Hơn sáu giờ sáng, ô tô khởi hành từ Hà Nội đi Ninh 
Bình. Đón chúng tôi ở khách sạn Hoa Lư là chị Phạm Thị Lan, 
“bà chủ” của khu du tâm linh nổi tiếng Tràng An - Bái Đính. Chị
Lan là vợ của doanh nhân  Nguyễn Xuân Trường. Nghe nói vợ chồng
chị đã đầu tư hàng ngàn tỷ đồng để xây dựng khu du lịch tâm 
linh này.
Tôi đã nhiều lần đến cố đô Hoa Lư, vào thắp hương ở đền thờ 
vua Đinh, vua Lê, rồi đi thuyền vào một vài hang động ở nơi được
coi là vịnh Hạ Long trên cạn kỳ thú này. Dẫu vậy, trở lại 
cố đô lần này, tôi thực sự ngạc nhiên. Nơi xưa kia là ruộng 
hoang mọc đầy cỏ lác nay là con đường nhựa phẳng lỳ. Những 
khoảng đất hai bên đường bạt ngàn những cây bồ đề mới trồng. 
Chị Lan cho hay, đất ở đây nếu phân lô bán cũng lên tới bảy, 
tám tỷ đồng mỗi lô. Như vậy, có thể thu hàng ngàn tỷ đồng. 
Nhưng, vợ chồng chị không bán mà trồng cây bồ đề.
Đây là rừng bồ đề lớn nhất Viết Nam. Cây bồ đề của nhà Phật 
lên xanh ở vùng đất thiêng. Ngồi trên xe ô tô tôi ngỡ như ngồi 
trên con thuyền đang rẽ sóng đi giữa vịnh Hạ Long. Một vùng non 
xanh nước biếc linh thiêng tưởng như đã ngủ quên ngàn năm đang 
thức dậy.
Câu chuyện nàng công chúa Phất Kim thời nhà Đinh bị gả cho phiên
bang đã bị chồng hành hạ, xẻo tai, rạch mặt …được kể lại bên
giếng Ngọc. Khi nàng trốn được, trở về nhà, đến bên giêng soi 
mình, nhận ra những vết sẹo ngang dọc trên gương mặt xinh đẹp 
ngày xưa, nàng khóc, nước mắt như mưa, không chịu nổi, nàng đã 
nhảy xuống giêng trẫm mình. 
Nước giếng trong xanh như ngọc cho đến tận bây giờ, sau một 
ngàn năm.
Đứng bên giêng Ngọc, chúng tôi bái vọng lên chùa Bái Đính. Ngôi 
chùa linh thiêng có tự ngàn năm. Theo sử sách, Bái Đính cổ tự,
do thiền sư Nguyễn Minh Không dựng lên. Sách “Đại Việt sử ký 
toàn thư" có ghi: "Quốc sư Minh Không rất linh ứng, phàm khi 
có tai ương, hạn hán, cầu đảo đều nghiệm cả”. 
Chùa thờ Phật, thờ Mẫu, tọa lạc trên một ngọn núi cao 187 
mét. Khi kinh lý qua đây vua Lê Thánh Tông tự tay đề bốn chữ: 
Minh đỉnh danh lam. Theo người đời truyền lại, Bái Đính có 
nghĩa là cúng bái trời đất, tiên Phật ở trên cao.
Chúng tôi đến khu chùa Bái Đính mới. Thực ra, đây là một quần 
thể được tọa lạc trên các quả đồi, từ thấp lên cao chia làm 5 
cấp theo đường chính đạo: Từ Tam quan nội, đến tháp chuông, 
điện Quan thế Âm Bồ Tát, điện thờ Phật Tổ và trên cùng là 
tòa Tam Thế.
Bước vào hành lang La Hán, tôi thực sự ngạc nhiên. Hành lang 
bằng gỗ chạy dài từ chân đồi lên đỉnh đồi thật kỳ vĩ. Đông 
nghịt người đến với khu du lịch tâm linh Bái Đính. Có ngày lên 
tới 40 - 50 ngàn người. Hai hành lang với 500 pho tượng La Hán 
ngự tọa, mỗi tượng cao 2 người, mỗi vẻ mặt con người cuồn cuộn
đau thương chảy giữa đời” như nhà thơ Huy Cận đã viết.
Tôn Ma ni Bảo; Tôn tuệ quảng Tăng; Tôn ca na Diếp; Tôn ca na đê Bà;
Tôn giả kiên trì Tam Tự …500 trăm vị La Hán đầy đủ họ tên, như 
đang hiện hựu quanh ta, như đang cùng ta sống cuộc sống thường 
nhật với mọi vui buồn trần thế! Tôi nhìn lên pho tượng Di Lặc 
bằng đồng cao 10 mét, ngự trên đỉnh đồi cao 93 mét bên phải tòa
Tam Thế và nhớ tới hai câu thơ:
No nê , vui vẻ với đời
Kìa ông Di Lặc đang cười với ta.
       
Có phải triết lý nhà Phật và triết lý dân gian đã giúp ông 
cha ta vượt lên mọi khó khăn trong cuộc sống bể dâu?
Chúng tôi lên thắp hương ở điện thờ Phật Tổ và Tòa Tam Thế. 
Gióng một hồi chuông. Tiếng chuông trầm mặc ngân xa. Tận cùng 
những hang động. Tận cùng của lòng người, của sự thành tâm, 
thành ý, nơi linh thiêng ngàn năm, nơi vị hoàng đế đầu tiên – 
Đinh Tiên Hoàng  đã đúc đồng tiền đầu tiên  với niên hiệu “Thái
Bình” của một nhà nước tập quyền độc lập đầu tiên : Đại Cồ 
Việt.
Buổi trưa. Chúng tôi ăn cơm chay ở tầng trệt tòa Tam Thế. Nhà ăn
cho cả ngàn người. Ngồi trên bộ tràng kỷ, tôi đọc cuốn sách “Chào
mừng quý khách đến Tràng An - Bái Đính”. 
Mười ngàn tượng Phật bằng đồng, mười lăm ngàn người tham dự
đại lễ cung nghênh ngọc xá lợi Phật, một ngàn xe tham gia lễ 
rước, một ngàn bộ tràng kỷ cho khách ngồi …
Tôi đọc 13 kỷ lục Việt Nam của chùa Bái Đính và hỏi chị 
Lan số tiền bỏ ra mua vàng giát tượng? Chị cười. Rồi tôi cũng 
biết 5 pho tượng Phật giát vàng, mỗi pho bỏ ra 7 tỷ tiền mua 
vàng. Tiền bạc phù vân, nhưng giá trị văn hóa, tâm linh là 
trường tồn.
Đến phủ Khống nơi thờ vị Đinh Công tiết chế và bảy vị quan 
trung thần của nhà Đinh cũng là nơi có hang Khống, để bắt đầu 
cuộc hành trình bằng thuyền đi qua 13 hang động kỳ bí dài 13 
cây số. 
Cô lái đò kể cho chúng tôi nghe câu chuyện cách đây một ngàn 
năm: Khi vua Đinh bị tên phản tặc Đỗ Thích dùng thuốc độc hãm 
hại rồi băng hà, triều đình biến loạn, có bảy vị quan trung 
nghĩa đã đúc 100 cỗ quan tài bằng đồng khâm liệm và chôn cất 
vua. Sau đó họ cùng nhau tuẫn tiết, để lại bí mật muôn đời về
ngôi mộ thật của vua Đinh. 
Một vị Đinh Công đã lập bát nhang cho bảy vị trung thần, 
rồi  nhân dân lập đền thờ. Nơi đây còn có cây thị tương truyền 
là hậu duệ của cây thị linh thiêng ngàn năm tuổi , có quả thị 
tròn , và những quả thị dẹt trên cùng một cây. Thị tròn để 
thờ Trời Phật, thị dẹt để thờ thánh thần!
Kỳ tới: Tuyệt tác chim phượng hoàng bay trên Bái Đính
Theo: Tầm nhìn