Cây “Sa la” mà khá nhiều
người Việt hiện nay hiểu nhầm không phải là cây Sāla (Sal tree), một
loài cây ghi dấu nơi Đức Phật Thích Ca nhập diệt trong rừng Sāla tại Câu
Thi Na (Kusinārā), kinh đô của tiểu quốc Mallas, Ấn Độ cổ đại.
Cây “Sa la” bị gọi sai chính là cây
ngọc kỳ lân, đầu lân, hay hàm rồng, tên khoa học là Couroupita
guianensis, thuộc họ Lecythidaceae, chi lộc vừng (Barringtonia), người
Ấn cũng xem là một loài cây thiêng, được trồng ở một số đền thờ Hindu
giáo, nhưng họ gọi loài này là Nagakeshar, hay Nagalingam. Người Trung
Quốc và người Nhật đều gọi Sāla là Sa la song thụ (沙羅双樹 - サラノキ), song ít
nhiều vẫn có nhầm lẫn, còn tiếng Thái Lan gọi là “ดอกพะยอม”.
 |
Hoa Sa La là một trong ba loài cây thiêng liên quan đến cuộc đời của Đức Phật
|
Kinh Đại bát Niết bàn miêu tả lúc Đức Phật nhập diệt như sau:
“Lúc đó, đúng giữa đêm, Đức Như Lai
nằm trên giường thất bảo trong rừng Sa la nhập tứ thiền yên lặng mà Niết
bàn. Liền đó, bốn cặp cây Sa la: cặp hướng đông, cặp hướng tây, bốn
ngọn cây hợp lại thành một tàng, cặp hướng nam, cặp hướng bắc, bốn ngọn
cây hợp lại thành một tàng, che giường thất bảo trùm lên thân Như Lai.
Những cây Sa la đó, tất cả lá biến thành sắc trắng như bạch hạc, nhánh
lá, hoa trái và thân cây thảy đều rụng rớt nứt nẻ, lần lần khô héo gãy
rớt. Đồng thời, vô lượng thế giới ở mười phương đều chấn động, vang ra
tiếng rằng: “Khổ thay! Khổ thay! Thế giới trống rỗng”. Lại vang ra tiếng
buồn than diễn nói nghĩa vô thường, khổ, không”.
Sa la là loài cây đã phủ hoa xuống
trắng rừng để cúng dường kim thân Đức Phật lần cuối cùng, kính tiếc giã
biệt một bậc Thầy của trời và người. Những cánh hoa trắng bay khắp rừng
như cùng diễn nói nghĩa của các pháp vô thường, khổ, không.
Không còn thấy: “Vào mỗi buổi sáng
sớm, Người mặc trang phục, khoác áo cà sa, cầm bình bát đi vào thành
khất thực. Khi trở về, thọ trai xong, Người tự tay xếp dọn y bát, rửa
chân và ngồi lên chiếc bồ đoàn, hai chân xếp chéo, thân ngay thẳng, mắt
chăm chú nhìn về phía trước…”.
Nhưng hình ảnh Đức Như Lai cầm bình
bát với đôi chân trần bước đi trong nắng mai ấm áp, gương mặt an lạc
rạng ngời, trên đầu là bóng mây lành che phủ, chung quanh là cỏ cây hoa
lá, thú rừng và những tiếng chim hót líu lo, cùng tỏa ra những năng
lượng an lành, ấm áp yêu thương, diễn nói sinh động bốn đức lớn Từ, Bi,
Hỷ, Xả. Tất cả những hình ảnh giản dị, thanh khiết đó đã in đậm trong
tâm trí biết bao thế hệ Phật tử.
Để vào năm 250 trước Tây lịch, vị
hoàng đế nhân từ Asoka, người đã dựng lên khắp mọi nơi trên đất nước Ấn
Độ hai loại nhà thương cho người và cho súc vật, khi đến đảnh lễ cúng
dường nơi Đức Phật Thích Ca nhập diệt, đã không kìm được nước mắt từ sâu
thẳm lòng mình, khóc ngất đi trong tiếng rì rào của gió rừng Sa la và
sự trầm mặc của những ngôi tháp cổ.
Đức Phật đã chọn rừng cây Sa la để
nhập diệt, bởi đó cũng là nơi mà bảy lần trong tiền kiếp Người đã nhập
diệt. Và trong vô tận của chân thường, chân lạc, chân ngã và chân tịnh,
vẫn còn đó sắc trắng của những đoá Sa la tán xuống…, Người cũng như hoa
vẫn thường tại thế!
Thích Thanh Thắng (PGVN)