Năm 2008, theo kết quả cuộc khảo sát tôn giáo của Pew Forum, Phật giáo đã leo lên hạng 3 trong số các tôn giáo có hành đạo tại Hoa Kỳ, sau Ki-tô giáo và Do Thái giáo. Cuộc khảo sát này cho thấy tín đồ Phật giáo chiếm 0,7% (khoảng 2 triệu người), Hồi giáo chiếm 0,6% và Ấn Độ giáo chiếm 0,4%.

Tuy nhiên, cuộc khảo sát của Pew đã không tính đến tiểu bang Hawaii, nơi có nhiều dân Á châu, đặc biệt người Hoa Kỳ gốc Nhật Bản có khuynh hướng là Phật tử. Mặt khác, tất cả các cuộc phỏng vấn đều thực hiện bằng tiếng Anh hoặc tiếng Mễ (Tây Ban Nha). Trong khi, thống kê dân số Hoa Kỳ cho thấy 40% của 10 triệu dân Á châu sống ở Hoa Kỳ không nói tiếng Anh hoặc tiếng Mễ mà lại nói các ngôn ngữ khác như tiếng Thái, Việt, Lào, Hoa, Miến v.v… Do đó, nếu được phỏng vấn bằng tiếng bản địa, thì số lượng Phật tử tại Hoa Kỳ có thể là 1,7% (khoảng 5 triệu), ngang bằng với số tín đồ Do Thái giáo.

Năm 2001, chỉ có 76,5% dân Hoa Kỳ tự nhận mình là Ki-tô giáo (Christian). Religioustolerance.org đã trưng dẫn cuộc nghiên cứu của ARIS, cho thấy số tín đồ Ki-tô giáo lớn tuổi giảm từ 86% xuống 77% vào năm 2001. Điều gây chú ý là cũng trong thời kỳ này, thành phần Không-tôn-giáo gia tăng 110% tức là chiếm 13,5 % dân số. Căn cứ vào dữ kiện này, cùng với sự liên tục suy giảm của Ki-tô giáo Hoa Kỳ, sự gia tăng của các tôn giáo phương Đông và tính cả những người tự nhận mình là Không-tôn-giáo, chúng ta có thể rút ra một kết luận chính xác là Hoa Kỳ không còn là một quốc gia thuần túy Ki-tô giáo nữa. Những chính sách như cầu nguyện tại nhà trường, ngăn không cho dạy thuyết Tiến hóa ở trường học (Intelligent Design) và 10 Điều răn của Chúa (Ten Commandments) đang trưng bày ở các tòa án cùng những chính sách nghiêng về Ki-tô giáo không còn phù hợp với một xã hội đa dạng. Hiện đang có sự xuất hiện một loạt những sức mạnh mới đã đưa tới sự lớn mạnh của cộng đồng Phật giáo cùng Không-tôn-giáo v.v… và được nền văn hóa Hoa Kỳ chấp nhận.

Chất xúc tác nào đã khiến Phật giáo thành công? Theo ý kiến của chúng tôi, sự thành công của Phật giáo tại Hoa Kỳ và khắp thế giới Tây phương nằm trên ba phương diện: Lời giáo huấn chính của Phật về lòng từ bi (compassion), sự khoan dung (tolerance) và hợp lý (rationality), qua đó cá nhân ứng nghiệm và chuyển hóa tâm thức (spiritual transformation) vượt qua nỗi sợ hãi trong tôn giáo truyền thống của Tây phương. Thứ nữa, sự phát triển còn dựa vào thế hệ giáo thọ mới là những Phật tử sinh trưởng ở Hoa Kỳ, đã học được cách truyền đạt khéo léo giáo pháp tới quần chúng. Sau hết, có lẽ điều tác động mạnh mẽ nhất là sự không thỏa mãn của rất nhiều người Hoa Kỳ cũng như Tây phương về các tôn giáo cực đoan, bảo thủ… đã giúp Phật giáo xuất hiện như một tôn giáo thay thế (alternative religion) có khả năng đứng vững và tồn tại.

Phật giáo tại Hoa Kỳ xuất hiện như là một tôn giáo nổi bật có khả năng thay thế và là một sức mạnh tâm linh, văn hóa và chính trị trong thế kỷ XXI. Sách Hướng dẫn cho Phật tử Hoa Kỳ (The Guide to Buddhist America) xuất bản năm 1998 đã liệt kê 1.000 thiền đường tại Hoa Kỳ và Canada. Ngày nay, bạn có thể vào bất cứ tiệm sách Borders, Barnes and Noble nào và sẽ thấy một số sách rất lớn dành cho sự giải thoát tâm linh của người Phật tử. Phật giáo còn tạo ảnh hưởng lên các tâm lý gia hiện đại, muốn khám phá tiềm năng của nhận thức và những lợi ích về mặt sức khỏe của Thiền. Như là một hiện tượng của văn hóa, giờ đây mọi người đều thấy và có thể mua tượng Phật, chuỗi hạt và các mặt hàng liên quan đến Phật giáo khắp nơi. Điều thú vị nhất là một cuộc khảo sát mới đây của Journal for the Scientific Study of Religion, trong đó 26.125.000 người Hoa Kỳ (12,6% dân số) nói rằng đời sống tâm linh hàng ngày của họ ảnh hưởng bởi Phật giáo.

Từ giữa thập niên 1990, đã có những phim nói về Phật giáo của Hollywood như Little Buddha, Kundun, Seven Years in Tibet và Enlightenment Guaranteed đó là không kể cả một tập hợp những phim khác mang chủ đề Phật giáo như Star Wars và Matrix. Đã có rất nhiều ngôi sao Hollywood nổi tiếng thực hành Phật giáo như Tina Turner, Orlando Bloom, Richard Geere, Steven Seagal, Keanu Reeves, Patti Smith v.v… Còn trên lãnh vực internet, Phật giáo giống như một nhà máy điện với vô số mạng lưới phục vụ cho việc giảng dạy và truyền bá. Nếu vào Google và gõ "Buddhism", bạn sẽ có khoảng 33,4 triệu nguồn tin tức.

Là một sức mạnh chính trị, nhưng lại có rất ít Phật tử tại Hoa Kỳ dấn thân tham gia chính trường. Chỉ có dân biểu Phật giáo Bob Matsui ở Sacramento (California) mất năm 2005. Năm 2007, hai dân biểu Phật tử là Mazie Hirono của Hawaii và Hank Johnson của Georgia đắc cử Quốc hội thứ 110 của Hoa Kỳ. Bên cạnh đó, những tổ chức như Buddhist Peace Fellowship đã dấn thân vào việc cải cách án tử hình, bảo vệ môi trường và xúc tiến hòa bình toàn thế giới…

Nguyên tác: Buddhism in America của G.R. Lewis