Căn bản của Đạo Phật là: nếu chúng ta có thể giúp đở
người khác thì chúng ta cần phải làm điều ấy; nếu chúng ta không thể,
thế thì tối thiểu hạn chế làm tổn hại đến người khác. Đây là căn bản
của việc hướng dẫn một đời sống đạo đức.
1 - TỰ LƯU TÂM CHỐNG LẠI SỰ ĐỂ Ý ĐỐI NHỮNG NGƯỜI
KHÁC NHƯ CĂN BẢN CHO MỘT ĐỜI SỐNG ĐẠO ĐỨC
Căn bản của Đạo Phật là: nếu chúng ta có thể giúp đở người khác
thì chúng ta cần phải làm điều ấy; nếu chúng ta không thể, thế thì tối
thiểu hạn chế làm tổn hại đến người khác. Đây là căn bản của việc
hướng dẫn một đời sống đạo đức.
Mỗi hành động đến từ một động cơ. Nếu chúng ta tổn hại những người
khác, điều ấy từ một động cơ; và nếu chúng ta giúp những người khác,
điều ấy cũng đến từ một động cơ. Thế nên, để hổ trợ người khác, để
phục vụ người khác, chúng ta cần một động cơ nào đấy. Vì điều ấy,
chúng ta cần những nhận thức nào đấy. Tại sao chúng ta giúp đở và tại
sao chúng ta không làm tổn hạ người khác?
Thí dụ, khi chúng ta sắp làm tổn hại ai đấy, chúng ta có một loại
tỉnh giác nào đấy và điều ấy là nguyên nhân để chúng ta kiềm chế [mình
lại]. Điều ấy có nghĩa là chúng ta cần một loại quyết định [không làm
tổn hại]. Một góc của tâm thức chúng ta muốn làm tổn hại người nào
đấy, nhưng bởi vì một trạng thái nào đấy của tâm thức, một phần khác
của tâm thức chúng ta nói rằng điều này sai, điều này là không đúng.
Bởi vì chúng ta thấy rằng nó là sai, rồi thì chúng ta phát triển một
năng lực ý chí và chúng ta kềm chế. Trong hình thức của cả hai lựa
chọn [làm nguyên nhân tổn hại hay kiềm chế khỏi làm điều ấy,] chúng ta
cần có một sự tỉnh giác mà những hành động nào đấy sẽ có những hậu quả
lâu dài. Như những con người chúng ta có sự thông minh để thấy những
kết quả lâu dài. Thế rồi, khi chúng ta thấy chúng, chúng ta có thể,
trên một cấp độ tức thời, kiềm chế chính chúng ta.
Có hai tiếp cận khác nhau mà chúng ta có thể thi hành ở đây.
Với điều đầu tiên, chúng ta nghĩ trong hình thức thích thú của
chính mình và rồi thì nếu chúng ta có thể hổ trợ [hà hơi tiếp sức cho
nó], chúng ta làm như thế; và nếu chúng ta không hổ trợ, thế thì chúng
ta kiềm chế [không làm bất cứ sự tổn hại nào cả].
Sự tiếp cận khác là suy nghĩ trong hình thức về những sự quan tâm
của người khác, giống như là, nếu chúng ta có thể hổ trợ, chúng ta liền
giúp đở; và nếu không, thế thì chúng ta kiềm chế [không làm tổn hại].
Trong hình thức của kiềm chế không làm tổn hại người khác, tư tưởng:
“Nếu tôi làm điều này, tôi sẽ đối diện với những hậu quả tiêu cực bao
gồm những hậu quả hợp pháp” và thế là chúng ta kiềm chế chính mình do
bởi lý do đó đang kiềm chế [vì chúng ta tự quan tâm]. Bây giờ, trong
hình thức suy nghĩ về những người khác như lý trí của chúng ta, chúng
ta sẽ nghĩ: “Những người khác giống như mình. Họ không muốn khỗ sở
và đớn đau; do thế, tôi sẽ kiềm chế mình để không làm tổn hại họ.”
Chúng ta rèn luyện [tâm thức chúng ta], đầu tiên trong hình thức của
sự tự quan tâm và rồi thì chúng ta suy nghĩ một cách mạnh mẽ về những
người khác. Trong những hình thức hiệu quả, suy nghĩ một cách mạnh mẽ
về những người khác là đầy năng lực hơn. Trong hình thức của giới
luật – pratimoksha – lời nguyện giải thoát cá nhân, truyền thống luật
tạng của tu sĩ – căn bản chính là suy nghĩ về chính sự quan tâm của
chúng ta và, vì điều ấy, chúng ta kiềm chế khỏi những nguyên nhân tổn
hại. Đấy là do vì, chúng ta đang hướng đến giải thoát. Trong hình
thức thực hành của Bồ tát, lý do chính để kiềm chế không làm tổn hại
người khác là sự quan tâm đến những điều người khác lưu tâm. Có lẽ
điều thứ hai, hạn chế làm tổn hại và giúp đở người khác trên căn bản
vị tha, có một sự liên kết với trách nhiệm phổ quát mà chúng ta về điều
này rất thường xuyên.
2 - CĂN BẢN TỰ NHIÊN CỦA CHÚNG TA NHƯ NHỮNG CON NGƯỜI
Một cách thông thường, con người chúng ta là những động vật xã hội.
Không kể đấy là ai, sự tồn tại của người ấy tùy thuộc trên toàn thể
cộng đồng nhân loại. Vì sự tồn tại và cát tường cá nhân lệ thuộc trên
toàn xã hội, điều cần thiết để nghĩ về sự cát tường của người khác và
được quan tâm về nó phát khởi từ nguồn gốc tự nhiên căn bản của chúng
ta. Nếu chúng ta nhìn vào những con khỉ sư tử, thí dụ thế, con già
nhận lãnh trách nhiệm hoàn toàn cho cả đàn. Trong khi những con khác
đang ăn uống, con khỉ đực già luôn luôn ở bên cạnh, canh chừng. Những
con mạnh giúp đở chăm sóc toàn đàn vì lợi ích của tập thể.
Trong thời kỳ tiền sử, con người chúng ta không có nền giáo dục hay
kỷ thuật. Căn bản xã hội là đơn giản: mọi người làm việc và chia
sẻ cùng nhau. Những người cộng sản nói đây là chủ nghĩa cộng sản
nguyên thủy: mọi người làm việc và hưởng thụ cùng nhau. Rồi thì,
cuối cùng, giáo dục phát triển và chúng ta tiếp nhận văn mình. Tâm
thức [con người] trở nên phức tạp hơn và vì thế tham dục tăng trưởng.
Điều đó mang đến ghen tỵ, và thù hận và, lần lựa, chúng lớn mạnh hơn
lên.
Ngày nay, trong thế kỷ hai mươi mốt, có quá nhiều sự thay đổi xãy
ra [trong xã hội loài người. Những sự khác nhau trong chúng ta đã phát
triển – những sự khác biệt trong] học vấn, nghề nghiệp, và kinh nghiệm
xã hội. Trên một mức độ nền tảng, chúng ta vẫn là những con người và
tất cả chúng ta là giống nhau. Đây là mức độ của hàng trăm nghìn năm
về trước.
Thái độ của trẻ thơ là như thế. Chúng không quan tâm về quá khứ xã
hội, tôn giáo, chủng tộc,màu da, hay sự giàu có của những đứa trẻ
khác. Chúng ta nô đùa với nhau; chúng là những người bạn nô đùa chân
thành, cho đến khi nào chúng còn thân mật với nhau. Bây giờ một cách
tưởng tượng chúng ta lớn lên thông minh hơn và phát triển cao độ hơn,
nhưng chúng ta xét đoán quá khứ xã hội của nhau. Chúng ta tính toán,
“Nếu tôi mĩm cười, tôi sẽ được những gì tôi muốn chứ; nếu tôi cau
mày, tôi sẽ mất điều gì đấy không?”
3 - TRÁCH NHIỆM PHỔ QUÁT
Ý nghĩa của trách nhiệm phổ quát hay trách nhiệm toàn cầu hiện thực
trên cấp độ con người. Chúng ta quan tâm về những con người khác bởi
vì: “tôi là một người trong bọn họ; lợi ích của tôi tùy thuộc trên họ
không kể những khác biệt là gì.” Những sự khác biệt luôn luôn là ở
đó; nhưng điều này có thể hữu ích.
Vài thế kỷ, dân số chỉ khoảng một tỉ người trên hành tinh này; bây
giờ có hơn sáu tỉ người. Do bởi dân số, một quốc gia đã không thể cung
cấp toàn bộ thực phẩm và tài nguyên cho chính dân số của nó. Thế là
chúng ta có kinh tế toàn cầu. Do vạy, theo hiện thực của hôm nay, thế
giới đã nhỏ hẹp hơn nhiều và lệ thuộc hổ tương cấp thiết hơn. Đây là
một thực tế. Trên tất cả, có vấn đề môi sinh: trái đất ấm lên. Đây
là một quan tâm cho toàn thể sáu triệu cư dân của hành tinh này, không
chỉ cho một hay hai quốc gia. Thực tế mới cần một ý nghĩa của trách
nhiệm toàn cầu.
Thí dụ trong thời xưa, Anh quốc đây duy chỉ nghĩ về chính họ và đôi
khi đã khai thác một số vùng khác của trái đất. Họ không để ý đến
những sự quan tâm hay cảm nhận của những người khác. Vâng, điều đó là
quá khứ. Nhưng bây giờ mọi việc đã khác biệt; mọi thứ đã thay đổi.
Bây giờ chúng ta phải chăm sóc đến những quốc gia khác.
Thật sự, đế quốc Anh đã làm một số việc tốt đẹp trong thực tế. Họ
mang đến một nền học vấn ưu việt trong ngôn ngữ tiếng Anh đến Ấn Độ.
Ấn Độ đã tiếp nhận nhiều kiến thức từ điều này. Cũng thế, Anh quốc
mang kỷ thuật, và hệ thống đường xe lửa. Đấy là một trong những phẩm
chất bù đắp của quý vị. Khi chúng tôi đến Ấn Độ, một sô những người
theo chủ nghĩa Gandhi vẫn còn sống và họ đã cố vấn chúng tôi về phương
pháp bất bạo động của Thánh Gandhi. Tại thời điểm ấy, chúng tôi đã
từng nghĩ rằng đế quốc Anh là quá xấu xa. Nhưng rồi thì chúng tôi thấy
rằng đã có một nền tư pháp độc lập của Ấn Độ, tự do ngôn luận, tự do
thông tin, và v.v… Do vậy, khi chúng tôi phản chiếu sâu sắc hơn, chúng
tôi thấy rằng những điều này là quá tốt đẹp.
Ngày nay, quốc gia đến quốc gia và lục địa đến lục địa, có một
sự lệ thuộc hổ tương vô cùng quan trọng. Theo hiện thực này, chúng ta
thật sự cần một trách nhiệm toàn cầu. Sự quan tâm của bạn lệ thuộc
trên sự phát triển và lưu tâm của những người khác. Do vậy, vì sự quan
tâm của chính bạn, bạn phải chăm sóc đến những người khác. Trên lĩnh
vực kinh tế, điều này đã ở đấy rồi. Ngay cả nếu có những tư tưởng
khác biệt và thậm chí nếu chúng ta không tin tưởng nhau, chúng ta cũng
phải phối hợp hành động trong nền kinh tế hổ tương toàn cầu. Vì thế,
trách nhiệm toàn cầu trên căn bản của tôn trọng sự quan tâm của nhau là
rất quan trọng.
Chúng ta cần quan tâm đến những người khác như anh chị em và phải
có một cảm giác gần gũi. Điều này không có liên hệ gì với tôn giáo.
Chúng ta thật sự cần điều này. Chính nhận thức về “chúng ta và họ” –
trên một mức độ nào đấy, dĩ nhiên chúng ta cần nói thế - nhưng toàn thể
thế giới cần quan tâm chính nó nhưu bộ phận của “chúng ta”. Quan tâm
của những người láng giềng của chúng ta là lưu tâm của chúng ta.
4 - SỰ TOẠI NGUYỆN
Hướng dẫn một đời sống đạo đức như một việc cá nhân, thế thì,
có nghĩa là không làm tổn hại đến kẻ khác, và nếu có thể, giúp đở họ.
[Để làm điều này] nếu chúng ta lấy lợi ích của người khác như căn bản
cho đạo đức của chính chúng ta – điều này trở nên là một lĩnh vực rộng
rãi hơn của đạo đức. Lối sống của chính chúng ta phải quan tâm đến
những nhân tố này.
Có một khoảng cách lớn lao giữa giảu và nghèo, ngay cả ở Hoa Kỳ.
Nếu chúng ta nhìn vào Hoa Kỳ, một quốc gia giàu có nhất, ở đấy vẫn có
những lỗ hổng của nghèo đói ở đấy. Một lần chúng tôi ở thủ đô Hoa Sinh
Tân của Hoa Kỳ, thủ đô của xứ sở giàu nhất, chúng tôi đã thấy nhiều
vùng nghèo nàn ở đó . Căn bản cần thiết cho những người này không đến
chỗ thỏa đáng đầy đủ. [Tương tự thế,] trên mức độ thế giới, miền bắc
công kỷ nghệ phát triển nhiều hơn và giảu có hơn [phần cón lại của
hành tinh]; trái lại nhiều quốc gia ở miền nam phân nữa của địa cầu
thậm chí đang đối diện với nạn đói. Điều này không chỉ sai sót về đạo
đức; mà nó là nguồn cội của những vấn đề lớn. Do vậy, những quốc gia
giàu có nào đấy phải nhìn lại và xem xét lại lối sống của họ; họ cần
thực hành sự toại nguyện.
Một lần, ở Nhật Bản, mười lăm năm trước đây, chúng tôi đã tuyên
bố đến những người ở đấy rằng vì sự tiêu thụ của các bạn mà nền kinh
tế phải lớn lên mỗi năm và rằng mỗi năm tiến trình vật chất phải lớn
lên là một lỗi lầm lớn. Một ngày nào đấy, các bạn có thể thấy rằng nền
kinh tế của bạn trở nên giới hạn hơn. Các bạn phải chuẩn bị vì thế,
khi nó xãy ra, nó sẽ không là một thảm họa trong tâm tư các bạn. Một
vài năm tới đây, hoàn cảnh ấy thật sự đã xãy ra ở đấy, tại Nhật Bản.
Đôi khi lối sống của những nhóm người có quá nhiều xa hoa. Không
trộm cắp, không bóc lột, và không lưởng gạt, họ có quá nhiều tiền
của. Từ quan điểm của sự tự quan tâm, không có điều gì sai trái cho
đến bao giờ những phương tiện của họ để thu nhập là không trái đạo
đức. Nhưng, từ quan điểm của những sự quan tâm cho những người khác,
mặc dù không có điều gì sai với sự để ý đến chính họ; tuy nhiên, một
cách đạo đức, điều ấy không đẹp nếu những người khác đối diện với nạn
đói. Nếu mọi người có cùng lối sống cao cấp xa hoa, okay; nhưng cho
đến khi đạt được điều ấy, cách sống tốt hơn nên có là hãy [cảm thấy]
toại nguyện hơn. Như chúng tôi đã kinh nghiệm hơn tại Nhật Bản, ở Hoa
Kỳ, và trong những xã hội ảnh hưởng hơn, một số điều chỉnh về lối sống
là cần thiết.
Trong nhiều quốc gia, có một gia đình nhưng có hai, đôi khi là ba xe
hơi. Hãy tưởng tượng ở Ấn Độ và Trung Hoa, hai quốc gia này với một
dân số phối hợp quá hơn hai tỉ người. Nếu hai tỉ người đòi hỏi hai tỉ
chiếc xe hơi hay hơn nữa, điều này sẽ là rất khó khăn. Sẽ có một vấn
nạn to tát và những phức tạp lớn rộng về nhiên liệu, nguồn cung cấp
vật chất, tài nguyên thiên nhiên, và v.v… Điều ấy sẽ rất phức tạp.
5 - QUAN TÂM ĐẾN MÔI TRƯỜNG
Một khía cạnh thêm nữa về lối sống đạo đức, vì thế, kế tiếp sẽ là
sự quan tâm về môi trường, thí dụ, trong việc xử dụng nước. Sự cống
hiến của chính tôi có thể là giản dị, nhưng từ nhiều năm nay chúng tôi
chưa bao giờ tắm mình trong một bồn tắm; chúng tôi chỉ tắm bằng vòi
bông sen. Một bồn tắm cần rất nhiều nước. Chúng tôi có thể là ngớ
ngẫn, vì mỗi ngày tôi tắm hai lần, vì thế khối lượng nước được dùng là
giống nhau. Nhưng tuy thế, quan tâm về những bóng đèn, thí dụ thế,
khi rời phòng, chúng tôi luôn luôn nhớ bật tắt chúng. Do vậy, chúng
tôi làm một cống hiến nho nhỏ đến sinh quyển. Một đời sống đạo đức nào
đấy rồi thì mang đến từ một ý thức trách nhiệm toàn cầu.
6 - LÀM THẾ NÀO ĐỂ GIÚP ĐỞ NHỮNG NGƯỜI KHÁC
Như về vấn đề làm thế nào để giúp đở người khác, có nhiều cách; tùy
thuộc nhiều trên những trường hợp. Khi chúng tôi còn trẻ, bảy hay tám
tuổi, và trong việc học tập, giáo thọ của chúng tôi của chúng tôi là
Ling Rinpoche luôn luôn giữ một cây roi. Cùng lúc ấy, người anh gần
nhất của tôi và tôi học chung với nhau. Thật sự có hai cây roi, một
cây roi màu vng – cây roi thiêng liêng, cây roi dành cho đấng thánh
thiện Đạt Lai Lạt Ma. Nếu ông dùng cây roi thiêng liêng, dù thế,
chúng tôi không nghĩ có bất cứ một cơn đau thánh thiện nào. Trông nó
như là một phương pháp nghiêm khắc hay khe khắt, nhưng thật sự nó rất
là hữu ích.
Một cách căn bản, cho dù bất cứ một hành động là lợi ích hay tổn
hại tùy thuộc vào động cơ. Xuất phát từ sự quan tâm chân thành đến sự
cát tường lâu dài của những người khác, những phương pháp dường như
thỉnh thoản khắc nghiệt, hoặc đôi khi dịu dàng. Đôi lúc ngay cả nói
dối một chút cũng có thể có lợi ích. Thí dụ, một người bạn thân của
tôi hay một người cha hay mẹ từ một phương trời xa xôi nào đấy có thể
đang bệnh nặng hay sắp chết và bạn biết như thế. Nhưng bạn biết rằng
nếu bạn nói với một người khác rằng cha mẹ của họ sắp chết, người ấy sẽ
trở nên rất bối rối và lo lắng, họ có thể lả người ra. Thế là bạn
nói, “Họ không sao.” Nếu bạn một trăm phần trăm không muốn làm người
khác khó chịu, thế thì trong trường hợp như thế, mặc dù một sự nói dối
từ quan điểm những sự lưu tâm của một người là không đạo đức, tuy thế
từ quan niệm của những người khác, nó có thể là thích đáng nhất.
7 - NHỮNG PHƯƠNG PHÁP BẠO ĐỘNG CHỐNG LẠI BẤT BẠO ĐỘNG
Thế thì, làm thế nào giúp đở người khác hiệu quả nhất? Điều ấy khó
khăn. Chúng ta cần tuệ trí; chúng ta cần một sự sự tỉnh thức trong
sáng với hoàn cảnh; và chúng ta cần mềm dẽo để sử dụng những phương
pháp khác nhau tủy theo những trường hợp khác nhau. Và quan trọng
nhất là, động cơ của chúng ta: chúng ta cần có một cảm giác chân thành
trong sự quan tâm đối với người khác.
Thí dụ, một phương pháp là bạo động hay bất bạo động tùy thuộc rất
nhiều ở động cơ. Mặc dù nói một lời nói bình thường rõ ràng là không
đúng sự thật, tự nó là bạo động, nhưng theo động cơ nó có thể là một
phương pháp để giúp đở người khác. Do thế, theo quan điểm ấy, nó là
một phương pháp không bạo động. Trái lại nếu chúng ta muốn khai thác
hay lợi dụng người khác và vì thế chúng ta tặng họ một món quà, bề
ngoài nó là bất bạo động; nhưng một cách căn bản, vì chúng ta muốn lừa
đảo kẻ khác và lợi dụng họ, nó là một phương pháp bạo động. Thế thì,
bạo động và bất bạo động tùy thuộc trên động cơ. Cách nào đấy nó cũng
tùy thuộc trên mục tiêu; nhưng nếu khuynh hướng của chúng ta chỉ là
mục tiêu và động cơ của chúng ta là sân hận, thế thì điều này là khó
khăn. Vì vậy, một cách căn bản, động cơ là quan trọng nhất.
8 - SỰ HÒA HIỆP LIÊN TÔN GIÁO
Như điều để quý vị mang về nhà từ những điều thảo luận ở đây, thì
điều quan trọng nhất là cố gắng để phát triển an bình nội tại. Đây là
điều mà chúng ta phải nghĩ đến và mang theo trong chúng ta. Thêm nữa,
nếu có ai đấy trong thính chúng những người theo một tôn giáo và là
những tín đồ, một trong những điều nhấn mạnh của chúng tôi là luôn luôn
ở trong sự hòa hiệp tôn giáo. Chúng tôi nghĩ rằng tất cả những tôn
giáo quan trọng, có thể không quá nhiều những tôn giáo không quan trọng
mà họ thờ phượng mặt trời hay mặt trăng – họ không có nhiều triết lý –
nhưng hầu hết những tôn giáo quan trọng nhất có một số triết lý hay
giáo lý, nó đã từng được duy trì hàng nghìn năm. Nhưng mặc dù triết lý
khác nhau, tất cả những tôn giáo lưu tâm sự thực hành tối thượng là sự
thực hành về từ ái và bi mẫn.
Với bi mẫn, một ý nghĩa tha thứ đến một cách tự động, và rồi
thì bao dung và toại nguyện. Với ba nhân tố nà, có sự hài lòng. Đây
là điều thông thướng đến tất cả mọi tôn giáo. Những điều này cũng
quan trọng để mở rộng những giá trị căn bản của con người mà chúng ta
đang nói về. Do thế, trong sự quan tâm này, tất cả những tôn giáo của
chúng ta là hữu ích trong ý nghĩa rằng chúng thúc đẩy những gì căn bản
của hạnh phúc, được gọi tên là hướng dẫn một đời sống đạo đức. Do
vậy, vì tất cả những tôn giáo mang cùng một thông điệp, nên tất cả các
tôn giáo có cùng khả năng để hổ trợ con người.
Tại những thời điểm khác nhau, trong địa điểm khác nhau, những giáo
thuyết khác nhau đã hiện hữu. Điều ấy là cần thiết. Những thời gian
khác nhau, những nơi chốn khác nhau, và những phương thức khác nhau của
cuộc đời liên hệ do bởi những sự khác nhau của môi trường, và do bởi
điều ấy, những sự khác biệt trong tôn giáo phát triển. Cho mỗi một
thời điểm ấy, những ý tưởng tôn giáo nào đấy là thích hợp và [được tiếp
nhận]. Do bởi điều ấy, những tôn giáo hàng nghìn năm tuổi có những
truyền thổng riêng của họ. Chúng ta cần những truyền thống đa dạng
phong phú này: chúng phục vụ tất cả những loại người khác nhau. Một
tôn giáo không thể phù hợp và phục vụ cho tất cả.
Vào thời Đức Phật tại thế, đã có nhiều truyền thống không phải Phật
giáo hiện diện ở Ấn Độ. Những tôn giáo khác nhau là tốt thôi, là okay
thôi. Thỉnh thoảng, họ có những cuộc tranh luận với nhau. Đặc biệt
sau khi Đức Phật niết bàn, những đạo sư đã tranh luận với nhau qua
nhiều thế kỷ. Những cuộc tranh luận này rất hữu ích, đặc biệt trong
lĩnh vực nhận thức luận. Một học giả từ một truyền thống khác thẩm
tra bình phẩm triết lý và quan điểm của một tôn giáo khác và điều này
làm nguyên nhân để mọi người suy tư về tôn giáo của chính họ và những
truyền thống cùng sự tranh luận của chính họ. Do thế, một cách tự
nhiên nó mang đến tiến trình. Trong vài trường hợp, có lẽ có một sự
bạo động nhỏ liên hệ trong những sự tranh luận của họ và đó là sự kém
may mắn; nhưng, trong tổng quát, nó là một sự phát triển lành mạnh.
Ở Ấn Độ, sau đó, là một thí dụ rất tốt của sự bao dung tôn giáo đã
trãi dài qua hàng thế kỷ như một truyền thống của chính nó; và nó vẫn
sống động ở Ấn Độ. Đây là một kiểu mẫu tốt đẹp cho toàn thể thế giới.
Vào thời xưa, con người sống cô lập, điều ấy tốt thôi, okay thôi.
Nhưng bây giờ chúng ta sống trong những hoàn cảnh khác nhau. Thí dụ ở
Luân Đôn – hầu như nó là một xã hội đa tôn giáo. Thế thì sự bao dung
tôn giáo rất là quan trọng. Thế nên, những ai trong các bạn với niềm
tin trong một tôn giáo: hòa hiệp và bao dung là rất quan trọng. Khi
các bạn có một cơ hội, hãy góp phần trong sự quan tâm này.
--
Nguồn: http://www.berzinarchives.com/web/en/archives/approaching_buddhism/introduction/how_to_lead_ethical_life.html