Từ khi Ngài phát tâm lúc 13 tuổi xin xuất gia, ngài thề
rằng: Viễn thiệu Như Lai cận quan nhi pháp. Chí nguyện của ngài từ đó
về sau cho đến khi mãn cuộc dịch kinh, trọn cuộc đời trước sau như một,
không lay chuyển. Bao nhiêu khó khăn vất vả, bao nhiêu vinh quang
không lay chuyển. Một là ý nguyện lớn lao như hòn núi Tu di. Lớn lao mà
kiên cố, chứ không phải lớn lao mà không kiên cố. Nếu lớn lao mà không
kiên cố thì vác trời hai bữa rồi cũng bỏ thôi.
Nếu kiên cố
mà không lớn lao thì kiên cố đó cũng là kiên cố đi chơi chứ không ăn
thua gì. Cho nên so với chúng ta, ngài là chí nguyện Tu di, còn chúng
ta như một hạt cơm hạt gạo mà thôi. Hạt gạo nó nấu kịp thì thành hạt
cơm, vừa đủ dán cái bì thơ chứ không làm chi hơn hết. Nếu không kịp nếu
cơm để lâu vài hôm thì mọt nó ăn hết. Như vậy cuộc đời ngài ta thấy rõ
từ khi phát tâm xuất gia 13 tuổi cho đến khi 25 tuổi đi thỉnh kinh,
ngài chuyên môn học. 25 tuổi qua Ấn cầu pháp học 17 năm. Về nước 19 năm
chuyên môn dịch cho đến khi gác bút nhắm mắt thì thôi, chí nguyện
không bao giờ lay chuyển. Trong đó không thấy nói ngài nghỉ giờ giải
lao hay tiêu khiển, không thấy nói đi khám bệnh hay đi nằm viện chi
hết, đó là chuyện lạ.
Trong công trình dịch kinh của ngài,
ngài dịch một bộ Bát nhã 600 quyển mà trước đó chưa ai dịch hết. Vì
trước đó thì người ta dịch rải rác từng bộ từng bộ thôi. Về Bát nhã thì
người ta cũng dịch rải rác từng bộ như ngài La Thập dịch Kim cang hay
Phóng quang Bát nhã… đến ngài thì ngài dịch trọn bộ Bát nhã 600 quyển.
Rồi dịch tiếp các luận về Duy thức, Đại Tỳ-bà-sa 200 cuốn. Thuận chánh
lý luận 80 quyển, Hiển Tôn luận 40 quyển, Câu-xá luận 30 quyển. Và còn
nhiều bộ luận khác mà ngài dịch trong 19 năm trời.
Đặc biệt
ngài dở ra là dịch chứ không cần phải ngồi suy tư nữa, 19 năm như vậy
ngài dịch kinh kiên trì như hòn núi Tu Di là hiếm có ai bì kịp. Qua sự
dịch đó, các vị nên cố gắng bắt chước đôi chút, chứ không thì không ích
lợi gì hết. Trong việc dịch có kinh Bát-nhã nhưng ngài lại thiên trọng
về đạo lý Duy thức hơn. Mà trong Duy thức thì nói Vạn pháp Duy thức có
4 thứ. Tiền ngũ thức, ý thức, mạt na thức và A-lại-da thức. Ở đây có
một chi tiết nên chú ý.
Tại sao phái đoàn Tây du thỉnh kinh mà
không cấu tạo 2 nhân vật, 3 nhân vật, 5 nhân vật, 6 nhân vật, 7 nhân
vật mà lại cấu tạo 4 nhân vật thôi? Ông Ngô Thừa Ân ông có ý gì không?
Chắc chắn có. Trong 4 nhân vật của ông cấu tạo là để tiêu biểu cho 4
cái thức của mỗi con người chúng ta. Tam tạng là tiêu biểu cho A-lại-da
thức, có vẻ vô tư, vô thiện, vô ác, vô phú, vô ký tánh. Trư Bát giới
là tiêu biểu cho đệ thất thức, anh đó say mê ăn ngủ, ưa chấp ngã lắm,
cho nên bao nhiêu cái hư hỏng phiền não là do anh mà ra hết. Rồi ý thức
là Tề Thiên Đại Thánh, là anh bay trên trời cũng được, lặn xuống nước
cũng được. Quá khứ vị lai hiện tại anh ta đều biết cả. Tiền ngũ thức là
Sa Tăng. Anh Sa Tăng là anh xuôi xuôi theo vậy thôi.
Trong
chuyện Tây Du có phải vậy không? Sa Tăng thì xuôi xuôi như vậy, đó là
đặc tính của tiền ngũ thức, gặp đâu hay đó, gặp sắc thì hay sắc, gặp
tiếng thì nghe tiếng, hễ tiếng qua đi rồi thì thôi. Khi đó chỉ có anh ý
thức thôi chứ tiền ngữ thức anh không làm việc đó. Rõ ràng chưa? Còn
con ngựa nữa? À, ở đây ta nói con người thôi chứ ai nói ngựa làm gì.
Ngựa là chuyện khác. Trong đoàn đó chính thức là 4 người. Còn gặp
chuyện nam nữ yêu quái giữa đường đó là tiêu biểu cho mấy tâm sở. Nói
như vậy để biết mỗi người trong chúng ta có 4 tâm đó không? Có. Như vậy
mỗi người chúng ta là 1 đoàn thỉnh kinh, một đoàn Tây du đi thỉnh
kinh. Dầu có đến hay không đến, cái đó tùy mỗi người thôi. Thấy hết như
vậy rồi thì chính mình là một đoàn thỉnh kinh chứ không ai khác, chứ
không riêng ngài đi thỉnh đâu mà chính mình đi thỉnh đó.