làm, đã đặt
gánh nặng xuống, đã đạt được mục đích, đã đoạn tận hữu kiết sử,
đã giải thoát nhờ chánh trí.
IX. Dục Tham (S.iii,193)
1-2) Nhân duyên ở Sàvatthi...
3-4) Thế Tôn nói với Tôn giả Ràdha đang ngồi một
bên:
-- Này Ràdha, phàm có dục nào, tham nào, hỷ nào,
khát ái nào đối với sắc, hãy từ bỏ chúng. Như vậy, sắc sẽ được đoạn
tận, cắt đứt tận gốc rễ, làm cho như thân cây ta-la, làm cho không thể
tái sanh, không thể sanh khởi trong tương lai.
5-7) ... đối với thọ... đối với tưởng... đối với
các hành...
8) Này Ràdha, phàm có dục nào, tham nào, hỷ nào,
khát ái nào, đối với thức, hãy từ bỏ chúng. Như vậy, thức sẽ được đoạn
tận, cắt đứt tận gốc rễ, làm cho như thân cây ta-la, làm cho không thể
tái sanh, không thể sanh khởi trong tương lai.
X. Dục Tham (Siii, 193)
(Như kinh trên, chỉ thêm vào: "Phàm có những
chấp thủ phương tiện, tâm kiên trú, thiên chấp tùy miên").
II. Phẩm Thứ Hai
I. Màra
1-2) Nhân duyên ở Sàvatthi...
3) Ngồi xuống một bên, Tôn giả Ràdha bạch Thế Tôn:
-- "Màra, Màra", bạch Thế Tôn, như vậy
được gọi đến. Thế nào là Màra, bạch Thế Tôn?
4) -- Sắc, này Ràdha, là Màra. Thọ là Màra. Tưởng
là Màra. Hành là Màra. Thức là Màra.
5) Do thấy vậy, này Ràdha, bậc Ða văn Thánh đệ tử
nhàm chán đối với sắc, nhàm chán đối với thọ, nhàm chán đối với
tưởng, nhàm chán đối với các hành, nhàm chán đối thức. Do nhàm chán, vị
ấy ly tham. Do ly tham, vị ấy giải thoát. Trong sự giải thoát, trí khởi lên:
"Ta đã được giải thoát". Vị ấy biết rõ: "Sanh đã tận,
Phạm hạnh đã thành, những việc nên làm đã làm, không còn trở lui trạng
thái này nữa".
II. Tánh Chất Của Màra.
(Như kinh trước, chỉ thay Màra bằng tánh chất của
Màra (Màradhamma) ).
III. Vô Thường
1-2) Nhân duyên ở Sàvatthi...
3) Ngồi xuống một bên, Tôn giả Ràdha bạch Thế Tôn:
-- "Vô thường, vô thường", bạch Thế Tôn,
được nói đến như vậy. Bạch Thế Tôn, thế nào là vô thường?
4) -- Sắc, này Ràdha, là vô thường. Thọ là vô
thường. Tưởng là vô thường. Hành là vô thường. Thức là vô thường.
5) Do thấy vậy... Vị ấy biết rõ... "... không
còn trở lui trạng thái này nữa".
IV. Vô Thường Tánh
(Kinh như trên, chỉ thay "vô thường" bằng
"vô thường tánh").
V. Khổ
1-2) Nhân duyên ở Sàvatthi...
3) Ngồi xuống một bên, Tôn giả Ràdha bạch Thế Tôn:
-- "Khổ, khổ", bạch Thế Tôn, như vậy
được nói đến. Bạch Thế Tôn, thế nào là khổ?
4) -- Sắc, này Ràdha, là khổ. Thọ là khổ. Tưởng
là khổ. Các hành là khổ. Thức là khổ.
5) Do thấy vậy... Vị ấy biết rõ... "... không
còn trở lui trạng thái này nữa".
VI. Khổ Tánh
(Như kinh trên, chỉ thay "khổ" bằng
"khổ tánh").
VII. Vô Ngã
(Như kinh trên, chỉ thay "khổ" bằng "vô
ngã").
VIII. Vô Ngã Tánh
(Như kinh trên, chỉ thay "khổ" bằng "vô
ngã tánh").
IX. Tận Pháp
(Như kinh trên, chỉ thay "khổ" bằng
"tận pháp" (khayadhamma: chịu sự đoạn tận)).
X. Diệt Pháp
(Như kinh trên, chỉ thay "khổ" bằng
"diệt pháp" (vayadhamma: chịu sự đoạn diệt)).
XI. Tập Khởi Pháp (Samudayadhamma)
(Như kinh trên, chỉ thay "khổ" bằng
"tập khởi pháp").
XII. Ðoạn Diệt Pháp (Nirodhadhamma)
(Như kinh trên, chỉ thay "khổ" bằng
"đoạn diệt pháp").
III. Phẩm Sơ Vấn
I. Về Màra (Tạp quyển 6, Ðại
2,40c) (S.iii,198)
1-2) Nhân duyên ở Sàvatthi...
3) Ngồi xuống một bên, Tôn giả Ràdha bạch Thế Tôn:
-- Lành thay, bạch Thế Tôn! Thế Tôn hãy
thuyết pháp vắn tắt cho con, để con sau khi nghe pháp, có thể sống
một mình, an tịch, không phóng dật, nhiệt tâm, tinh cần.
4-23) -- Cái gì là Màra, này Ràdha, ở đây Ông cần
phải đoạn trừ lòng dục, đoạn trừ lòng tham, đoạn trừ lòng dục và tham. Và
cái gì là Màra, này Ràdha? Sắc, này Ràdha, là Màra; ở đây Ông cần đoạn
trừ lòng dục, cần đoạn trừ lòng tham, cần đoạn trừ lòng dục và tham.
Thọ là Màra, ở đây Ông cần đoạn trừ lòng dục, cần đoạn trừ lòng
tham, cần đoạn trừ lòng dục và tham. Tưởng... Các hành... Thức là Màra, ở
đây Ông cần đoạn trừ lòng dục, cần đoạn trừ lòng tham, cần đoạn trừ
lòng dục và tham.
24) Cái gì thuộc về Ma tánh (Màradhamma), này Ràdha,
ở đây, Ông cần phải đoạn trừ lòng dục, cần phải đoạn trừ lòng tham, cần
phải đoạn trừ lòng dục và tham...
25) Cái gì là vô thường...
26) Cái gì là vô thường tánh...
27) Cái gì là khổ...
28) Cái gì là khổ tánh...
29) Cái gì là vô ngã...
30) Cái gì là vô ngã tánh...
31) Cái gì là đoạn tận...
32) Cái gì là đoạn diệt...
33) Cái gì là tập khởi tánh, ở đây Ông cần phải
đoạn trừ lòng dục, cần phải đoạn trừ lòng tham, cần phải đoạn trừ lòng
dục và tham.
II. Ðoạn Diệt Tánh (S.iii,199)
1-2) Nhân duyên ở Sàvatthi...
3) Ngồi xuống một bên, Tôn giả Ràdha bạch Thế Tôn:
-- Lành thay, bạch Thế Tôn! Thế Tôn hãy
thuyết pháp vắn tắt cho con, để con sau khi nghe pháp, có thể sống
một mình, an tịnh, không phóng dật, nhiệt tâm, tinh cần.
4) -- Cái gì là đoạn diệt pháp, này Ràdha, ở
đây, Ông cần phải đoạn trừ lòng dục, đoạn trừ lòng tham, đoạn trừ lòng
dục và tham. Và cái gì là đoạn diệt pháp, này Ràdha? Sắc, này Ràdha,
là đoạn diệt pháp; ở đây Ông cần phải đoạn trừ lòng dục, cần phải
đoạn trừ lòng tham, cần phải đoạn trừ lòng dục và tham. Thọ... Tưởng...
Các hành... Thức là đoạn diệt pháp; ở đây Ông cần phải đoạn trừ lòng
dục, cần phải đoạn trừ lòng tham, cần phải đoạn trừ lòng dục và tham.
IV. Phẩm Thân Cận
I. Màra (Phẩm III - Sơ vấn)
II. Màra Tánh (Phẩm III - Sơ vấn)
III. Vô Thường (Phẩm III - Sơ vấn)
IV. Vô Thường Tánh (Phẩm III - Sơ vấn)
V. Khổ (Phẩm III - Sơ vấn)
VI. Khổ Tánh (Phẩm III - Sơ vấn)
VII. Vô Ngã (Phẩm III - Sơ vấn)
VIII. Vô Ngã Tánh (Phẩm III - Sơ vấn)
IX. Tận Diệt (Phẩm III - Sơ vấn)
X. Ðoạn Diệt (Phẩm III - Sơ vấn)
XI. Tập Khởi (Phẩm III - Sơ vấn)
XII. Ðoạn Diệt Tánh (Phẩm III - Sơ
vấn)