Gia đình Phật tử: thực trạng và giải pháp

Lời thưa: Kính thưa chư vị. Kính thưa quý Anh Chị trưởng , đến thời điểm nầy tổ chức Gia đình Phật tử được xã hội đánh giá là một tổ chức sinh hoạt tu học hiệu quả, nội hàm giáo dục sâu sắc góp phần lợi lạc cho xã hội, đem lại niềm an vui cho đời. Là một người trong cuộc, vui buồn cùng màu lam thân thương gần 60 năm, chúng tôi mong ước khi đọc bài viết này anh chị sẽ thấy hình ảnh của đơn vị mình, huyện thành mình,tỉnh mình để từ đó chúng ta có hướng giải quyết bài toán khó của việc duy tri và phát triển Gia đình Phật tử hiện nay trong một đất nước đang phát triển và nhiều thách thức. Người viết bài này xin trình bày quan điểm của mình với đề tài GĐPT : THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP với ước mong GĐPT luôn luôn là một tổ chức áp dụng Ngũ minh pháp trong việc tu học…theo lộ trình Giới – Định – Tuệ.

A MỞ ĐẦU

  Từ đại hội lần thứ I  năm 1951, Gia đình Phật hóa phổ đổi tên thành Gia đình Phật tử ; tổ chức áo lam đã không ngừng phát triển và trở thành một tổ chức giáo dục thanh thiếu niên của Giáo hội PGVN  uy tín  nhất trước 1975. Mặc dù có nhiều ngoại chướng  nhưng nhờ tinh thần vô ngã vị tha  mà người Phật tử tu học trên tinh thần “Tứ chúng đồng tu”  có kết quả đáng trân trọng. Về tổ chức GĐPT, trong suốt 24 năm tồn tại chưa hề bị phân hoá.  Sau ngày 30/4/1975, đất nước thống nhất…thì niềm vui  và nỗi lo đan xen  vào  từng gia đình, từng cá nhân, từng tổ chức   như một quy luật nghiệt ngã sau chiến tranh…Gia đình Phật tử là một bộ phận của cộng đồng xã hôi  cũng phải chịu ảnh hưởng sâu sắc. Tổ chức GĐPT gặp quá nhiều chướng duyên từ năm 1975 đến 1992 về vấn đề pháp lý. Mặc dù năm 1981 GHPGVN ra đời nhưng mãi đến đại hội nhiệm kỳ III(1992-1997) Giáo hội mới ra các văn bản đề cập đến việc sinh hoạt của GĐPT .

Và kể từ đại hội kỳ IV (1997-2002) tổ chức GĐPT chính thức được công nhận, Phân ban GĐPT TW được thành lập (1998).Hiện nay cả nước đã có 34 tỉnh thành có GĐPT đang sinh hoạt tu học  với số lượng  gần 100.000 Huynh trưởng và Đoàn sinh.

B.THỰC TRẠNG  GĐPT HIỆN NAY   

I . Thuận duyên:  

*  GĐPT  sinh hoạt tu học trong lòng GHPGVN, được Giáo hội quan tâm.

* Tổ chức GĐPT  tự hào về những Chư Tôn Đức, tiền bối hữu công, người anh sáng lập, xây dựng nên như Bác Tâm Minh Lê  Đình Thám, Hoà Thượng Thích Minh Châu, anh Nguyên Hùng Võ Đình Cường, chị Tâm Chánh Hoàng Thị Kim Cúc…., anh Tâm Mẫn Võ Nhi, chị  Tâm Mỹ Nguyễn Thị Kim Chi….

* Trong quá khứ cũng như hiện tại  GĐPT luôn góp phần đem lại niềm vui cho đời  và làm vơi đi nỗi đau nhân thế nên được Chư Tôn Đức, Tín đồ Phật tử giúp đỡ, được quần chúng kính trọng.

II . Những khó khăn trở ngại:

1/ Tại đơn vị GĐPT cơ sở, huyện, thành.

a/ Thiếu Huynh trưởng cầm đoàn : Huynh trưởng lớn tuổi thì lực bất tòng tâm, cá biệt có anh chị sống lâu lên lão làng, xem thường , thiếu tin tưởng vào đội ngũ Huynh trưởng  trẻ và hay hờn dỗi với cấp trên.  Huynh trưởng đã kinh qua trại huấn luyện đào tạo (Lộc uyển. A Dục) thì vào đại học, cao đẳng, học nghề, khi đã ra trường thì phải lo tìm công ăn việc làm ở các thành phố lớn không còn điều kiện trở về quê hương, tâm chưa an để lo nghĩ về tổ chức.

 b/ Nguồn quỹ hoạt động rất hạn hẹp, Huynh trưởng tại đơn vị phải tự thân vận động để trang trải; đời sống của Huynh trưỏng đa số đều  khó khăn thiếu  thốn.

c/  Có nơi, có lúc GĐPT chưa được chư vị Trụ trì, Ban Hộ tự nhiệt tình bảo trợ, giúp đỡ thậm chí  xãy ra bất hoà ; một số Đạo hữu không mấy thiết tha, ưu ái với  đơn vị GĐPT và Đoàn sinh thì bị hụt hẫng hoang mang, việc sinh hoạt trì trệ; Đoàn sinh thưa dần, chưong trình tu học cho các bậc không thực hiện được một cách trọn vẹn.

d/  Có nơi, khi mới  tái sinh hoạt thì số lượng Đoàn sinh khá đông đảo nhưng được một thời gian, các em thấy chán vì sinh hoạt đơn điệu không thật sự lôi cuốn hấp dẫn do nhiều nguyên nhân chủ quan như: Ban Huynh trưởng không phân công cụ thể cho từng Huynh trưởng phụ trách và nhiều Huynh trưởng lại quá dễ dãi với chính bản thân mình; thiếu tinh thần trách nhiệm; lý tưởng phục vụ của người Huynh trưởng mờ nhạt, Ban Huynh trưởng nhiều nơi mất đoàn kết, Huynh trưởng và phụ Huynh Đoàn sinh chưa có mối quan hệ gắn bó mật thiết; thu chi tài chánh thiếu minh bạch , nguồn quỹ nhiều đơn vị không được quản lý chặt chẽ, có nơi mạnh ai nấy mượn khi có việc cần chi tiêu thì không thu hồi được.

 e/  Việc học thêm tràn lan cũng ảnh hưởng không nhỏ đến việc sinh hoạt của Đoàn sinh.

 f/   Một số Ủy viên đại diện và các phụ tá tại huyện, thành phố chưa phát huy hết năng lực hoạt động, thiếu năng động, sáng tạo, chưa mạnh dạn đổi mới phương thức sinh hoạt bằng các hình thức như: Hội thi giao lưu Phật pháp – Hoạt đông Thanh niên – Văn nghệ -  Hoạt động Xã hội; tổ chức thăm viếng  sinh hoạt giao lưu luân phiên liên Gia đình các đơn vị liền kề. v.v…nhằm tạo khí thế thi đua sôi nổi giữa các đơn vị.

 2/   Tại một số Ban hướng dẫn Phân ban GĐPT các  tỉnh, thành .

 a/   Chưa có tiêu chí thi đua cụ thể cho các đơn vị nên việc đánh giá thi đua theo cảm tính, thiếu khách quan chính xác, chưa tạo được động lực thúc đẩy phong trào thi đua sinh hoạt tu học giữa các đơn vị trong tỉnh, thành.

 b/   Chưa đặt nặng công tác tham sát, thăm viếng đột xuất nhằm động viên khuyến tấn các đơn vị làm tốt đồng thời điều chỉnh, uốn nắn, hỗ trợ, hướng dẫn các đơn vị thực hiện chưa tốt để từng bước đi vào ổn định quy củ.

c/   Các uỷ viên chuyên môn, chuyên ngành còn hạn chế về nhiều mặt, chưa mạnh dạn tham mưu đề xuất cụ thể về công việc có liên quan.

d/   Chưa mạnh dạn tổ chức phê bình, kiểm thảo từng thành viên trong BHD trước khi  tổ chức hội nghị sơ kết 6 tháng đầu năm và hội nghị tổng kết hàng năm.

C. ĐÊ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP

 1/ Tại đơn vị GĐPT cơ sở:

 a/ Cách ứng xử       

 GĐPT là một bộ phận trong tứ chúng đồng tu, Huynh trưởng, Đoàn sinh là con em của Đạo hữu  do vậy chúng ta phải tâm nguyện “ trọng Pháp kính Tăng là điều lành tối thượng”. Ban Huynh trưởng cần tạo mối quan hệ tốt đẹp với Ban Hộ tự, Ban Hộ trì Tam bảo, chư Tăng, Ni trụ trì  hoặc thủ tự tạm thời; tuyệt đối không đối đầu gây bất hoà .    Cụ thể là:      

 *  Tham gia các Phật sự của nhà chùa, các ngày lễ trọng: Phật Đản, Vu Lan., Hiệp kỵ …

*   Báo cáo chuơng trình sinh hoạt hàng quý, năm  cho  Ban Hộ tự, Sư Trụ trì và cơ quan hữu quan xin phép khi tổ chức các công tác Phật sự đột xuất không nằm trong chương trình đã đăng ký.

*   Việc cung dưỡng, cúng dường Tăng, Ni trụ trì là bổn  phận của người Phật tử trong đó có chúng ta.

Ngoài ra, trong quá trình sinh hoạt tại cơ sở nếu có gì vướng mắc thì Gia trưởng hoặc Liên đoàn trưởng có trách nhiệm trực tiếp gặp thường trực Ban hướng dẫn Phân ban GĐPT  trình bày để có hướng giải quyết.

 b/  Về con người:

 *   Mỗi Huynh trưởng phải tu học tự thân (sắp xếp hàng ngày có khoá lễ trước bàn Phật tại gia đình), luôn hành trì giới luật, thân giáo là bài học không lời.

 *  Ban Huynh trưởng gồm nhiều thế hệ biết tôn trọng nhau, biết học hỏi lẫn nhau, sắp xếp công việc phù hợp với năng lực và phẩm hạnh từng người.

 c/  Tổ chức sinh hoạt, tu học:

*   Tùy theo điều kiện của từng đơn vị, nên quy định giờ sinh hoạt cho phù hợp nhưng phải đủ thời gian (120 phút bao gồm lễ Phật, lễ Đoàn, tu học và sinh hoạt vòng tròn).

*   Lên lịch học tập và Huynh trưởng hướng dẫn cụ thể  (về Phật pháp có thể mời Sư Trụ trì, nhưng nội dung truyền đạt phải bám sát vào chương trình, tài liệu hiện hành của Trung ương).

*  Cần tạo điều kiện trang bị cho Đoàn sinh  tài liệu bậc học  kèm theo sổ tay ghi chép, Huynh trưởng vận dụng sổ tay Huynh trưởng, tài liệu bậc học, tài liệu tham khảo soạn các câu hỏi ngắn  sát chủ đề để hướng dẫn các em, tránh tình trạng đọc chép; nhồi nhét  kiến thức. Vị trí học tập cần thay đổi qua từng môn học, cần có các hoạt động chống sự ể oải, nhàm chán sau mỗi môn học (các trò chơi nhỏn các bài hát ngắn) . 

 d/  Duy trì và phát triển tổ chức:

 *  Tổ chức tốt việc sinh hoạt tu học là yếu tố hàng đầu  duy trì sức sống của một Gia đình Phật tử .

*  Tài chánh phân minh, tình cảm nam nữ trong sáng, biết kính trên nhuờng dưới là yếu tố quan trọng  duy trì sự phát triển bền vững của một GĐPT, tổ chức phê bình kiểm thảo thường xuyên, mỗi Huynh trưởng tự đánh giá lại mình, tiến tu để hoành thành tốt chức năng nhiệm vụ của từng Huynh trưởng.

*  Cần duy trì thường xuyên  việc liên lạc và thăm viếng phụ Huynh đoàn sinh,  các hoạt động trong các dịp lễ lượt, trại mạc, văn nghệ, mừng chu niên, Ban Huynh trưởng cũng nên mời phụ Huynh về tham dự cùng đơn vị Gia đình để tạo mối thân tình cần thiết cho sự phát triển của đơn vị.

*  Ban Huynh trưởng nên mời một số Đạo hữu và các nhà Mạnh Thường Quân có cảm tình với tổ chức GĐPT để hình thành Ban bảo trợ  để được trợ duyên, giúp đỡ về  vật chất về tinh thần, tạo đà phát triển vững mạnh cho đơn vị.

*  Ngoài thời gian hội họp Huynh trưởng định kỳ, Ban Huynh trưởng cần phải tổ chức nhiều đợt tập huấn bồi dưỡng  những chuyên đề cần thiết cho Huynh trưởng (kỷ năng cầm Đoàn, kỷ năng quản trò, phương pháp hướng dẫn đề tài Phật pháp, HĐTN…. (có thể mời Huynh trưởng chuyên môn của huyện, của BHD).

 đ/    Hoạt động Xã hội, bảo vệ môi trường sinh thái.

 *   Hàng tuần, sau buổi lễ Đoàn Huynh trưởng trực nên dành thời gian trao đổi, khơi gợi hạnh từ bi của người con Phật, nhắc nhỡ, động viên các em  biết làm từ thiện, mỗi GĐPT nên có chuẩn bị sẳn con heo đất hoặc bùng binh để các em đóng góp những đồng tiền lẻ tiết kiệm được trong tuần. Hàng quý Ban Huynh trưởng tổ chức tổng kết và lựa chọn hoàn cảnh đối tượng để hỗ trợ giúp đỡ.

 *   Hàng tuần phân công các em quét rác khu vực chùa, hàng tháng cả đơn vị Gia đình làm tổng vệ sinh khu vực xung quanh chùa, thỉnh thoảng đơn vị Gia đình cũng nên tổ chức các buổi làm sạch vệ sinh môi trường nơi công cộng tại địa bàn đơn vị đang sinh hoạt.

2/   Tại huyện, thành phố (trực thuộc tỉnh)

*  Cần phải hình thành Ban viên đại diện Phân ban tại huyện, thành phố (Ban điều hành) mời một số phụ tá hỗ trợ, phân công cụ thể nhiệm vụ từng thành viên phụ tá .

 *  Tổ chức họp định kỳ đưa ra kế hoạch sinh hoạt phù hợp với lịch sinh hoạt của các đơn vị cơ sở. Chú ý việc tu Bát quan trai định kỳ cho Huynh trưởng và Đoàn sinh ngành Thanh, ngành Thiếu, tổ chức các buổi giao lưu luân phiên liên Gia đình có chủ đề và nội dung súc tích, hấp dẫn. Chủ động tổ chức các bậc học Kiên,Trì, tổ chức thi vượt bậc cho Đoàn sinh , tổ chức trại họp bạn, huấn luyện theo phân cấp.

*  Thành lập tổ bồi dưỡng kỹ năng sinh hoạt tu học để hỗ trợ, giúp đỡ cho các đơn vị trực thuộc khi có yêu cầu.

*  Vận động Đoàn viên tham gia công tác xã hội, công tác bảo vệ môi trường sinh thái.  

3/   Tại Ban hướng dẫn Phân ban GĐPT tỉnh, thành phố (trực thuộc TW) *    Chương trình kế hoạch:     

            Yêu cầu các uỷ viên chuyên môn,ngành đề xuất kế họach phần việc trong năm của bộ phận mình, thường trực Phân ban xây dựng kế họach tổng thể cả năm có tính khả thi.

*   Hội nghị:

Các kỳ hội nghị sau đây không thể thiếu: tổng kết năm, sơ kết 6 tháng (phương hướng 6 tháng cuối năm cần điều chỉnh cho phù hợp với thực tế), thành phần tham dự : toàn thể thành viên phân ban, các ban viên đại diện BHD tại huyện ,thành  (Uỷ viên đại diện và các phụ tá); Gia trưởng, Liên đoàn trưởng, phó, Thư ký gia đình. Phải  dành thời gian báo cáo ngắn gọn của các huyện, thành và phản ảnh của đại biểu. Hội nghị sơ kết chỉ cần cung thỉnh vị trưởng ban HDPT. Xin lưu ý trong sơ kết, tổng kết việc báo cáo tài chánh phải rõ ràng, phân minh. Toàn Phân ban họp 3 tháng 1 lần  ngoại trừ họp đột xuất. Thường trực BHD   họp nữa tháng họp 1 lần không kể các lần họp đột xuất.

*  Tham sát, thăm viếng:

Thăm viếng theo định kỳ hoặc đột xuất mỗi đơn vị Gia đình ít nhất 1 lần/ năm  (góp ý xây dựng, kiểm tra  từng phần việc, kiểm tra đột xuất, theo yêu cầu).

 *  Tổ chức các bậc học, các kỳ trại huấn luyệ, học tập và các công tác khác.

Ban điều hành các bậc học Kiên, Trì, Định điều hành và tổ chức tốt việc tu học cũng như kiểm tra, khảo sát và thi kết khóa các bậc học cho học viên.

Tổ chức các trại huấn luyện A Dục, Huyền Trang theo sát giáo trình đã được biên soạn, thời gian tập trung tại đất trại có thể linh động cho phù hợp với điều kiện hiên nay nhưng phải đảm bảo đủ chương trình, cần tạo điều kiện để Htr trại sinh đi thực tập một số chuyên đề tại vài đơn vị GĐPT cơ sở.

Trại A Nô Ma – Ni Liên, Tuyết Sơn (Đoàn sinh), Lộc Uyển (Htr sơ cấp)  vô cùng quan trọng,  do đó không thể tổ chức hời hợt, Ban hướng dẫn Phân ban có thể tổ chức trực tiếp  hoặc tổ chức liên huyện, thành phố. Thành phần BQT và ban giảng huấn  phải được BHD chọn lựa và ra quyết định thành lập.

Duy trì thường xuyên công tác tập huấn, bồi dưỡng  Huynh trưởng (kỹ năng cầm đoàn, hướng dẫn cách sọan, cách truyền đạt).

Tạo nguồn quỹ khuyến học, từ thiện để tổ chức cấp phát học bổng hàng năm cho Đoàn sinh các GĐPT trong tỉnh, kịp thời hỗ trợ giúp đỡ cho Đoàn viên nghèo thiếu may mắn trong cuộc sống.

Vận động  Huynh trưởng và Đoàn sinh ngành Thiếu có đủ điều kiện tham gia công tác  hiến máu nhân đạo.

Tổ chức  liên hoan văn nghệ cúng dường các ngày đại lễ Phật đản, Vu lan.

Thực hiện các công tác Phật sự quan trọng của Giáo hội giao phó.

Tổ chức kiểm thúc các thành viên của Phân ban trước khi tổng kết.

Tạo sự cảm thông, đồng thuận của Chư Tôn giáo phẩm, của Ban Trị sự PG tỉnh về tổ chức GĐPT. Về vấn đề này xin được đề xuất mấy ý kiến như sau:

 - Mỗi thành viên BHD  làm gương  về sự trọng Pháp kính Tăng.

 - Khéo léo trong việc đề xuất giải quyết những vướng mắc ở cấp cơ sở.

- BHD tổ chức lễ tri ân chư tôn đức có liên quan đến GĐPT: Trai Tăng (lễ Cầu siêu, Hiệp kỵ ) dâng y (Lễ Vu lan)…

 -  Bộ phận văn phòng Phân ban gởi số liệu báo cáo và các ý kiến thỉnh thị, đề xuất cho văn phòng BTS đúng thời gian quy định để Ban Trị sự tổng hợp đưa vào báo cáo sơ kết, tổng kết của BTS.

KẾT LUẬN:

Thưa chư vị cùng quý anh chị:

Một  GĐPT vững mạnh  khi có đội ngũ Huynh trưởng đoàn kết, mỗi thành viên đều có học, có tu, biết nhịn trên nhường dưới, xem nặng cái chung (Gia đình) nhẹ cái riêng ( bản thân) biết nhận cái sai, có lòng vị tha.

Một huyện, thành phố khá, tốt khi Ban viên đại diện (Ban điều hành) có kế hoạch theo dõi  động viên, giúp đỡ các Gia đình  trong tinh thần vô ngã vị tha…

Một Ban hướng dẫn Phân ban  vững mạnh  khi thực hiện trọn vẹn kế hoạch toàn năm và các thành viên làm việc đều tay trên tinh thần đoàn kết, hoà hợp, chấp hành tốt chỉ đạo của  cấp trên.

Yếu tố con người quyết định sự tồn vong của một tổ chức, ước mong mỗi chúng ta  vì màu Lam thân yêu mà  đối xử với nhau trong tình HUYNH ĐỆ của một GIA ĐÌNH được nuôi dưỡng bởi các chất liệu :TỪ- BI- HỶ- XẢ.

Tâm Giới PHAN NGỌC THẢO